Γεωργίου Β. Τσούπρα, «Εκκλησία και ενθογένεση – Η «Μακεδονική» Ορθόδοξη Εκκλησία στην υπηρεσία των Σκοπίων», εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2018

Οι συνάδελφοι και φίλοι, οι παρακολουθούντες τις δημοσιεύσεις μου τα τελευταία χρόνια, γνωρίζουν ότι δύο είναι οι αγαπημένες μου ενασχολήσεις σε ακαδημαϊκό επίπεδο, αμφότερες στον κλάδο της Εκκλησιαστικής Ιστορίας. Η πρώτη αφορά στο θέμα των σχέσεων Εκκλησίας και Πολιτείας κατά την διάρκεια της Επταετίας (δικτατορία 1967-1974) και η δεύτερη στο λεγόμενο «Μακεδονικό» ζήτημα. Για το εκκλησιαστικό θέμα της Επταετίας προσφάτως εξεδόθη σε βιβλίο - περαιτέρω ανεπτυγμένη και εμπλουτισμένη - η διδακτορική μου διατριβή [ΑΠΘ] ("Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ 1967-1974. Ιστορική και νομοκανονική προσέγγιση", εκδ. Επίκεντρο), ενώ για το θέμα του "Μακεδονικού", επίσης, προσφάτως, εδημοσίευσα σχετικό άρθρο, αναφορικώς με την εκκλησιαστική του διάσταση («"Η εκκλησιαστική πτυχή στο “Μακεδονικό”" , εφημ. «Ελευθερία» Λαρίσης, 04.02.2018). Σχετικό άρθρο μου, για το ίδιο θέμα (το εκκλησιαστικό του «Μακεδονικού»), δημοσιεύεται σε επιστημονικό περιοδικό η έκδοση του νέου τεύχους του οποίου επίκειται εις το αμέσως προσεχές διάστημα. Πήρα, συνεπώς, μεγάλη χαρά όταν πληροφορήθηκα πως για το πολύ ενδιαφέρον αυτό θέμα της εκκλησιαστικής διαστάσεως του «Μακεδονικού» εξεδόθη - σε επαυξημένη και βελτιωμένη μορφή - η διδακτορική διατριβή (ΕΚΠΑ) του εκλεκτού και εξειδικευμένου στο θέμα συναδέλφου θεολόγου και σλαβολόγου ιστορικού, Δρ. Γεωργίου Β. Τσούπρα, υπό τον τίτλο   «Εκκλησία και ενθογένεση – Η «Μα­κεδονική» Ορθόδοξη Εκκλησία στην υπηρεσία των Σκοπίων».

* Για τα περιεχόμενα του βιβλίου και την επικειμένη παρουσίασή του στη Αθήνα αναδημοσιεύω ακολούθως το σχετικό κείμενο από την εφημερίδα «Χριστιανική»*:

ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

«Tο βιβλίο περιγράφει τις διεργασίες που συντελέ­στηκαν στην περιοχή της γιουγκοσλαβικής «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» για την απόσχιση της τοπικής Εκκλησίας από το Πατριαρχείο της Σερβίας και τη διαμόρ­φωση αυτοκέφαλης εθνικής Εκκλησίας, κατά τα πρότυπα των άλλων βαλκανικών Εκκλησιών. Το ζήτημα αυτό εξακολουθεί να αποτελεί πληγή για την οικουμενική Ορθόδοξη Εκκλησία και έχει προκαλέσει έντονες τριβές και αρκετά προβλήματα στις σχέσεις των Ορθοδόξων πιστών ανά τον κόσμο.

Στόχος της προσπάθειας των ηγετών των Σκοπίων, που διήρκεσε πάνω από δύο δεκαετίες, ήταν η πιστοποίηση της εθνικής ταυτότητας των «Μακεδόνων», προκειμένου να γίνει αποδεκτή η εθνο­γένεσή τους. Στα βαλκανικά πράγματα για να υπάρχει έθνος, και κατ' επέκτασιν εθνικό κράτος, χρειάζεται εθνική γλώσσα, εθνική ιστορία και εθνική Εκκλησία. Γι' αυτό υπήρξε το παράδοξο, μια κομμου­νιστική ηγεσία, η τιτοϊκή, να ιδρύει μια νέα Εκκλησία, αποκόβοντάς την από το Πατριαρχείο της Σερβίας, με σαφή στόχο, απ’ τη μια, την αποδυνάμωση της Σερβικής Εκκλησίας και, από την άλλη, την επιβολή της κρατικής πολιτικής στα εκκλησιαστικά πράγματα. Ένα ακόμη κέρδος της κρατικής εξουσίας ήταν και ο έλεγχος των αποδήμων «Μακεδόνων» μέσω των εκκλησιαστικών δομών, όπως και η μεταφορά των εσω­τερικών εθνοποιητικών διεργασιών στο εξωτερικό, για την ταύτιση των αποδήμων με τα «μακεδονιστικά» ιδεώδη.

Με την κρατική πολιτική συνταυτίστηκαν κάποιοι τοπικοί εκκλησιαστικοί άνδρες, οι οποίοι διοίκησαν την εκκλησιαστική οργά­νωση των νοτίων γιουγκοσλαβικών επαρ­χιών μετά το 1944, σχηματίζοντας επιτροπές πρωτοβουλίας, διώκοντας αντιφρονούντες, συγκαλώντας εκκλησιαστικο-λαϊκές συνε­λεύσεις και γενικά λειτουργώντας de facto, αποκομμένοι από το Βελιγράδι. Τελικά, το 1958 πραγματοποιήθηκε «Εκκλησιαστικο-λαϊκή» Συνέλευση, η οποία ανακήρυξε μονομερώς την αυτονομία της τοπικής Εκκλησίας. Η Εκκλησία της Σερβίας ανα­γκάστηκε την επόμενη χρονιά, μετά από έντονες πολιτικές πιέσεις του ίδιου του Στρατάρχη Τίτο, να αποδεχτεί μια αυτόνομη «Μακεδονική» Εκκλησία, χωρίς όμως να λείπουν οι τριβές με τα Σκόπια. Το 1967, σε μια ακόμη Συνέλευση, οι τοπικοί εκκλη­σιαστικοί ηγέτες των Σκοπίων σε αγαστή συνεργασία με το Κράτος ανακήρυξαν μο­νομερώς την αυτοκεφαλία της Εκκλησίας τους, γεγονός που επέφερε την απόσχισή τους από τη Σερβική Εκκλησία και τη μη αναγνώρισή τους από το σύνολο των Ορ­θοδόξων Εκκλησιών. Στη συνέχεια, παρά όποιες προσπάθειες προσέγγισης των δύο πλευρών, η Εκκλησία των Σκοπίων παρέ­μεινε αποκομμένη και εξελίχθηκε στην πιο πιστή στο εκάστοτε καθεστώς εθνικιστική οργάνωση της σκοπιανής πολιτικής, μέχρι και σήμερα.

Η οπτική της εργασίας δεν παύει να είναι ιστορικοκανονική. Εξετάζεται η κανονικό­τητα των διεργασιών, όπως και οι σκοπι­μότητες που τις επέβαλαν. Δεν παύει να έχει ιστορική κριτική ματιά και να επιχειρεί να διεισδύσει στην ουσία των γεγονότων, αναζητώντας κίνητρα, σκοπούς και επι­διώξεις και αποδομώντας επιφανειακές στρώσεις επιχειρημάτων και λόγων των πρωταγωνιστών των γεγονότων.

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ

Την 30η Απριλίου 2018, ώρα 7 μ.μ. στο Πο­λιτιστικό Κέντρο της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, οδ. Μ. Βασιλείου 15, ΡΟΥΦ (Σταθμός Μετρό: Κεραμεικός), θα γίνει παρουσίαση του βιβλί­ου του καθηγητή Γεωργίου Β. Τσούπρα, δρ. Θεολογίας «ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΕΘΝΟΓΕΝΕΣΗ – Η «Μακεδονική» Ορθόδοξη Εκκλησία στην υπηρεσία των Σκοπίων».

Ο συγγραφέας, θεολόγος και σλαβο­λόγος ιστορικός, προσκαλεί κάθε ενδια­φερόμενο για την πολύ σημαντική αυτή παρουσίαση ενός βιβλίου, που συνεχίζει την κρίσιμη έρευνα για τη σχέση Κράτους και Έθνους και για τη σχέση της Εκκλησίας των Σκοπίων με το Κράτος, που επιμένει να ονομάζεται «Μακεδονία», προκαλώντας την Ιστορία.

Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι:

-        π. Γρηγόριος Παπαθωμάς, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών

-        κα Κωνσταντίνα Μπότσιου, Αναπλ. Κα­θηγήτρια στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

- κ. Δημήτριος Γόνης, ομ. Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών

-           κ. Δημήτριος Καμπουράκης, Δημοσιο­γράφος-Συγγραφέας

            Την εκδήλωση θα συντονίσει ο Γιώργος Μπάρλας, θεολόγος-φιλόλογος.

·        (* Εφημ. «Χριστιανική», 19 Απριλίου 2018, φυλ. 1008, σελ. 11)

ΚΑΛΟΤΑΞΙΔΟ !