O Ελύτης ατενίζει την Κυριακή της Ορθοδοξίας

ΤΟ ΕΙΚΟΝΙΣΜΑ

 

(Από τα ελεγεία της Οξώπετρας)

 

Το ποίημα αυτοβιογραφικό αποτύπωμα του Ελύτη. Ο τίτλος του προσωπογραφία. Παντού οι λέξεις ανασαίνουν. Οι ήχοι αγκαλιάζουν. Οι εικόνες κοινωνούν. Δε μεταφέρουν ιδέες. Μόνο μετοχή. Όπως και το εικόνισμα. Η λέξη ταυτίζεται με την Ορθόδοξη αγιογραφία. Και εδώ τα χρώματα ανασαίνουν. Τα σχήματα αγκαλιάζουν. Τα βλέμματα κοινωνούν. Δε μεταφέρουν ιδέες. Μόνο μετοχή. 

 

Επιχειρώντας αναδρομή στην  ευρωπαϊκή ζωγραφική οδηγός ο χρωστήρας αβανγκάρντ δημιουργίας. Giotto, Michelangelo, El Greco, Caravaggio, Manet, Cezanne, Matisse, Picasso, Kandinsky, Dali: αναπαραστατική προοπτική, ψυχολογική φωτοσκίαση, χρωματική έκφραση, ανίδωτη γεωμετρικότητα, σιβυλλική φωτεινότητα, λειτουργιστική κατασκευή.

 

Από την άλλη η εκκλησιαστική Εικόνα - όχι η θρησκευτική ζωγραφιά - σταθερά επίκαιρη. Δίχως προοπτική συντρίβει τη θνητότητα. Αυτοφυές φως των σωμάτων, αποθέωση υλικότητας, αΐδια έλευση. Εσχατολογικής πραγμάτωσης απαύγασμα.

«Μισοσβησμένος φτάνω από της πολιτείας τα μέρη

Όπως από της εκκλησιάς την πυρκαγιά το εικόνισμα»

Η πολιτεία πηγή οδυνηρού αποπροσανατολισμού. Όπως η πυρκαγιά εκκλησιάς. Ανέγγιχτος ο πυρήνας επαναπροσδιορισμού. Σαν καμένο εικόνισμα που φωτίζει τα Ερχόμενα, «ου γαρ έχομεν ώδε μένουσαν πόλιν, αλλά την μέλλουσαν επιζητούμεν»( Εβρ. 13,14 ).

«Ίσως κάτι που μου ανήκει ανέκαθεν να διεκδικώ

Μπορεί και απλώς μια θέση στα Ερχόμενα

Που είναι το ίδιο. ένδυμα καμωμένο από φωτιά ψυχρή

Πράσινα του χαλκού και βυσσινιά βαθιά της Παναγίας»

Ταυτίζεται η διεκδίκηση με τα Ερχόμενα. Δεν απαιτεί πλέον. Δεν εκβιάζει. Σχετικότητα χωροχρόνου. Αναμένει με βεβαιότητα αυτό που την Κυριακή της Ορθοδοξίας γίνεται αφορμή γιορτής.

 

Ενδυματολογικά ενσταλαγμένο το πάθος της Παναγίας. Σύγκορμο δόσιμο στο Θεό. Γενόμενη Θεοτόκος. Δοξασμός ελεύθερος προς την Ποιητική πραγματικότητα. Πρόδηλα ζωτικός, σωματοψυχικής αφθαρσίας. Σημάδι η φυσική αλλαγή χρώματος στο χαλκό.

«Στέκω με το δεξί μου χέρι στην καρδιά

Πίσω μου δύο ή τρία κηροπήγια

Το μικρό τετράγωνο παράθυρο πάνω στην καταιγίδα

Τα Πέραν και τα Μέλλοντα»

 

Υποψιασμένος ο Ελύτης στέκει όρθιος. Θωρεί υπαρξιακά την αντίπερα όχθη. Από της πίστης το παράθυρο. Όχι πίστη τυφλής αποδοχής απαρέγκλιτων όρων. Ούτε προσμονή ατομικής ή παραταξιακής δικαίωσης. Δεν αρκούν πινελιές πίστης. Μα σταυρική περιχώρηση όλων εντός μου. Εμπιστοσύνη αυτοπαράδοσης: «Έστι δε πίστις ελπιζομένων υπόστασις, πραγμάτων έλεγχος ου βλεπομένων»( Εβρ. 11,1 ). 

Τρυφερή πρόκληση πίστης το εικόνισμα: τα βιωμένα εδώ μπορούν να αναχθούν στα Πέραν και στα Μέλλοντα ως «δι’ εσόπτρου εν αινίγματι»( Α΄ Κορ. 13,12 ). Κάθε εκκλησιαστική Εικόνα ένα ταξίδι απεραντοσύνης. Στο συμπαντικό καμβά τού υπέροχου Ζωγράφου, που μας αγαπά πριν ακόμα υπάρξουμε και θέλει να φτιάξει τη ζωή μας. Να τη χρωματίσει ανεξίτηλα.

 

Βάσσος Ελευθέριος

 

Θεολόγος - Φιλόλογος