"Συνοδικότητα καὶ Ὁμοφωνία" στὸ νέο τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ "Θεολογία"

Κυκλοφόρησε τὸ νέο τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ Θεολογία (τόμος 86, τεῦχος 2, Ἀπρίλιος-Ἰούνιος 2015), τὸ ὁποῖο φιλοξενεῖ τὰ κείμενα τῶν εἰσηγήσεων τοῦ Διεθνοῦς Συμποσίου ποὺ διοργανώθηκε ἀπὸ τὴ Διεθνῆ Ἀκαδημία Θρησκευτικῶν Ἐπιστημῶν καὶ ἔλαβε χώρα στὸ Διορθόδοξο Κέντρο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος στὴ Μονὴ Πεντέλης ἀπὸ 17 ἕως 22 Μαΐου 2013, μὲ γενικὸ θέμα «Συνοδικότητα καὶ Ὁμοφωνία». Στὸ Προλογικὸ τοῦ τεύχους ὁ Σταῦρος Γιαγκάζογλου ἀποτυπώνει τὶς παραμέτρους ποὺ ἐπηρεάζουν τὴ σχετικὴ κατανόηση τῆς συνοδικότητας στὴν Ἐκκλησία σήμερα. Τὰ κείμενα τοῦ συμποσίου προλογίζονται κατάλληλα καὶ ἀπὸ τὸν τότε πρόεδρο τῆς Διεθνοῦς Ἀκαδημίας Θρησκευτικῶν Ἐπιστημῶν Joseph Famerée. 

Στὸ πρῶτο ἄρθρο τοῦ ἀφιερώματος μὲ τίτλο «Le premier Concile de Jerusalem (en 51 ap. J.C.)» ὁ J.-M. Van Gangh (+) ἐξετάζει συγκριτικὰ τὶς βιβλικὲς μαρτυρίες γιὰ τὴν Ἀποστολικὴ Σύνοδο (Πράξ. 15. Γαλ. 2,1-10) καὶ τὴ θέση καὶ σχέση τῶν Πρωτοκορυφαίων Ἀποστόλων. Ὁ Μητροπολίτης Περγάμου Ἰωάννης Ζηζιούλας στὸ κείμενό του «Conciliarity and Primacy», ἀφοῦ προσφέρει μιὰ σύντομη ἐπισκόπηση τῶν ἱστορικῶν καταβολῶν τῆς συνοδικότητας καὶ τῆς σχέσης της μὲ τὸ πρωτεῖο, ἀναλύει μὲ συστηματικὸ τρόπο τὶς θεολογικὲς προϋποθέσεις τῆς σχέσης αὐτῆς (τριαδικὴ θεολογία, σύνθεση χριστολογίας καὶ πνευματολογίας κ.ἄ.), προκειμένου νὰ ἀναδείξει τὸν καίριο ρόλο ποὺ διαδραματίζει τὸ πρωτεῖο γιὰ τὴν ὀρθὴ λειτουργία τῆς συνοδικότητας, ἀλλὰ καὶ τὴ θέση τοῦ πρωτείου τοῦ ἐπισκόπου Ρώμης στὴν ὅλη συζήτηση. Ὁ Hervé Legrand στὸ ἄρθρο του μὲ τίτλο «Le dogme de la juridiction universelle de l'évêque de Rome et la conciliarité inaliénable de l'Église» ἐπιχειρεῖ μιὰ ἐπανερμηνεία τοῦ δόγματος τῆς παγκόσμιας δικαιοδοσίας τοῦ ἐπισκόπου Ρώμης μέσα ἀπὸ τὴν προοπτικὴ τοῦ συνοδικοῦ χαρακτῆρα τῆς Ἐκκλησίας στὴν προοπτικὴ ὑπέρβασης τῶν σχετικῶν παρανοήσεων καὶ προβλημάτων στὶς διαχριστιανικὲς σχέσεις. Ὁ Βασίλειος Σαρόγλου στὸ κείμενό του μὲ τίτλο «Psychologie de l’autorité religieuse et fonctionnement de la synodalité» διερευνᾶ τὸν ρόλο καὶ τὴν ἔμμεση ἢ ἄμεση ἐπίδραση τῆς θρησκείας στὸν τρόπο κατανόησης τῆς θρησκευτικῆς ἐξουσίας καὶ συνάμα τὶς ἀλλαγὲς καὶ τὶς δυσλειτουργίες στὸν τρόπο ἔκφρασης τοῦ συνοδικοῦ θεσμοῦ στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία σήμερα. Ὁ Joseph Famerée στὸ ἄρθρο ποὺ ἀκολουθεῖ μὲ τίτλο «Conciles et primautés. Réflexions d’un catholique sur le document de Ravenne» ἀποπειρᾶται μιὰ θεολογικὴ ἀποτίμηση ἀπὸ ρωμαιοκαθολικὴ σκοπιὰ ἐπὶ τοῦ συμφωνηθέντος κειμένου τῆς Ραβέννας (2007) στὸ πλαίσιο τοῦ ἐπίσημου Διαλόγου μεταξὺ Ὀρθόδοξης καὶ Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας ποὺ ἀφοροῦσε μεταξὺ ἄλλων στὴν κατανόηση τοῦ πρωτείου κατὰ τὴν πρώτη χιλιετία τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Frederick Lauritzen στὸ ἄρθρο του «Who convenes a Synod in Byzantium?» μέσα ἀπὸ τὴ μελέτη τῶν ἐπίσημων κειμένων τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων ἐπιχειρεῖ νὰ διερευνήσει τὸ κρίσιμο ζήτημα τοῦ ποιὸς συγκαλεῖ μιὰ σύνοδο, μὲ δεδομένο τὰ σύγχρονα παραδείγματα στὴν Ἀγγλικανικὴ Ἐκκλησία ἀλλὰ καὶ τὸν ρόλο τοῦ αὐτοκράτορα στὸ Βυζάντιο. Στὸ κείμενο ποὺ ἀκολουθεῖ μὲ τίτλο «Protestantism and Conciliarity» ὁ Emidio Campi ἐπικεντρώνει τὴν προσοχή του στὴ μελέτη τοῦ τρόπου ποὺ κατανοεῖ ὁ Καλβίνος τὴ συνοδικότητα, ἐπισημαίνοντας τὴν ἀφοσίωσή του στὴ σημασία τῆς ἑνότητας τῆς Ἐκκλησίας.

 Ὁ Nicholas Sagovsky στὸ μελέτημά του «Conciliarity and Consensus: the Anglican Experience» ἀποπειρᾶται μὲ ἀφορμὴ ὁρισμένα πρόσφατα γεγονότα στὸ πλαίσιο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀγγλίας (π.χ. τὴν ἀπόρριψη ἀπὸ τὴ Γενικὴ Σύνοδο τῆς πρότασης περὶ τῆς χειροτονίας τῶν γυναικῶν παρὰ τὴν ὑποστήριξη ποὺ συνάντησε σὲ τοπικὸ ἐπίπεδο κ.ἄ.) νὰ ἐξετάσει τὴ λειτουργία τοῦ συνοδικοῦ θεσμοῦ στὴν ἀγγλικανικὴ κοινότητα. Ὁ π. Γρηγόριος Παπαθωμᾶς στὸ ἄρθρο του μὲ τίτλο «Synodalité et Saints Cannons au sein de l’Église» διερευνᾶ τὶς ὀντολογικὲς διαστάσεις τῆς συνοδικότητας, τὴ σχέση μεταξὺ συνοδικότητας τῆς ὁμοφωνίας καὶ τῆς πλειονοψηφίας, ἀλλὰ καὶ τὴ σχέση μεταξὺ δημοκρατίας καὶ ἐκκλησιαστικότητας. Στὸ τελευταῖο κείμενο τοῦ ἀφιερώματος ποὺ ἀκολουθεῖ μὲ τίτλο «Crise de la synodalité? La tendance bureaucratique de l’ecclésiologie et le problème de la représentation et de la communion réelle dans l’Église aujourd’hui» ὁ Σταῦρος Γιαγκάζογλου ἐξετάζει κριτικὰ προβληματικὲς ὄψεις στὴ λειτουργία τοῦ συνοδικοῦ θεσμοῦ (τὴν γραφειοκρατικὴ ἀντίληψη τῆς λειτουργίας της κ.λπ.), ἐπισημαίνοντας τὴν ἀνάγκη  ἀναβίωσης τῆς συνοδικῆς λειτουργίας τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας καὶ τὴ δημιουργία νέων μορφῶν συνοδικότητας, ποὺ νὰ ἀνταποκρίνονται στὶς ἀπαιτήσεις τῆς ἐποχῆς, ὑπερβαίνοντας φαινόμενα ἐθνικισμοῦ καὶ στείρας παραδοσιοκρατίας. Στὸ πρῶτο κείμενο τῆς στήλης «Ἰδιόμελα» μὲ τίτλο «Ἡ ἐκκλησιολογικὴ σκέψη τοῦ μητροπολίτη Περγάμου Ἰωάννη Ζηζιούλα στὸ πλαίσιο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Διαχριστιανικοῦ διαλόγου», ὁ Γεώργιος Μαρτζέλος προσφέρει μιὰ ἐπισκόπηση τῆς ἐκκλησιολογικῆς σκέψης τοῦ μεγάλου Ἕλληνα θεολόγου καὶ τῆς συμβολῆς του στοὺς ἐπιμέρους διμερεῖς διαχριστιανικοὺς διαλόγους. Στὴ συνέχεια ὁ π. Ἀδαμάντιος Αὐγουστίδης μὲ τὸ κείμενό του «Ποιμαντικὴ προσέγγιση τῆς ἑτερότητας» ἀποπειρᾶται μιὰ ποιμαντικὴ προσέγγιση τοῦ κρίσιμου ζητήματος τῆς ἑτερότητας σὲ ἕναν κόσμο ποὺ διακρίνεται γιὰ τὸν πολυπολιτισμικὸ χαρακτῆρα του. Ἡ Maria Brun στὸ ἄρθρο της «Ὁ ἀντίκτυπος τῆς Β’ Βατικάνειας Συνόδου στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία» ἐξετάζει τὴν ἐπίδραση ποὺ εἶχε στὴν Ὀρθοδοξία τὸ κομβικὸ αὐτὸ γεγονὸς στὴν πορεία τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας, γεγονὸς τὸ ὁποῖο, μεταξὺ ἄλλων, ἐνθάρρυνε καὶ τὶς προσπάθειες γιὰ σύγκληση μιᾶς Πανορθόδοξης Συνόδου. Ὁ Δημήτρης Κεραμιδᾶς στὸ ἄρθρο του «Ἑλληνικότητα καὶ Εὐρώπη στὴ σκέψη τοῦ Νίκου Ματσούκα» ἐξετάζει τὴ σημερινὴ σημασία τῆς Ὀρθοδοξίας γιὰ τὸν εὐρωπαϊκὸ κόσμο ὑπὸ τὸ ἑρμηνευτικὸ πλαίσιο τῆς ἑλληνικότητας, μὲ ἐπίκεντρο τὴ σκέψη ἑνὸς σημαντικοῦ δογματολόγου τῆς νεοελληνικῆς θεολογίας. Ὁ π. Αὐγουστῖνος Μπαϊρακτάρης στὴ μελέτη του μὲ τίτλο «Ἡ φύση τῆς συμμετοχῆς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στὸ ΠΣΕ. Μιὰ ὀρθόδοξη ἱστορικὴ καὶ θεολογικὴ θεώρηση τῆς Οἰκουμενικῆς Κίνησης» ἐξετάζει τοὺς ὅρους συμμετοχῆς τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας στὸ Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν, τὴ σημαντικὴ συμβολή της καὶ τὶς κατὰ καιροὺς ἀντιρρήσεις της γιὰ τὴν πορεία τοῦ Συμβουλίου, θέτοντας τὸ ἐρώτημα γιὰ τοὺς ὅρους τῆς σχέσης μεταξὺ Οἰκουμενισμοῦ καὶ Ἐκκλησιῶν. Στὸ κείμενο ποὺ ἀκολουθεῖ μὲ τίτλο «Συζητώντας γιὰ τὴν ἱστορία ὡς μυστήριο, τὴν θεολογία καὶ τὸν πολιτισμό» ὁ Σωτήρης Γουνελᾶς μὲ ἀφορμὴ τὴν μετάφραση καὶ κυκλοφορία στὰ ἑλληνικὰ ἑνὸς σημαντικοῦ ἔργου τοῦ σπουδαίου Ρωμαιοκαθολικοῦ θεολόγου Jean Danielou «Δοκίμιο γιὰ τὸ Μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας» (Ἐκδοτικὴ Δημητριάδος, Βόλος 2014), συζητάει γιὰ τὴ θέση τοῦ χριστιανισμοῦ καὶ τῆς θεολογίας στὴν ἱστορία καὶ τὴ σχέση τους μὲ τὸν ἑκάστοτε πολιτισμό.

Ὁ Διονύσιος Σκλήρης στὸ κείμενο μὲ τίτλο «Ὀντολογία καὶ Ἱστορία. Μὲ ἀφορμὴ ἕνα πρόσφατο συνέδριο» προσφέρει μιὰ χρήσιμη ἐπισκόπηση τῶν ἐργασιῶν καὶ τῶν ἀνακοινώσεων τοῦ συνεδρίου ποὺ ἔλαβε χώρα στοὺς Δελφοὺς τὸν Μάιο τοῦ 2015. Στὸ τελευταῖο ἄρθρο τῆς στήλης μὲ τίτλο «Ὁ Γάμος ἱερέων: Πρὸς μιὰ ὀρθόδοξη Θεολογία τοῦ Φύλου», ὁ Gregory Patitsas ἀποπειρᾶται νὰ περιγράψει ὁρισμένες βασικὲς προτάσεις (μὲ ἐπίκεντρο τὸ γένος καὶ τὰ τρία ἀξιώματα τοῦ Χριστιανοῦ, τὴν πτώση τοῦ Ἀδάμ, κ.λπ.) πρὸς μιὰ ὀρθόδοξη θεολογία τοῦ φύλου. Τὸ τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ συμπληρώνεται μὲ τὶς πλούσιες μόνιμες στῆλες του. Τά «Θεολογικὰ Χρονικά», ὅπου περιλαμβάνονται ἀναφορὲς σὲ ἐπιστημονικὰ συνέδρια μὲ πλούσια στοιχεῖα γιὰ δύο πρόσφατα βιβλικὰ συνέδρια, θεολογικὰ γεγονότα, ἀνακοινωθέντα καὶ πορίσματα συνοδικῶν συνδιασκέψεων, τά «Περιοδικὰ Ἀνάλεκτα», ὅπου γίνεται σύντομη ἐπισκόπηση τῶν ἑλληνικῶν καὶ ξένων θεολογικῶν περιοδικῶν, τό «Βιβλιοστάσιον», ὅπου δημοσιεύονται βιβλιοκριτικὰ δοκίμια καὶ παρουσιάσεις θεολογικῶν μονογραφιῶν, βιβλίων καὶ λοιπῶν ἐκδόσεων καί, τέλος, τό «Ἀναλόγιον», ὅπου δημοσιεύεται ἐνημερωτικὸ δελτίο πρόσφατων θεολογικῶν ἐκδόσεων. Τὸ ἑπόμενο 3^ο τεῦχος τῆς Θεολογίας γιὰ τὸ ἔτος 2015 μὲ ἄρθρα ποικίλης ὕλης θὰ κυκλοφορήσει τὸν προσεχῆ Δεκέμβριο.