Τετάρτη 29 Νοεμβρίου 2017

Δευτερολογία για το μάθημα των θρησκευτικών


Του Κώστα Νούση,
Φιλολόγου – Θεολόγου (M.Th)

Οι αντιδράσεις στο πρώτο [1] γεννούν συνήθως – ίσως και αφεύκτως - τις δευτερολογίες και πάει λέγοντας. Δεν μπορείς να σιωπήσεις, όταν βλέπεις να παραχαράσσεται και να διασύρεται η στοιχειώδης αλήθεια των πραγμάτων. Θα ξεκινήσω με τις (ορθόδοξες) θρησκευτικές οργανώσεις, τις γνωστές και ως παρεκκλησιαστικές. Είναι ο κύριος πυλώνας των αντιδράσεων, σε συνδυασμό με την ομοούσια ΠΕΘ (πανελλήνια ένωση θεολόγων). Κοινό και βασικό τους χαρακτηριστικό: ο αναχρονιστικός συντηρητισμός και ο – τουλάχιστον υφέρπων – φονταμενταλισμός. Παρέσυραν, μάλιστα, στην αρχή και τον ίδιο τον Αρχιεπίσκοπο, ο οποίος αντέδρασε κατά του νέου μαθήματος των θρησκευτικών με τρόπο που δεν τον δικαιώνει η μεταγενέστερη συνοδική απόφαση. Η θεολογία των Οργανώσεων, όταν παραβιάζει τα χωρικά ύδατα της ορθής εκκλησιολογίας, τούτα και χειρότερα γεννάει. Και μη χειρότερα δηλαδή…

 Κανένα βιβλίο δεν μπορεί να είναι ποτέ αρεστό σε όλους. Αυτό, ωστόσο, δεν συνιστά κριτήριο απόρριψης ή απαξίωσής του. Οι θεολόγοι πρέπει να «συμβιβαστούν» με τη νέα μορφή των εγχειριδίων, και μαζί με αυτούς και οι γονείς, οι μαθητές και όποιος άλλος εμπλέκεται άμεσα ή έμμεσα με το μάθημα. Και όλα αυτά μέχρι τη μέρα που η ίδια η Εκκλησία θα συγγράψει δικά της διδακτικά βιβλία, τα οποία θα προτείνει προς έγκριση στο αρμόδιο Υπουργείο. Μέχρι τότε περισσότερη σιωπή και σεμνότητα απέναντι σε αυτούς που μόχθησαν να καταγράψουν τα νέα βιβλία των θρησκευτικών.

Οι περισσότεροι αντιδρώντες – μια ισχνή μειοψηφία ωστόσο μέσα στο γενικό σύνολο – δυστυχέστατα δεν έχουν ξεφυλλίσει καν τα νέα εγχειρίδια. Απλά αναπαράγουν συνθήματα και μασημένη τροφή επιχειρημάτων από χώρους και πρόσωπα που δεν θέλω ποσώς να χαρακτηρίσω για την εγκυρότητα και καθαρότητα της κρίσης τους. Και αυτό είναι το χείριστο: η κατάργηση της ελεύθερης γνώμης, την οποία αβασάνιστα εκχωρούν σε κείνους που δεν πρέπει. Αυτό είναι το πιο εξοργιστικό της υπόθεσης, τουλάχιστο για τον γράφοντα το παρόν.

Ας επιστρέψουμε στην ουσία. Το πρόβλημα του μαθήματος δεν βρίσκεται σίγουρα στα νέα βιβλία. Θα έλεγα ίσως ότι μπορούμε να το εντοπίσουμε οπουδήποτε αλλού παρεκτός των καημένων των βιβλίων. Είναι πρόβλημα εξάπαντος βαθύτερο: τι εκπαίδευση θέλουμε, αν θα γίνουμε χώρα ουδετερόθρησκη τύπου Σουηδίας ή Γαλλίας και τα συναφή. Με λίγα λόγια, δηλαδή, αντιμετωπίζουμε ως έθνος και εκπαιδευτικό σύστημα πρόβλημα ταυτότητας. Ας ελπίσουμε ότι στην πορεία δεν θα πραγματωθεί ο πόθος των αγνωστικιστών, τουτέστιν να εξοβελιστεί εντελώς η συνάφεια Εκκλησίας και λαού, όπως βιώνεται, έστω και αμυδρά, ακόμη στον ελλαδικό χώρο.

Η Εκκλησία πρέπει πρωταρχικά να φροντίσει να συγγράψει νέα βιβλία σε συνεργασία με το Υπουργείο. Το άριστο θα ήταν να διδάσκεται το μάθημα και στα δημοτικά από θεολόγους, αν και μέσα στην κρίση ένας τέτοιος στόχος ακούγεται λίγο μακρινός. Το μάθημα καλώς παρέμεινε υποχρεωτικό και έτσι πρέπει να συνεχίσει. Η παρουσία του και μόνο στο σχολείο έχει τη θετική της, συλλήβδην, προσφορά. Αυτά κατά την ταπεινή μου γνώμη είναι τα όσα πρέπει να μας απασχολούν και όχι αν τα εγχειρίδια είναι προβληματικά. Διότι επανέρχομαι: πού ακριβώς εστιάζεται η προβληματικότητά τους; Στο ότι τάχα λένε πολλά για το Ισλάμ και τους Εβραίους;

Η ένσταση για το ποσοστό της θρησκειολογίας που διδάσκεται μέσα από αυτά είναι και πάλι σχετική. Ο κορμός του μαθήματος και η ουσία του παραμένουν ορθόδοξοι και ομολογιακοί. Και αυτό επίσης είναι μια επιτυχία, την οποία δεν προσέχουν πολλοί και φωνασκούν για σημεία κατά βάση και πλάτος επουσιώδη. Έπειτα, η ορθή αντιπαραβολή Ορθοδοξίας και λοιπών θρησκευμάτων σαφέστατα κλίνει υπέρ της πρώτης. Ας μην ξεχνάνε ακόμη οι κύριοι ενιστάμενοι – οι εν γνώσει και εν αγνοία! – πως δεν πρέπει να στρουθοκαμηλίζουμε σε προφανέστατα ζητήματα: είναι δυνατό στην εποχή του διαδικτύου να μην έχουν ήδη έρθει σε επαφή οι μαθητές κάθε βαθμίδας με έτερες θρησκείες και ομολογίες; Αστεία πράγματα, ως φρονώ…

Σε τελική ανάλυση, το όλο πρόβλημα εντάσσεται στο ευρύτερο και διαχρονικό: θα πάμε με τη μεριά των ζηλωτών ή με αυτήν της Εκκλησίας; Ποτέ η Ορθοδοξία δεν είχε ζηλωτισμό και φανατισμό. Οι ασθένειες αυτές είναι φαινόμενα θρησκευτικής νοσηρότητας και όχι εκκλησιαστικής υγείας. Πόρρω απέχει η ψυχοπαθολογία των «ευλαβών βλαμμένων» - έκφραση του οσίου Παϊσίου – από αυτήν των ορθοδόξως εκκλησιαζομένων. Ας διαλέξουμε και ας πάμε στην χορεία που μας ταιριάζει. Αυτό όμως δεν μας νομιμοποιεί να βγαίνουμε στους δρόμους με σημαίες «ορθοδοξία ή  θάνατος» και να πιστεύουμε πως μαζί μας συμφωνεί – και συμμαχεί! – και ο Θεός…


Κυριακή 26 Νοεμβρίου 2017

"Ελευθερία" Λαρίσης (26.11.2017): "Η Εκκλησία στα χρόνια της δικτατορίας". Παρουσιάζεται στην Αθήνα το βιβλίο του Λαρισαίου θεολόγου καθηγητή Χάρη Ανδρεόπουλου



"Eλευθερία" Λαρίσης, 26.11.2017, σελ. 21

 Η εφημερίδα «Χριστιανική», σε συνεργασία με τις εκδόσεις «Επίκεντρο», με αφορμή τη συμπλήρωση εφέτος των 50 χρόνων από την επιβολή της δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967 διοργανώνει ανοικτή εκδήλωση με θέμα «Η Εκκλησία στα χρόνια της δικτατορίας 1967-1974» στο πλαίσιο της οποίας θα γίνει η παρουσίαση του βιβλίου του Χαράλαμπου Μ. Ανδρεόπουλου, θεολόγου καθηγητή, Δρος Εκκλησιαστικής Ιστορίας του ΑΠΘ «Η Εκκλησία κατά τη δικτατορία 1967-1974. Ιστορική και νομοκανονική προσέγγιση» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Επίκεντρο» (σειρά «Ιστορία και Κοινωνία»).
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την 1η Δεκεμβρίου 2017, ημέρα Παρασκευή και ώρα 6.30 μ.μ. στο βιβλιοπωλείο «Εν Πλω», Χαριλάου Τρικούπη 6-10 (Εμπορικό κέντρο Atrium), στην Αθήνα.
            Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι:
-   Γεώργιος Ιατρού, δικηγόρος, Δρ. Εκκλησιαστικού Δικαίου Νομικής ΕΚΠΑ
-  Μανώλης Μηλιαράκης, επίτιμος Πρόεδρος της «Χριστιανικής 
                Δημοκρατίας»
-  Ανδρέας Αργυρόπουλος, θεολόγος καθηγητής, M.Th., Δ/ντής Γυμνασίου,
                και ο συγγραφέας.
Θ΄ ακολουθήσουν ελεύθερες παρεμβάσεις και διάλογος.
Προλογίζει την εκδήλωση και συντονίζει τη συζήτηση ο Πρόεδρος της  «Χριστιανικής Δημοκρατίας», δικηγόρος Γιάννης Ζερβός.

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Λίγα λόγια για το βιβλίο (σημείωμα του εκδοτικού οίκου):

«Σε μια από τις πλέον σκοτεινές και δυσερμήνευτες περιόδους της σύγχρονης εκκλησιαστικής ιστορίας αναφέρεται το παρόν βιβλίο που έρχεται να ρίξει φώς στις σχέσεις της διοικούσας Εκκλησίας και της Πολιτείας της περιόδου 1967 - 1974, όπως αυτές διαμορφώθηκαν υπό το κράτος της εγκαθιδρυθείσας την 21η Απριλίου 1967 επτάχρονης δικτατορίας. Με ενδελεχή έρευνα πηγών και βιβλιογραφίας ο Χάρης Ανδρεόπουλος πραγματεύεται το πρόβλημα, εξετάζοντας και αναλύοντας ζητήματα της εν λόγω περιόδου που αφορούσαν την νομοκανονική αυτοσυνειδησία της Εκκλησίας και τον βαθύ τραυματισμό της (σήμερα συνταγματικά κατοχυρωμένης) αυτοδιοικήσεώς της από σωρεία παρεμβάσεων της δικτατορίας στα εσωτερικά της, που αποσκοπούσαν στον έλεγχο της εκκλησιαστικής διοικήσεως ώστε να υπηρετηθούν οι ιδεολογικές σκοπιμότητες του καθεστώτος.
Προσεγγίζοντας το όλο ζήτημα επί τη βάσει ιστορικών και νομοκανονικών κριτηρίων, ο συγγραφέας αναδεικνύει, αξιολογεί και ερμηνεύει τις ποικίλες διαστάσεις και προεκτάσεις που είχε η προβληματική αυτή σχέση στη διοίκηση και στη ζωή της ελλαδικής Εκκλησίας καθ΄ όλη τη διάρκεια της Επταετίας και σε αμφότερες τις φάσεις της, ήτοι τόσο επί Γ. Παπαδοπούλου (και αρχιεπισκοπείας Ιερωνύμου Κοτσώνη, Μάϊος 1967- Δεκέμβριος 1973) όσο και επί Δ. Ιωαννίδη (και  αρχιεπισκοπείας Σεραφείμ Τίκα, Ιανουάριος 1974 – Ιούλιος 1974).
 Ως ιδιαίτερης σημασίας ζητήματα αντιμετωπίζονται το θέμα της διαταραχθείσας κατά το διάστημα της πρώτης φάσης της δικτατορίας (1967 – 1973) νομοκανονικής σχέσης της ελλαδικής Εκκλησίας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και το θέμα των δώδεκα εκπτώτων – «ιερωνυμικών» λεγομένων – Μητροπολιτών που δημιουργήθηκε στη δεύτερη φάση της δικτατορίας (Νοέμβριος 1973 – Ιούλιος 1974).  
Στο βιβλίο παρουσιάζονται, επίσης, και αναλύονται οι πολιτικές με τις οποίες στα πρώτα κρίσιμα χρόνια της μεταπολίτευσης, επί πρωθυπουργίας Κων/νου Καραμανλή (1974 – 1980), αντιμετωπίσθηκε και εξομαλύνθηκε η κρίση στην Εκκλησία, αλλά και θεμελιώθηκε ο εκδημοκρατισμός της με σειρά συνταγματικών διατάξεων και νομοθετημάτων που ρύθμισαν θετικά τόσο την εσωτερική της λειτουργία, όσο και τις σχέσεις της με την Πολιτεία".

Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λαρίσης (26.11.2017) 

Πέμπτη 23 Νοεμβρίου 2017

Πορεία προς τα μπρος και για το μάθημα των Θρησκευτικών



 
 Του Κώστα Νούση,
Φιλολόγου – Θεολόγου (M.Th)

Ο κόσμος κινείται, η ζωή προχωρά, τα πάντα εξελίσσονται. Αυτή είναι η φυσιολογία των πραγμάτων, η νομοτέλεια του σύμπαντος. Η στασιμότητα προδίδει ασθένεια, βάλτωμα, φθορά, αποσύνθεση, εν τέλει θάνατο. Ο Θεός μονάχα είναι αναλλοίωτος, ωστόσο και αυτός είναι κινητικός και κοινωνικός. Εκπορεύει αϊδίως το Πνεύμα του και γεννά τον Υιό του. Πέρα από αυτό, είναι σε μια διαρκή ενεργειακή σχέση με ολάκερη την κτίση, πράγμα που στη θεολογία αποδίδουμε με τον όρο «οικονομία».

Η κίνηση και η αναπροσαρμογή δεν σημαίνει κατ’ αναγκαιότητα και αλλοίωση ή συμμόρφωση προς το κακό. Η εκκλησιαστική ιστορία γέμει από παραδείγματα αναπροσαρμογής και κατ’ οικονομίαν (άλλη η έννοια εδώ από την προαναφερθείσα!) εφαρμογής ιερών κανόνων. Και τούτο μαρτυρεί την κινητικότητα και την αλήθεια της ζωής ενός πραγματικού σώματος, εν προκειμένω της Εκκλησίας.
Φίλος δάσκαλος σε χωριό της Β. Ελλάδος μού περιέγραψε την αντίδραση του παπά του χωριού για τα νέα βιβλία των θρησκευτικών, που θα διδάσκονταν παρεμπιπτόντως και τα ίδια του τα παιδιά. Ο φίλος Τάσος προσπάθησε να τον πείσει να μαζέψει το φυλλάδιο διαμαρτυρίας που κράδαζε ημιαπειλητικά, φέροντάς το από χώρους προφανώς ζηλωτικούς, και να τον καθησυχάσει ως προς το μη συνταρακτικόν και διογκωμένον του θέματος. Το τελικό επιχείρημα του διδασκάλου ήταν πως και η Ιερά Σύνοδος ενέκρινε τα νέα βιβλία. Τότε άκουσε την αφοπλιστική απάντηση του ιερέα: «αυτοί είναι οι περισσότεροι οικουμενιστές!»...

Τρίτη 21 Νοεμβρίου 2017

Παρουσίαση του βιβλίου του Χάρη Ανδρεόπουλου «Η Εκκλησία κατά τη δικτατορία 1967-1974», την Παρασκευή 01/12/2017 στην Αθήνα



Η εφημερίδα «Χριστιανική», σε συνεργασία με τις εκδόσεις «Επίκεντρο», με αφορμή τη συμπλήρωση εφέτος των 50 χρόνων από την επιβολή της δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967 διοργανώνει ανοικτή εκδήλωση με θέμα «Η Εκκλησία στα χρόνια της δικτατορίας 1967-1974» στο πλαίσιο της οποίας θα γίνει η παρουσίαση του βιβλίου του Χαράλαμπου Μ. Ανδρεόπουλου, θεολόγου καθηγητή, Δρος Εκκλησιαστικής Ιστορίας του ΑΠΘ «Η Εκκλησία κατά τη δικτατορία 1967-1974. Ιστορική και νομοκανονική προσέγγιση» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Επίκεντρο» (σειρά «Ιστορία και Κοινωνία»).
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την 1η Δεκεμβρίου 2017, ημέρα Παρασκευή και ώρα 6.30 μ.μ. στο βιβλιοπωλείο «Εν Πλω», Χαριλάου Τρικούπη 6-10 (Εμπορικό κέντρο Atrium), στην Αθήνα.
            Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι:
-   Γεώργιος Ιατρού, δικηγόρος, Δρ. Εκκλησιαστικού Δικαίου Νομικής ΕΚΠΑ
-  Μανώλης Μηλιαράκης, επίτιμος Πρόεδρος της «Χριστιανικής 
                Δημοκρατίας»
-  Ανδρέας Αργυρόπουλος, θεολόγος καθηγητής, M.Th., Δ/ντής Γυμνασίου,
                και ο συγγραφέας.
Θ΄ ακολουθήσουν ελεύθερες παρεμβάσεις και διάλογος.
Προλογίζει την εκδήλωση και συντονίζει τη συζήτηση ο Πρόεδρος της  «Χριστιανικής Δημοκρατίας», δικηγόρος Γιάννης Ζερβός

...περισσότερα στο  Αmen.gr

Δευτέρα 20 Νοεμβρίου 2017

Ρωσική Επανάσταση 1917: Οι ιδεολογικές ζυμώσεις, η ρωσική διανόηση και η χριστιανική ματιά

Τὴν Τετάρτη 22 Νοεμβρίου, ὥρα 6.30 μ.μ., στὴν αἴθουσα τῆς ΕΣΗΕΑ στὴν Ἀθήνα, ὁδὸς Ἀκαδημίας 20, ἡ ἐφημερίδα «Χριστιανικὴ» καὶ τὸ περιοδικὸ «Στέπα» συνδιοργανώνουν ἐκδήλωση-συζήτηση μὲ θέμα: «Ρωσικὴ Ἐπανάσταση 1917. Ἰδεολογικὲς ζυμώσεις ποὺ ὁδήγησαν σ’ αὐτήν, ἡ ρωσικὴ διανόηση καὶ ἡ ὀρθόδοξη χριστιανικὴ ματιὰ τοῦ Νικολάου Μπερντιάγιεφ» (φωτ.).

Ὁμιλητές:

-Δημήτρης Μπαλτᾶς, συγγραφέας καὶ μεταφραστής, σύμβουλος ἔκδοσης τοῦ περιοδικοῦ «Στέπα»: Ἰδεολογικὰ ρεύματα καὶ πολιτικὴ δράση στὴν προεπαναστατικὴ Ρωσία (1825-1916)

-Δημήτρης Τριανταφυλλίδης, δημοσιογράφος καὶ με­ταφραστής, ἐκδότης τοῦ περιοδικοῦ «Στέπα»: Ἡ τριλογία τῆς ρωσικῆς ἐπανάστασης: Ζητήματα ἰδεαλισμοῦ, Σταθμοί, Ἐκ βαθέων.

-Κώστας Καμαριάρης, συγγραφέας, πρώην Ἀντιπρόε­δρος καὶ μέλος τοῦ Π.Γ. τοῦ Κινήματος τῆς Χριστιανικῆς Δημοκρατίας: Ἐλευθερία καὶ μέλλον στὴ σκέψη τοῦ Νι­κολάου Μπερντιάγιεφ. Χριστιανοὶ καὶ Κομμουνιστὲς τὸν 20ὸ αἰώνα,


Συντονίζει ὁ Γιάννης Ζερβός, Πρόεδρος τῆς «Χριστια­νικῆς Δημοκρατίας». Εἴσοδος ἐλεύθερη.

Πέμπτη 16 Νοεμβρίου 2017

Ἡ Ἐκκλησία στά χρόνια τῆς δικτατορίας. Αρθρο - βιβλιοπαρουσίαση του Φιλολόγου - Θεολόγου (M.Th.) καθηγητή Kώστα Νούση στο περιοδικό ''ΘΕΟΛΟΓΙΑ" της Εκκλησίας της Ελλάδος




 Τοῦ Κώστα Νούση *

" Ἡ ἱστορία δέν εἶναι γραμμένη ἀπό καί γιά κοκκινοσκουφίτσες, θά λέγαμε παραφράζοντας ἐλαφρῶς τά λόγια του μεγάλου σύγχρονου δογματολόγου Νίκου Ματσούκα, δασκάλου στό Α.Π.Θ. τοῦ συγγραφέα τοῦ βιβλίου πού παρουσιάζουμε, τοῦ Χαράλαμπου Ἀνδρεόπουλου, Δρος Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας (PhD) τοῦ Α.Π.Θ. καί μάχιμου θεολόγου στή Μέση Ἐκπαίδευση. Καί ἡ ἱστορία, ἀκόμη καί ἡ ἐκκλησιαστική, εἶναι συνήθως προκλητική ἕως σκανδαλιστική. Τό ἀξιοσημείωτο ἀναφορικά μέ τόν συγγραφέα τοῦ ἐν λόγῳ πονήματος εἶναι ὅτι ὁ Λαρισαῖος θεολόγος, ἔχοντας περάσει καί ἀπό τόν χῶρο τῆς μάχιμης δημοσιογραφίας καί ζώντας καί ἀπό τό μετερίζι αὐτῆς τά γεγονότα τοῦ πρόσφατου «ἐκκλησιαστικοῦ» (1990-1996), σέ συνδυασμό καί μέ τά εὐρύτερα ἐνδιαφέροντά του γιά τή νεώτερη ἐκκλησιαστική ἱστορία, ἀποφάσισε νά ἀγγίξει ἕνα ἀρκετά ἐπώδυνο θέμα: αὐτό τῶν σχέσεων Ἐκκλησίας καί Πολιτείας στά πέτρινα χρόνια τῆς τελευταίας δικτατορίας στήν Ἑλλάδα. Καί ἡ προσέγγιση δέν γίνεται ξηρῶς καί ψυχρῶς «ἀκαδημαϊκά», ἀλλά προπαντός μέ πόνο καί ἀγάπη, τουτέστιν βιωματικά. Καί αὐτό δίνει ἕναν ἰδιαίτερο τόνο στό ὕφος καί στό περιεχόμενο τοῦ βιβλίου, εἰδικά γιά ὅσους γνωρίζουν καί ἐνδιαφέρονται γιά συναφῆ ἰστορικοθεολογικά ζητήματα".

* Oλόκληρο το άρθρο στο ιστολόγιo religiousnet.wordpress.com