ΣΤΑΥΡΟΥ ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ, Βίος καὶ λόγος στὴν ἡσυχαστικὴ παράδοση. Δοκίμια θεολογικῆς γνωσιολογίας, ἐκδ. Δόμος, Ἀθήνα 2016

Βίος καὶ λόγος, θεωρία καὶ πράξη, ἀποτελοῦν ἑνιαῖες ὄψεις τῆς πίστης καὶ τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας. Ἂν ὁ λόγος τῆς ἀρχαιοελληνικῆς σκέψης διερευνᾶ καὶ ἑρμηνεύει τὸν κόσμο καὶ τὸν ἄνθρωπο, ὁ Λόγος τῆς Ἁγίας Γραφῆς, δίχως νὰ ἀνήκει στὸν κόσμο, ἔρχεται ὄχι γιὰ νὰ τὸν ἑρμηνεύσει ἀλλὰ γιὰ νὰ τὸν σώσει μέσα ἀπὸ συγκεκριμένα γεγονότα στὴν ἱστορία τῆς σωτηρίας. Ἡ πατερικὴ θεολογία ἐκφράζει ἕναν Θεὸ ποὺ δὲν ἐγκλωβίζεται στὴν ἄγνωστη ὑπερβατικότητά του ἀλλὰ ἀποκαλύπτει καὶ κοινωνεῖ τὴν προσωπική του ζωὴ διὰ τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Λόγου. Ἡ μέθεξη στὸ γεγονὸς τοῦ Χριστοῦ δὲν σχετίζεται μὲ μία διανοητικὴ καὶ ἄσαρκη πνευματικότητα. Διὰ τῆς μυστηριακῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ἐν Χριστῷ ζωὴ ἀποτελεῖ σωματοποιημένη ἐμπειρία. Εὐχαριστιακὴ ἐμπειρία καὶ ἀσκητικὸ βίωμα εἶναι οἱ ὄψεις μιᾶς ἑνιαίας θεολογικῆς γνωσιολογίας στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ πατερικὴ παράδοση καὶ ὁ ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς, διευρύνοντας τὴν ἴδια θεολογικὴ ἑρμηνευτική, θὰ ἐκφράσουν μὲ δυναμισμὸ τὴ θεολογία τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν ὡς ἀνάπτυξη τῆς χριστολογίας τῶν δύο φύσεων καὶ δύο ἐνεργειῶν τοῦ Χριστοῦ. Ἡ θεολογία αὐτὴ τοῦ ἐνεργοῦ Λόγου ὁδήγησε τὴν πατερικὴ σκέψη καὶ τὴν ἀσκητικὴ πράξη τῆς ὀρθόδοξης Ἀνατολῆς σὲ μία μυστικὴ ἢ μυστηριακὴ θεολογία καὶ ἀσκητική, ὅπου βίος καὶ λόγος, θεωρία καὶ πράξη, μεταμορφώνονται ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι σὲ ἀποκαλυπτικὴ θέα καὶ θεωρία τοῦ ἔνσαρκου Λόγου, μεταμορφώνοντας τὸν ἄνθρωπο καὶ δι’ αὐτοῦ τὸν κόσμο καὶ τὴν ἱστορία. Τὸ βιβλίο αὐτὸ συγκεντρώνει δοκίμια καὶ μελέτες ποὺ διερευνοῦν τὴν πρόσληψη τῆς ἡσυχαστικῆς αὐτῆς παράδοσης ἀπὸ τὴ σύγχρονη θεολογία.

* Τὸ ἐν λόγῳ βιβλίο ἀναπτύσσεται στὶς ἀκόλουθες ἑνότητες: Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ θεολογία τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Λόγου στὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση • Τὸ δόγμα τῆς Ἁγίας Τριάδος καὶ ἡ σημασία του στὴν πίστη καὶ στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας • Ὁ πολιτισμὸς τῆς ἐρήμου. Τὸ ἀσκητικὸ κατόρθωμα ὡς κοινωνία ἀγάπης. Σχόλια στὶς Ἐρωταποκρίσεις Βαρσανουφίου καὶ Ἰωάννου • Ὁ ἀνθρωπισμὸς τῆς ἐρήμου. Ἡ πνευματικὴ διάκριση κατὰ τὴν ἀσκητικὴ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας • Εἰσαγωγὴ στὴ θεολογία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ • Προλεγόμενα στὴ θεολογία τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν • Θεολογία καὶ φιλοσοφία στὸ Βυζάντιο • Ἡ ἀποδεικτικὴ μέθοδος στὴ θεολογία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ • Ἡ σωτηρία ὡς θέωση • Ὁ κόσμος καὶ ἄνθρωπος • Ἡ Πνευματολογία τοῦ Γρηγορίου Παλαμᾶ • Ἡ διδακτορικὴ διατριβὴ τοῦ Jacques Lison στὸ καθολικὸ πανεπιστήμιο τῆς Louvain • Μυστηριακὸς ἡσυχασμός. Οἱ ἐκκλησιολογικὲς προϋποθέσεις τῆς θεολογίας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ • Ὁ ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς καὶ ἡ νεώτερη δυτικὴ θεολογία. Μὲ ἀφορμὴ τὴν εἰσήγηση τοῦ Norman Russell γιὰ τὴν ἀποδοχὴ τοῦ Παλαμᾶ στὴν Δύση σήμερα • Εὐχαριστία, θεία Οἰκονομία καὶ Ἐκκλησία • Θεολογικὸ σχόλιο στὶς ἑρμηνευτικὲς ἀρχὲς τοῦ Νικολάου Καβάσιλα στὴ θεία Λειτουργία • Ὁ χριστοκεντρικὸς μυστικισμὸς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου στὴ θεολογία τοῦ ἁγίου Νικολάου Καβάσιλα • Γρηγόριος Παλαμᾶς καὶ Νικόλαος Καβάσιλας. Ἡ σύνθεση μυστηριακῆς καὶ ἀσκητικῆς ζωῆς στὴν ὀρθόδοξη παράδοση • Ἡ παρουσία τοῦ ἁγίου Νικοδήμου στὴ θεολογικὴ σκέψη τοῦ εἰκοστοῦ αἰώνα • Εὐχαριστιακὴ ἐκκλησιολογία καὶ μοναστικὴ πνευματικότητα στὴ νεώτερη ὀρθόδοξη θεολογία • Εὐχαριστία καὶ θέωση.

* Το νέο βιβλίο τοῦ Σταύρου Γιαγκάζογλου κυκλοφορεί ἀπὸ τίς ἐκδόσεις Δόμος, Ἀθήνα 2016, σσ. 452.