Οι
συγγραφείς θα παρουσιάσουν το βιβλίο και θα συζητήσουν με το κοινό, ενώ θα
υπάρχουν και άλλες παρεμβάσεις, πάνω στο ακανθώδες αυτό θέμα των Σχέσεων
Εκκλησίας - Κράτους.
Eδώ παραθέτουμε ένα απόσπασμα από το τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου, γραμμένο από τον Σωτήρη Μητραλέξη, Δρ. Φιλοσοφίας, ο οποίος αναλύοντας διεξοδικά το πρόβλημα Σχέσεων Εκκλησίας - Κράτους στην Ελλάδα και λαμβάνοντας υπ' όψιν του την κυριαρχία του Οικουμενικού Πατριαρχείου σε περιοχές του Ελλαδικού κράτους, προτείνει ένα τολμηρό μοντέλο, που νομίζω για πρώτη φορά γράφεται τόσο επίσημα. Ιδού το σχετικό απόσπασμα:
"... το προσφορώτερο μοντέλο εκκλησιαστικής
ενοποίησης της ελληνικής επικρατείας σε κατεύθυνση διαφορετική από αυτήν της
κρατικά προσδιορισμένης και ελεγχόμενης εκκλησίας, το προσφορώτερο μοντέλο
απελευθέρωσης της εκκλησίας από το κράτος, μοιάζει να είναι η ανακήρυξη μιας ενιαίας ημι-αυτόνομης εκκλησίας για την ελληνική επικράτεια
με δική της σύνοδο και προκαθήμενο, αλλά και αρραγή την σχέση με το Πατριαρχείο
Κωνσταντινουπόλεως - μιαν εκκλησία στο μοντέλο της Εκκλησίας της Κρήτης,
χωρίς τον κρατικό προσδιορισμό δια της νομοθεσίας που ακόμα και αυτή
συνεπάγεται. Ο συνδυασμός της (α) ενιαίας εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας για τον
ελλαδικό χώρο, (β) της ιδίας συνόδου ιεραρχών, (γ) του ενός και ιδίου
προκαθημένου πραγματικά πάσης Ελλάδος, (δ) της ζωτικής σχέσεως με το
Οικουμενικό Πατριαρχείο, (ε) της αποτίναξης ενός μορφώματος κρατικής εκκλησίας
αναγνωρισμένης και από τους ιεράρχες της ως δυσμόρφου και των συμπαρομαρτούντων
στοιχείων της θα σήμαινε, νομίζουμε, την πλήρωση των αναγκαίων προϋποθέσεων για
μιαν απελευθέρωση της εκκλησίας από το κράτος στην Ελλάδα σήμερα.
Πηγή: "Ιδιωτική Οδός"
....
Εδώ πρέπει, ως μη ώφειλε, να παρεμβληθεί μια παρέκβαση. Κάθε φορά που συζητείται ο παρών και ενδεχόμενος μελλοντικός ρόλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ελλάδα, είτε για τις Νέες Χώρες είτε με άλλη αφορμή, προβάλλεται ένα εξόχως αφελές επιχείρημα ως προς το πώς νοείται να υπάγεται εκκλησιαστικά κομμάτι της ελληνικής επικρατείας σε αρχή κρατικά υπαγομένη στην τουρκική κυβέρνηση και/ή στον νομάρχη Κωνσταντινουπόλεως.
Ο λόγος που το επιχείρημα τυγχάνει εν τοις πράγμασιν αφελές είναι ότι διαψεύδεται διαρκώς και συνεχώς με πανηγυρικό τρόπο από την πραγματικότητα: και η Κρήτη και τα Δωδεκάνησα και, έν τινι μέτρω, οι Νέες Χώρες υπάγονται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο-ποτέ όμως δεν ηγέρθη ζήτημα παρέμβασης της Τουρκίας στις εσωτερικές τους σχέσεις επί ελευθέρου ελληνικού κράτους και καθ’ όλες τις πολλές δεκαετίες της εκκλησιαστικής καταστάσεως ως αυτή έχει σήμερα. Δηλαδή, προβάλλεται ως αυταπόδεικτο επιχείρημα ότι αυτό που γνωρίζουμε με βεβαιότητα πως δεν συμβαίνει σήμερα με κανέναν τρόπο στις εν Ελλάδι διόλου ολίγες επαρχίες του Θρόνου θα μπορούσε να συμβεί αν άλλαζε το ποσοτικό πλήθος αυτών των επαρχιών. Ένα επιχείρημα που διαψεύδεται από την ίδια την πραγματικότητα δεν χρήζει περαιτέρω ανάλυσης για να καταδειχθεί το αβάσιμόν της.
Ακόμα και σε επίπεδο εκφραζομένων θέσεων και όχι απλώς συγκεκριμένης εκκλησιαστικής διοικήσεως, το Πατριαρχείο αποδεικνύεται ότι δεν υποκύπτει σε τέτοιες ενδεχόμενες πιέσεις: παράδειγμα, η συνεχής αντίσταση του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως σε κάθε τουρκική ρητορική περί «αμοιβαιότητας» ζητημάτων των εν Ελλάδι μουσουλμάνων με αυτά που αφορούν το Πατριαρχείο-π.χ. Σχολή της Χάλκης έναντι μουσουλμανικού τεμένους στην Αθήνα. (Η αφέλεια του επιχειρήματος για την παρέμβαση στα εν Ελλάδι ενδοεκκλησιαστικά δεν συνεπάγεται άγνοια των δυσκολιών που όντως αντιμετωπίζει το Πατριαρχείο από το τουρκικό κράτος στην Κωνσταντινούπολη και στα τουρκικά εδάφη, κάτι που αποτελεί όμως έτερο ζήτημα).
Η περιγραφείσα απελευθέρωση της εκκλησίας από το κράτος δεν θα επέλυε αυτομάτως τα ζητήματα των σχέσεων-και του όποιου αιτήματος χωρισμού-εκκλησίας και κράτους, αλλά θα τα έθετε στην σωστή τους βάση, θα τα επαναπλαισίωνε με τρόπο ούτως ώστε η συγκεκριμένη συζήτηση να έχει νόημα και ενδεχόμενη γονιμότητα.
Η άρση της κρατικής και κρατικιστικής φύσης της Εκκλησίας της Ελλάδος και των συμπτωμάτων της (π.χ. πολυδιάσπαση και κατακερματισμός) και η συνακόλουθη παύση της χρήσης μιας οιονεί κρατικής εκκλησίας από την πλευρά του ίδιου του κράτους θα έλυνε τις προϋποθέσεις των περισσότερων προβλημάτων και ζητημάτων που αναφύονται."
Εδώ πρέπει, ως μη ώφειλε, να παρεμβληθεί μια παρέκβαση. Κάθε φορά που συζητείται ο παρών και ενδεχόμενος μελλοντικός ρόλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ελλάδα, είτε για τις Νέες Χώρες είτε με άλλη αφορμή, προβάλλεται ένα εξόχως αφελές επιχείρημα ως προς το πώς νοείται να υπάγεται εκκλησιαστικά κομμάτι της ελληνικής επικρατείας σε αρχή κρατικά υπαγομένη στην τουρκική κυβέρνηση και/ή στον νομάρχη Κωνσταντινουπόλεως.
Ο λόγος που το επιχείρημα τυγχάνει εν τοις πράγμασιν αφελές είναι ότι διαψεύδεται διαρκώς και συνεχώς με πανηγυρικό τρόπο από την πραγματικότητα: και η Κρήτη και τα Δωδεκάνησα και, έν τινι μέτρω, οι Νέες Χώρες υπάγονται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο-ποτέ όμως δεν ηγέρθη ζήτημα παρέμβασης της Τουρκίας στις εσωτερικές τους σχέσεις επί ελευθέρου ελληνικού κράτους και καθ’ όλες τις πολλές δεκαετίες της εκκλησιαστικής καταστάσεως ως αυτή έχει σήμερα. Δηλαδή, προβάλλεται ως αυταπόδεικτο επιχείρημα ότι αυτό που γνωρίζουμε με βεβαιότητα πως δεν συμβαίνει σήμερα με κανέναν τρόπο στις εν Ελλάδι διόλου ολίγες επαρχίες του Θρόνου θα μπορούσε να συμβεί αν άλλαζε το ποσοτικό πλήθος αυτών των επαρχιών. Ένα επιχείρημα που διαψεύδεται από την ίδια την πραγματικότητα δεν χρήζει περαιτέρω ανάλυσης για να καταδειχθεί το αβάσιμόν της.
Ακόμα και σε επίπεδο εκφραζομένων θέσεων και όχι απλώς συγκεκριμένης εκκλησιαστικής διοικήσεως, το Πατριαρχείο αποδεικνύεται ότι δεν υποκύπτει σε τέτοιες ενδεχόμενες πιέσεις: παράδειγμα, η συνεχής αντίσταση του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως σε κάθε τουρκική ρητορική περί «αμοιβαιότητας» ζητημάτων των εν Ελλάδι μουσουλμάνων με αυτά που αφορούν το Πατριαρχείο-π.χ. Σχολή της Χάλκης έναντι μουσουλμανικού τεμένους στην Αθήνα. (Η αφέλεια του επιχειρήματος για την παρέμβαση στα εν Ελλάδι ενδοεκκλησιαστικά δεν συνεπάγεται άγνοια των δυσκολιών που όντως αντιμετωπίζει το Πατριαρχείο από το τουρκικό κράτος στην Κωνσταντινούπολη και στα τουρκικά εδάφη, κάτι που αποτελεί όμως έτερο ζήτημα).
Η περιγραφείσα απελευθέρωση της εκκλησίας από το κράτος δεν θα επέλυε αυτομάτως τα ζητήματα των σχέσεων-και του όποιου αιτήματος χωρισμού-εκκλησίας και κράτους, αλλά θα τα έθετε στην σωστή τους βάση, θα τα επαναπλαισίωνε με τρόπο ούτως ώστε η συγκεκριμένη συζήτηση να έχει νόημα και ενδεχόμενη γονιμότητα.
Η άρση της κρατικής και κρατικιστικής φύσης της Εκκλησίας της Ελλάδος και των συμπτωμάτων της (π.χ. πολυδιάσπαση και κατακερματισμός) και η συνακόλουθη παύση της χρήσης μιας οιονεί κρατικής εκκλησίας από την πλευρά του ίδιου του κράτους θα έλυνε τις προϋποθέσεις των περισσότερων προβλημάτων και ζητημάτων που αναφύονται."
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου