Σε μια εποχή πολιτισμικής αφασίας και ιδεολογικής σύγχυσης, η πίστη θα μπορούσε να οχυρώνεται πίσω από τα δικά της επιχειρήματα, να αρνείται τη συνάντηση με τον κόσμο στον οποίο ζει, να αγνοεί τις προκλήσεις ή ακόμη και τις απαιτήσεις του. Για τον λόγο αυτό παρουσιάζονται καίριες και προκλητικές όσο ποτέ κάποιες πολιτισμικές προτάσεις που οδηγούν στη μελέτη των σχέσεων μεταξύ κλασικού και χριστιανικού κόσμου, όπως αυτή που ιδεάστηκαν και πραγματοποίησαν οι δομινικανοί Πατέρες της Αθήνας, με το σεμινάριο υπό τον τίτλο Κλασική και χριστιανική παιδεία: Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος στη θεολογική και παιδαγωγική διαμάχη του δεύτερου μισού του 4ου αιώνα στην Αντιόχεια. Το σεμινάριο, υπό την επιστημονική διεύθυνση διηύθυνε ένας ειδικός επί του θέματος, ο Καθ. (διευθυντής του Ευρωμεσογειακού Θεολογικού Ινστιτούτου του Sassari) πραγματοποιήθηκε μεταξύ 17 και 24 Ιουλίου στο κέντρο Οικουμενικής Παιδείας «Οίκος Δάμαρις», που είναι χτισμένο πάνω στους λόφους που πλαισιώνουν τα Μέγαρα με θέα τις ακτές της Σαλαμίνας.
Ανοιχτό σε όλους όσοι ενδιαφέρονται για την κλασική εποχή και τις ποικίλες πολιτισμικές της διακλαδώσεις, το σεμινάριο ήταν διαρθρωμένο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να συνδυάζει στιγμές μελέτης και στοχασμού πάνω στα κείμενα του αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου και επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους που προσέφεραν τη δυνατότητα συζητήσεων και κριτικών αντιπαραβολών γύρω από τις κλασικές αξίες και αυτές της χριστιανικής παιδείας. Για παράδειγμα η επίσκεψη στην Ελευσίνα και στα ιερά της, με τα μυστήρια που ήταν αφιερωμένα στον κύκλο της ζωής, που κατέρχεται στη γη για να επιστρέψει στη σφαίρα του φωτός, αποτέλεσε ένα γόνιμο περιβάλλον για την συγκριτική θεώρηση ανάμεσα στα παγανιστικά μυστήρια και στη χριστιανική μυσταγωγία που συνδέεται με τη διαλεκτική θάνατος-ανάσταση. Υπάρχουν διαφορές, όμως και αξιοπρόσεκτες αναλογίες. Τι ίδιο διαπιστώθηκε στην Επίδαυρο: οι θεραπευτικές διαδρομές για τη θεραπεία των σωματικών και των ψυχικών παθήσεων, με διηγήσεις θαυμάτων στα ιερά του Ασκληπιού, του θεού της ιατρικής, άνοιξαν ενδιαφέροντες ορίζοντες γύρω από την θεραπευτική ανθρωπολογία του χριστιανισμού, που ανέπτυξε διεξοδικά ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος όχι δίχως αναφορές στις παγανιστικές θεραπείες. Το κείμενο των Περσών του Αισχύλου, ιδιαίτερα η μακρά αφήγηση που βάζει στα χείλη του “βαρβάρου” μεν αγγελιαφόρου, που όμως εκφράζει την ελληνική ψυχή του δραματουργού σχετικά με την αλαζονεία του ανθρώπου που διαπράττει ύβρη απέναντι στη βούληση των θεών, το οποίο διαβάστηκε πολύ κοντά στο σημείο που έλαβε χώρα η μάχη της Σαλαμίνας (480 π.Χ.), υποβάλλει ένα συσχετισμό ανάμεσα στην κλασική και στην χριστιανική θεώρηση της αποκαλούμενης κενοδοξίας (στην οποία πολύ συχνά αναφέρεται και πάλι ο Χρυσόστομος), της φουσκωμένης αλλά ρηχής δόξας του ανθρώπου, που στρέφεται εναντίον του και καταλήγει να τον καταστρέψει, όπως συμβαίνει με τον Ξέρξη και τον στόλο του.
Σφραγισμένα από αυτή την προσεκτική και διεισδυτική περιπλάνηση, τα μαθήματα του Οίκου Δάμαρις, κατέδειξαν με ποιον τρόπο ο Χρυσόστομος, που είχε μορφωθεί στη σχολή του μεγάλου ρήτορα Λιβανίου, μπορούσε να αντλεί και να μεταγγίζει στον χριστιανικό περιβάλλον εκείνες τις αξίες που είχε καλλιεργήσει η κλασική αρχαιότητα, ως υλικά για την οικοδόμηση της πόλεως και της πολιτείας των ανθρώπων. Η πίστη διεύρυνε και εξύψωσε ακόμη περισσότερο τους ορίζοντες της ελληνιστικής πόλεως. Το πέρασμα από την αρχαία πόλη στη συνακόλουθη Πολιτεία του Θεού (την οποία περιγράφει ο Αυγουστίνος), από την επίγεια στην ουράνια πόλιν, το ενδιάμεσο είναι πλασμένο από τις αξίες της παιδείας, ενός όρου που και για τους εθνικούς και για τους χριστιανούς σημαίνει ταυτόχρονα καλλιέργεια και μόρφωση.
p. Rosario Scognamiglio
p. Rosario Scognamiglio
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου