Σάρκωση ή Ενσάρκωση; Και προς τι και διά τι όλο αυτό το τεράστιο και ασύλληπτο μυστηριακό γεγονός;

Toυ Κώστα Νούση,

Φιλολόγου-Θεολόγου M.Th.

Είναι γεγονός ότι οι Πατέρες της Εκκλησίας ποτέ δεν κόλλησαν στις λέξεις. Οπότε το δίλημμα στην ακριβολογία περί σάρκωσης ή ενσάρκωσης λύνεται εύκολα, εφόσον μέσα μας έχουμε την ορθή πίστη περί του θέματος. Το Ευαγγέλιο μιλάει ξεκάθαρα για Σάρκωση: «και ο Λόγος σαρξ εγένετο» ( Ιω. κεφ. α’), οπότε, κατά την ταπεινή μου γνώμη, ο όρος αυτός είναι ακριβέστερος. Ο Θεός Λόγος δεν εισχώρησε απλά μέσα σε (: εν), δεν φόρεσε ένα σώμα. Αυτό θα δήλωνε το ‘ενσάρκωσις’ περισσότερο. Έγινε σώμα και ψυχή, έγινε άνθρωπος πλήρης, οπότε το ‘σάρκωσις’ ηχεί με μεγαλύτερη ακριβολογία, τονίζοντας το ασύλληπτο για όλα τα δεδομένα μας γεγονός της ανθρωποποίησης του Θεού, με άμεσο στόχο τη δική μας θεοποίηση, κατά τον Μέγα Αθανάσιο.

Είναι εντυπωσιακό, είναι τόσο υπερφυές και αδιανόητο, άσχετα που το συνηθίσαμε στις χριστιανικές κοινωνίες που μεγαλώσαμε και το γιορτάζουμε σχεδόν εθιμικά. Ποιος θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί τη σάρκωση του ίδιου του Θεού; Αν το έλεγες σε έναν αρχαίο Έλληνα, απλά θα χαμογελούσε με την αφέλεια της δοξασίας σου. Και όμως! Εγένετο. Ο Λόγος σαρξ εγένετο. Είναι αληθές, είναι ιστορία, είναι αμετάκλητη πραγματικότητα, που εξυψώνει σε δυσθεώρητα ύψη άπαν το κτιστό και ειδικότερα το ανθρώπινο γένος.

Προς τι, όμως, όλο αυτό το ασύλληπτο και υπερφυές και υπέρλογο μυστήριο; Ποιος ο λόγος να κατέβει ο Θεός ο ίδιος και να «αδειάσει» από την πληρότητα της θεότητός του, προκειμένου να λάβει εν Εαυτώ και τη δική μας, την ελαχίστη, την ευτελή και αδύναμη, τη δημιουργημένη εκ του μη όντος φύση; Αν ρωτήσουμε γύρω μας, η άμεση απάντηση και η συνηθέστερη θα είναι: για να μας σώσει, για να μας συγχωρήσει τις αμαρτίες μας. Τώρα, το τι συνειδητοποιεί ο καθένας προφέροντας λόγους τόσο ύψιστης οντολογικής σημασίας, είναι, εξάπαντος, μια άλλη συζήτηση…

Η απάντηση είναι οντολογικού χαρακτήρα. Για τούτο και δεν καθίσταται και τόσο εύκολα προσιτή στις αντιληπτικές και εκφραστικές μας δυνατότητες. Ο Θεός θα μπορούσε με έναν απλό συγχωρητικό λόγο του να τακτοποιήσει το όλο ζήτημα της αμαρτίας. Αυτό, όμως, θα έπρεπε να επαναλαμβάνεται επ’ άπειρον, διότι η ασθενής και αμαρτωλή πεπτωκυία φύση μας θα επαναλάμβανε εις αιώνας αιώνων τα διάφορα αμαρτήματα. Και θα απεδείκνυτο το κακό ισχυρότερον της θείας Χάριτος. Τα πράγματα, ωστόσο, ο δικαιότατος Θεός και Πατέρας μας, ο όλος αγάπη και συμπάθεια και έλεος και σοφία, δεν θα μπορούσε να τα αφήσει στην τραγικότητα αυτή, παρά να δώσει την τελειότερη λύση. Και αυτό έκαμε.

Προσέλαβε, δηλαδή, ο Ίδιος τη φύση μας και τη θέωσε, δηλαδή την αγίασε και της χάρισε την αναμαρτησία. Όποιος, επομένως, ενώνεται με τον Θεάνθρωπο, αποκτά το δώρο της αναμαρτησίας. Και όποιος δεν αμαρτάνει, δεν μπορεί και να πεθάνει, καθότι είναι γνωστό στην πίστη μας πως ο θάνατος είναι αποτέλεσμα της αμαρτίας. Έτσι, με αυτόν τον τέλειο τρόπο, που θα άρμοζε μονάχα στην τέλεια Αγάπη και Σοφία, λύθηκε το ανθρώπινο και το παγκόσμιο δράμα της φθοράς και του θανάτου, φυσικού και πνευματικού. Την ίδια στιγμή, ο Θεός μάς χορηγεί κατά πολύ υπέρτερα δώρα συγκριτικά με τη θεραπεία απλώς της θνητότητας και της αμαρτωλότητάς μας, που αποτέλεσαν τη δική μας πρώτη αφορμή για τη σάρκωσή του. Μας δίνει την ίδια την εν Χριστώ υιοθεσία, τη θέωσή μας, η οποία μας τοποθετεί πιο ψηλά και από τα αγγελικά πνεύματα και ασυγκρίτως ψηλότερα από τη λοιπή άλογη φύση.

Αυτά εν ολίγοις. Δεν έχει σκοπό το παρόν να επεκταθεί στην πληθώρα και των λοιπών ευεργεσιών της σάρκωσης του Κυρίου προς τον σύμπαντα κόσμο, εξαιρέτως δε στο γένος ημών. Κείνο που έχει τώρα ύψιστη για μας σημασία είναι η κοινωνία με τον Θεό, η θεοκοινωνία, η χριστοποίησή μας, η υιοθεσία μας από τον Πατέρα εν Χριστώ δια Πνεύματος Αγίου. Και όλα αυτά είναι τόσο τεράστια, που δεν χωράνε στο κοσμικό πνεύμα των Χριστουγέννων, όπως το βιώνουμε διάχυτο μέσα στις αγορές, στα ξενυχτάδικα, στα ρεβεγιόν, πολλές, μάλιστα, φορές και σε εκκλησιαστικούς χώρους…