Διαλέξεις του καθηγητή Ορθόδοξης Θεολογίας Αριστοτέλη Παπανικολάου σε Θεσσαλονίκη, Βόλο και Αθήνα

Με ιδιαίτερη επιτυχία ολοκληρώθηκαν οι δημόσιες διαλέξεις (σε Θεσσαλονίκη, Βόλο και Αθήνα) και το σεμινάριο (Αθήνα) που διοργάνωσε η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου με ομιλητή τον καθηγητή Ορθόδοξης Θεολογίας και Πολιτισμού Αριστοτέλη Παπανικολάου.
Με την οικονομική υποστήριξη του Ορθόδοξου ιδρύματος Virginia H. Farah Foundation η Ακαδημία προσφέρει ετησίως από το 2013 μία δημόσια διάλεξη και ένα εξειδικευμένο θεολογικό σεμινάριο με προσκεκλημένο κάθε φορά επιφανή Ορθόδοξο θεολόγο ως ομιλητή. Στο πλαίσιο αυτό είχαν ήδη μιλήσει οι π. Andrew Louth(ομότιμος καθηγητής Πατερικών και Βυζαντινών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Durham [Μ. Βρετανία] και επισκέπτης καθηγητής Ανατολικής Ορθόδοξης θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Vrije του Άμστερνταμ [Ολλανδία]), π. John Behr (κοσμήτορας και καθηγητής Πατρολογίας στο Ορθόδοξο Θεολογικό Σεμινάριο του Αγίου Βλαδίμηρου, Νέα Υόρκη [ΗΠΑ]) και Richard Swinburne (ομότιμος καθηγητής της Φιλοσοφίας του Χριστιανισμού στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και ομότιμο μέλος του Oriel College και της Βρετανικής Ακαδημίας [Μ. Βρετανία]).
Τη φετινή χρονιά προσκεκλημένος ήταν ο Αριστοτέλης Παπανικολάου, καθηγητής της Έδρας Ορθόδοξης Θεολογίας και Πολιτισμού «Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος» του Πανεπιστημίου Fordham (Νέα Υόρκη,), συνιδρυτής και συνδιευθυντής του Κέντρου Ορθόδοξων Χριστιανικών Σπουδών του ίδιου Πανεπιστημίου και Senior Fellow στο Κέντρο για τη Μελέτη του Νόμου και της Θρησκείας του Πανεπιστημίου Emory (ΗΠΑ).

Γόνος Ελλήνων, ο καθηγητής Αριστοτέλης Παπανικολάου γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Σικάγο (Ιλινόις, ΗΠΑ). Τα ερευνητικά και επιστημονικά ενδιαφέροντά του περιστρέφονται γύρω από θέματα που αφορούν γενικά στην Ορθόδοξη θεολογία, και ειδικότερα στην τριαδική και πολιτική θεολογία. Το τελευταίο διάστημα έχει στραφεί στη μελέτη της σχέσης μεταξύ θεολογικής ανθρωπολογίας, βίας και αρετών. Έχει δημοσιεύσει πλήθος μελετών σε συλλογικούς τόμους και εγκυκλοπαίδειες, όπως και άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, ενώ έχει εκδόσει τις ακόλουθες δύο αυτοτελείς μονογραφίες.: Being with God: Trinity, Apophaticism, and Divine-Human Communion, Notre Dame, Indiana: University of Notre Dame Press 2006 και The Mystical as Political: Democracy and Non-Radical Orthodoxy, Notre Dame, Indiana: University of Notre Dame Press 2012. Επίσης, υπήρξε συνεκδότης των ακόλουθων συλλογικών τόμων: (μαζί με τον George Demacopoulos), Orthodox Readings of Augustine, Crestwood, New York: St. Vladimir's Seminary Press 2008· (μαζί με την Elizabeth Prodromou), Thinking through Faith: New Perspectives from Orthodox Christian Scholars, Crestwood, New York: St. Vladimir's Seminary Press 2008· (μαζί με τον George Demacopoulos), Orthodox Constructions of the West, New York: Fordham University Press 2013.

Στη δημόσια διάλεξή του που έλαβε χώρα στηΘεσσαλονίκη και συνδιοργανώθηκε από κοινού με την Κοσμητεία της Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ (Τετάρτη 11 Μαΐου 2016, Θεολογική Σχολή Α.Π.Θ., με την παρουσία του Σεβ. Μητροπολίτη Δημητριάδος και Αλμυρού κ. κ. Ιγνατίου, του Προέδρου του Τμήματος Θεολογίας κ. Παναγιώτη Σκαλτσή ως εκπροσώπου του απουσιάζοντος Κοσμήτορος, πολλών καθηγητών, φοιτητών και προσωπικοτήτων της πόλης), στον Βόλο (Πέμπτη 12 Μαΐου, Συνεδριακό Κέντρο «Θεσσαλία», Μελισσάτικα) και την Αθήνα (Δευτέρα 16 Μαΐου, Κτήριο Κ. Παλαμάς, Ακαδημίας και Σίνα, με την παρουσία του Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής Αθηνών κ. Απόστολου Νικολαΐδη, ο οποίος και απηύθυνε σύντομο χαιρετισμό, του Σεβ. Μητροπολίτη Περγάμου και Ακαδημαϊκού κ. Ιωάννη Ζηζιούλα, πολλών καθηγητών, φοιτητών και άλλων ενδιαφερόμενων) ο καθηγητής Παπανικολάου μίλησε (στα ελληνικά) με θέμα: «Πόλεμος και Βία: Η πολιτική της θέωσης και η προσφυγική κρίση». Στην ομιλία του, αφού περιέγραψε ορισμένες καταστάσεις βίας και φόβου (όπως λ.χ. την περίπτωση των βετεράνων Αμερικανών στρατιωτών στο Ιράκ ή των προσφύγων, καθώς και τις επιπτώσεις που έχει η βία στο ανθρώπινο σώμα και γενικότερα την ανθρώπινη ύπαρξη), στράφηκε στο πώς ο τρόπος που ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής αντιλαμβάνεται τις αρετές θα μπορούσε να μας βοηθήσει να σκεφτούμε την αποκατάσταση της ικανότητας να αγαπήσουμε, όπως ο Θεός αγαπά, ακόμη και μέσα από την εμπειρία καταστάσεων βίας. Αφού ανέπτυξε με συντομία την ανθρωπολογία της θέωσης ως εκμάθηση του πώς να αγαπά κάποιος από την οπτική των αρετών, στη συνέχεια ασχολήθηκε με τον τρόπο που ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής κατανοεί την ασκητική ζωή, ακριβώς ως την εκμάθηση του τρόπου για το πώς πρέπει να αγαπά κανείς.
        Στο σεμινάριο το οποίο έλαβε χώρα (στα αγγλικά) στην Αθήνα (Σάββατο 14 Μαΐου 2016) ο καθηγητής Παπανικολάου μίλησε με θέμα: «Από τη Σοφία στο Πρόσωπο: Η πορεία της Ορθόδοξης θεολογίας του 20^ουαιώνα από τον π. S. Bulgakov και τον V. Lossky στον π. D. Staniloae και τον Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα». Στην ομιλία του ο Παπανικολάου επιχείρησε να αναδείξει το συναφειακό χαρακτήρα των σύγχρονων Ορθόδοξων θεολογιών περί προσώπου. Στην προοπτική αυτή υποστήριξε ότι οι τελευταίες συνιστούν ένα παράδειγμα ερμηνευτικής συναφειακότητας, με την έννοια ότι γίνεται προσπάθεια να ερμηνευτεί η παράδοση, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπ᾽ όψη τα ερωτήματα και τις μορφές σκέψης ενός συγκεκριμένου χρόνου και χώρου. Η ερμηνευτική συναφειακότητα αποτελεί διάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης και, υπό αυτή την έννοια, σύνολη η Ορθόδοξη θεολογία, πατερική και σύγχρονη, είναι ερμηνευτικά συναφειακή. Ο ομιλητής υποστήριξε επίσης ότι η ανάπτυξη της τριαδικής θεολογίας και της θεολογίας του προσώπου από τον π. Dumitru Stǎniloae και τον Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα, την οποία κληρονόμησαν από τους Bulgakov και Lossky, αποτελεί παράδειγμα αυτού που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως υπαρξιακή συναφειακότητα, με την οποία εννοείται η προσπάθεια να επιβεβαιωθεί η σπουδαιότητα της θεολογίας του προσώπου, εφόσον αυτή συσχετιστεί με μια διάσταση της ανθρώπινης εμπειρίας. Ο Παπανικολάου ολοκλήρωσε την ομιλία του επιχειρώντας να δείξει πώς η σύγχρονη θεολογία του προσώπου, όταν το πρόσωπο κατανοείται ως γεγονός απερίσταλτης μοναδικότητας και ελευθερίας από την αναγκαιότητα και πραγματώνεται μέσω ασκητικών πρακτικών που έχουν σχεδιαστεί για να μάθουμε πώς να αγαπάμε μέσα από την απόκτηση των αρετών, μπορεί να έχει σημασία αναφορικά με τις ποικίλες εμπειρίες της βίας. Στο ειδικό σεμινάριο εκτός από τον κεντρικό ομιλητή έλαβαν μέρος με σύντομες παρεμβάσεις ο Πέτρος Βασιλειάδης, ομότιμος καθηγητής Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. και ο π. Νικόλαος Λουδοβίκος, καθηγητής Ανώτ. Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης, επισκέπτης καθηγητής στο Ορθόδοξο Ινστιτούτο του Cambridge και ερευνητής καθηγητής Πανεπιστημίου Winchester (Μ. Βρετανία).
Με την ευκαιρία της παρουσίας του Αριστοτέλη Παπανικολάου στην Ελλάδα παρουσιάστηκε στη 13^η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης την Παρασκευή 13 Μαΐου 2016 και η έκδοση από την Εκδοτική Δημητριάδος (πρόκειται για το εκδοτικό τμήμα της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου) σε ελληνική μετάφραση του βιβλίου του The Mystical as Political: Democracy and Non-Radical Orthodoxy στη σειρά «Εν Διαλόγω» υπό τον τίτλο: Η πολιτική της θέωσης. Η Ορθοδοξία συναντά την Δημοκρατία (μτφρ. Δρ. Νικολάου Ασπρούλη, επιστημονικού συνεργάτη της Ακαδημίας, όπως και του περιοδικού Θεολογία). Στην παρουσίαση, την οποία συντόνισε ο διευθυντής της Ακαδημίας Δρ. Παντελής Καλαϊτζίδης, εκτός του Αριστοτέλη Παπανικολάου, έλαβαν μέρος με σύντομες κριτικές παρεμβάσεις ο εκδότης-συγγραφέας Πέτρος Παπασαραντόπουλος και ο καθηγητής Πέτρος Βασιλειάδης.