Θρησκευτικά και Νέες Τεχνολογίες: Μια δημιουργική συμπόρευση!

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ 

ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ Η/Υ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ 

* Ένα διδακτικό εγχειρίδιο – «οδηγός» της θεολόγου εκπαιδευτικού Ξανθής Αλμπανάκη 

Του Χάρη Ανδρεόπουλου* 

Μερικές φορές χαίρεσαι ιδιαίτερα που είσαι θεολόγος… Όταν συναντάς τη δουλειά συναδέλφων σου στην οποία το μεράκι είναι έκδηλο και η αγάπη (η έμπρακτη! – από λόγια χορτάσαμε…) για το μάθημα φανερή, τότε νιώθεις διπλή τη χαρά που συνυπάρχεις σ΄ αυτόν τον ταλαιπωρημένο κλάδο (ΠΕ01) με τέτοιους ανθρώπους… Ανθρώπους δημιουργικούς, προοδευτικούς, στοχαστικούς για το σήμερα και, κυρίως, για το αύριο του θρησκευτικού μαθήματος, σαν τη εκλεκτή συνάδελφο Ξανθή Αλμπανάκη, η οποία με τη δουλειά της τα τελευταία χρόνια στο «πάντρεμα» των Θρησκευτικών με τις Νέες Τεχνολογίες ανοίγει διαρκώς νέους ορίζοντες. Για ένα μάθημα που ναι μεν είναι από τη φύση του όμορφο, αλλά έχει περιθώρια με την αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας να γίνει περισσότερο ελκυστικό – άρα παραγωγικότερο και αποδοτικότερο ως προς τους στόχους που υπηρετεί για τον θρησκευτικό εγγραμματισμό των μαθητών μας, τον απαραίτητο και αναγκαίο για τη κατανόηση τόσο της πραγματικότητας που μας περιβάλλει, όσο – και κυρίως – του κόσμου που έρχεται. 

Η Ξανθή Αλμπανάκη, θεολόγος καθηγήτρια στο Πειραματικό Γυμνάσιο – Λύκειο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (ΠΑ.ΜΑΚ.), η οποία διατηρεί στο διαδίκτυο ένα ξεχωριστό για τη ποιότητά του εκπαιδευτικό ιστολόγιο («blog») το “e - Θρησκευτικά”, συνεχίζοντας τη δημιουργική της δράση στο τομέα της σύμπραξης του μαθήματος των Θρησκευτικών με τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) έρχεται τώρα να μας προσφέρει και το θεωρητικό υλικό για την εφαρμογή του νέου διδακτικού μοντέλου μάθησης, μέσω της χρήσης των ηλεκτρονικών υπολογιστών (Η/Υ) και του διαδικτύου, ένα μοντέλο το οποίο κατανοείται σαν μια ενεργητική διαδικασία οικοδόμησης της γνώσης στην οποία συμμετέχουν ενεργά και αλληλεπιδραστικά οι μαθητές. 

* Δυό λόγια, κατ΄ αρχήν, για το ιστολόγιο (“e - Θρησκευτικά”): Δημιουργήθηκε σε μια προσπάθεια να γίνει το μάθημα πιο σύγχρονο και ελκυστικό στην τάξη. Πρωτοποριακή δουλειά καθώς ανοίγει για το μάθημά μας ένα «παράθυρο» για το μέλλον, στο πλαίσιο του Νέου Σχολείου, για τη νέα μορφή διδασκαλίας των Θρησκευτικών με τη χρήση των ΤΠΕ και του διαδικτύου. Προωθεί τη νέα μέθοδο της διδασκαλίας η οποία υποστηριζόμενη από την τεχνολογία επιτρέπει στο διδάσκοντα να σχεδιάζει το εκπαιδευτικό περιβάλλον ως ένα ολοκληρωμένο σύνολο που παρέχει στους μαθητές τα κατάλληλα τεχνολογικά εργαλεία, με σκοπό να τους ενθαρρύνει και να προάγει δημιουργικούς τρόπους εργασίας για τη γνώση. Απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς Β/θμιας (αλλά και Α/θμιας) Εκπαίδευσης, μαθητές και γονείς. Περιέχει θέματα και υλικό που μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά τη διάρκεια του μαθήματος καθώς και επίκαιρα θέματα. 

Aνάλογης ποιότητας είναι και το έτερον ιστολόγιο “Virtual School” της Ξανθής Αλμπανάκη, με ενδιαφέρον ψηφιακό υλικό για τα διδασκόμενα στο Γυμνάσιο και το Λύκειο μαθήματα των Θρησκευτικών, πολλές διαδραστικές εφαρμογές και ενδιαφέρουσες παρεμβάσεις και άρθρα για το θρησκευτικό μάθημα και τη διαπολιτισμική εκπαίδευση. 

* Η νέα εργασία της Ξανθής Αλμπανάκη αποτυπώνεται στο βιβλίο της «Σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις του μαθήματος των Θρησκευτικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με τη δημιουργική αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών» που κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Μπαρμπουνάκη. Όπως μαρτυρείται από το τίτλο του βιβλίου πρόκειται για έναν «οδηγό» που προσφέρει το παιδαγωγικό πλαίσιο, υποδεικνύει τα κατάλληλα εργαλεία και συστήνει πρακτικές εφαρμογές σε διδακτικά σενάρια και καινοτόμες δράσεις μέσα από έναν συγκερασμό των Θρησκευτικών και των Νέων Τεχνολογιών. Κι όλα αυτά χωρίς - σε καμμιά περίπτωση - να γίνονται εκπτώσεις στο θεολογικό υπόβαθρο του μαθήματος. Κάθε άλλο μάλιστα. Η πρόταση της Ξανθής Αλμπανάκη, όπως διατυπώνεται στο πόνημά της, υποστασιάζεται στον θεολογικό πυρήνα του μαθήματος έχοντας σαν βασικό στόχο της αναβάθμιση της διδασκαλίας του. Η διαφορά έγκειται στο τρόπο, τη μέθοδο διδασκαλίας προτείνοντας εν προκειμένω τη χρήση των Η/Υ κι ευρύτερα των ΤΠΕ με τα δεδομένα πλεονεκτήματα που τα μέσα αυτά προσφέρουν ως σύγχρονα - και αγαπημένα στους μαθητές - εργαλεία μάθησης, πλεονεκτήματα που αφορούν στην ενθάρρυνση των μαθητών για ενεργό συμμετοχή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία με τη συνεργατική μάθηση και τη πολύπλευρη διέγερση των αισθήσεών τους (της όρασης, της ακοής και της αφής), στη βελτίωση της απόδοσης και την ενεργητική οικοδόμηση της γνώσης με την εμπλοκή τους σε εποικοδομητικές και μοντέρνες (ψηφιακού τύπου) ελκυστικές δραστηριότητες, δεδομένης μάλιστα της εξοικείωσης των σημερινών μαθητών με τους Η/Υ. 

Η συγγραφέας προσφέρει το απαραίτητο παιδαγωγικό πλαίσιο για την ενσωμάτωση των νέων μέσων της τεχνολογίας (ΤΠΕ) στην εκπαιδευτική διαδικασία, ενώ, παράλληλα παρουσιάζει εύχρηστες διαδικτυακές εφαρμογές που μπορούν να εφαρμοσθούν στη τάξη με τη χρήση των βασικών εργαλείων των Νέων Τεχνολογιών. Ο αναγνώστης του βιβλίου έρχεται σε επαφή με λογισμικά παρουσιάσεων,εννοιολογικής (σημασιολογικής) χαρτογράφησης και άλλα εκπαιδευτικού χαρακτήρα, εξοικειώνεται με τη δημιουργία ιστολογίων (blogs), ηλεκτρονικών ασκήσεων (hot potatoes), συνεργατικών ιστοσελίδων (wiki) και συννεφόλεξων (word clouds), μαθαίνει για τις κατασκευές εικονικού μουσείου (artsteps) και αφίσσας (glogster), ενώ προσεγγίζει τον πλούτο των νέων δυνατοτήτων που παρέχουν οι ΤΠΕ: διδασκαλία με comic, ιστοεξερεύνηση, υπηρεσίες διαμοιρασμού ψηφιακών αρχείων, διαδικτυακούς πίνακες ανακοινώσεων (wallwisher) και εφαρμογές voki. 

Πέραν της πλούσιας ποικιλίας των λογισμικών που παρέχει, η συγγραφέας παραθέτει και δειγματικές προτάσεις διδασκαλίας και ανάπτυξης – δια ψηφιακών εφαρμογών - διεπιστημονικών και διαθεματικών ερευνητικών εργασιών (project), αναπτύσσοντας σενάρια συνεργασίας με τα μαθήματα της Φυσικής, της Βιολογίας και άλλα που αφορούν τη Βίβλο, τη Τέχνη, την Οικολογία, την Διαπολιτισμική εκπαίδευση, κ.α., προσφέροντας έτσι στον εκπαιδευτικό έναν εξαιρετικό, πρακτικό «οδηγό» για την εφαρμογή των Νέων Τεχνολογιών. Επί πλέον, με τις καίριες επισημάνσεις και χρήσιμες συμβουλές της για την αξιοποίηση της ιστοσελίδας του Ψηφιακού Σχολείου», τηςυπηρεσίας ηλεκτρονικής τάξης, της ψηφιακής βιβλιοθήκης της Εκκλησίας της Ελλάδος και ομοειδών, όπως του Οικουμενικού Πατριαρχείου, του Βατικανού, κ.α., βοηθά, συνολικότερα, τον θεολόγο καθηγητή να ανακαλύψει έναν νέο κόσμο δημιουργικής συμβίωσης και συμπόρευσης του μαθήματος των Θρησκευτικών με τις Νέες Τεχνολογίες. Παράλληλα – και κυρίως – του δίνει τα εφόδια και του ενισχύει το θάρρος να υπερβεί τη πρακτική του «μαυροπίνακα» και της από «καθέδρας» διδασκαλίας και να (προσ-) καλέσει ο ίδιος με τη σειρά του τους μαθητές του να (συμ-) πορευθούν σ΄ ένα πιο όμορφο ταξίδι με εικόνες, χρώματα και ήχους που θα «ζωντανεύουν» το θρησκευτικό μάθημα και σε σύμπραξη με τις δυνατότητες της Νέας Τεχνολογίας θα το καθιστούν ελκυστικότερο - συνεπώς, και αποδοτικότερο ως προς τους γνωστικούς - μορφωτικούς στόχους που αυτό καλείται να υπηρετήσει στο πλαίσιο της θρησκευτικής και, ευρύτερα, ανθρωπιστικής αγωγής.

Φρονούμε ότι η δουλειά της συναδέλφου Ξανθής Αλμπανάκη, ως καρπός της ευαισθησίας της για το θρησκευτικό μάθημα, υπηρετεί άριστα αυτό το στόχο και πιστεύουμε ότι η πρόταση – πρόσκληση που (μας) απευθύνει θα βρεί πρόσφορο έδαφος στους «γρηγορούντες», τους «μάχιμους» θεολόγους της εκπαίδευσης. 

* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι θεολόγος καθηγητής, συνεργάτης της πύλης Εκκλησιαστικών ειδήσεων «Αmen» και διαχειριστής του ιστολογίου «Θεολογικός Σύνδεσμος Λάρισας» 

[Α' δημοσίευση: "Ιδιωτική Οδός"]