Της Βαρβάρας Ζούκα *
Η ανάδειξη των βυζαντινών τειχών, που -παρότι έχουν ενταχθεί στον κατάλογο της UNESCO ως μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς- σε ένα μεγάλο κομμάτι τους εξακολουθούν να είναι κρυμμένα πίσω από σκουπίδια και παραπήγματα, αποτέλεσε τον κεντρικό στόχο που ετέθη σε συνάντηση του αντιδημάρχου Αστικού Περιβάλλοντος Ανδρέα Κουράκη με την προϊσταμένη της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Δέσποινα Μακροπούλου.
ΤΑ ΤΕΙΧΗ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΙ
Η περιοχή των βυζαντινών τειχών έχει ήδη αρχίσει να αλλάζει όψη στον άξονα της Επταπυργίου, πλησίον της μονής Βλατάδων. Στο σημείο αυτό εδώ και μήνες βρίσκονται εγκατεστημένα συνεργεία, τα οποία εργάζονται για τον καθαρισμό του χώρου και την κατεδάφιση εγκαταλειμμένων κτισμάτων, τα οποία επιβάρυναν σημαντικά την εικόνα του ιστορικού μνημείου της πόλης, καθώς είχαν μετατραπεί σε εστίες μόλυνσης.
Τα κτίσματα αυτά ανήκουν στην κατηγορία των λεγόμενων «καστρόπληκτων», των σπιτιών δηλαδή που στέγασαν τους μικρασιάτες πρόσφυγες που έφθασαν στη Θεσσαλονίκη με την ανταλλαγή των πληθυσμών. Στην πορεία των χρόνων τα περισσότερα από αυτά τα χαμόσπιτα εγκαταλείφθηκαν και μετατράπηκαν σε ετοιμόρροπα και ρυπογόνα παραπήγματα, που κρίθηκε ότι δεν ήταν δυνατό να συνυπάρξουν με τα βυζαντινά τείχη.
Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση ο δήμος Θεσσαλονίκης και οι συναρμόδιες υπηρεσίες επέλεξαν να διατηρήσουν δώδεκα από αυτά τα παλιά προσφυγικά κτίσματα ως υπόμνηση της πιο πρόσφατης ιστορίας της πόλης. Μια συστοιχία τριών χαμόσπιτων από αυτά που αποφασίστηκε να διατηρηθούν βρίσκεται στο πρώτο κομμάτι της ζώνης των τειχών, όπου ήδη εξελίσσονται εργασίες ανάπλασης. Όπως κατήγγειλε ο κ. Κουράκης από το βήμα του δημοτικού συμβουλίου Θεσσαλονίκης, ένα από τα σπίτια αυτά έχει καταστραφεί από άτομα που το είχαν καταλάβει.
Τα κτίσματα αυτά ανήκουν στην κατηγορία των λεγόμενων «καστρόπληκτων», των σπιτιών δηλαδή που στέγασαν τους μικρασιάτες πρόσφυγες που έφθασαν στη Θεσσαλονίκη με την ανταλλαγή των πληθυσμών. Στην πορεία των χρόνων τα περισσότερα από αυτά τα χαμόσπιτα εγκαταλείφθηκαν και μετατράπηκαν σε ετοιμόρροπα και ρυπογόνα παραπήγματα, που κρίθηκε ότι δεν ήταν δυνατό να συνυπάρξουν με τα βυζαντινά τείχη.
Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση ο δήμος Θεσσαλονίκης και οι συναρμόδιες υπηρεσίες επέλεξαν να διατηρήσουν δώδεκα από αυτά τα παλιά προσφυγικά κτίσματα ως υπόμνηση της πιο πρόσφατης ιστορίας της πόλης. Μια συστοιχία τριών χαμόσπιτων από αυτά που αποφασίστηκε να διατηρηθούν βρίσκεται στο πρώτο κομμάτι της ζώνης των τειχών, όπου ήδη εξελίσσονται εργασίες ανάπλασης. Όπως κατήγγειλε ο κ. Κουράκης από το βήμα του δημοτικού συμβουλίου Θεσσαλονίκης, ένα από τα σπίτια αυτά έχει καταστραφεί από άτομα που το είχαν καταλάβει.
Ήδη στο πρώτο κομμάτι της ζώνης των τειχών, από το ύψος της μονής Βλατάδων και σε μήκος περίπου διακοσίων μέτρων, η διαφορά είναι εμφανής. «Οι προβλεπόμενες κατεδαφίσεις ολοκληρώθηκαν, ο χώρος καθάρισε και απομένουν στην ουσία οι εργασίες για τη διαμόρφωση του πρασίνου και για την τοποθέτηση του νέου φωτισμού», σημείωσε ο αντιδήμαρχος Αστικού Περιβάλλοντος. Όπως πρόσθεσε, παράλληλα με τα έργα του δήμου Θεσσαλονίκης εξελίσσονται παρεμβάσεις και από την πλευρά της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων για την αποκατάσταση των τειχών στα σημεία όπου είχαν υποστεί φθορές εξαιτίας του ότι τα παλιά προσφυγικά κτίσματα είχαν κατασκευαστεί εφαπτόμενα με το μνημείο. Σύμφωνα με τον κ. Κουράκη, όπως συμφωνήθηκε με τις αρμόδιες αρχαιολογικές υπηρεσίες, οι εργασίες για την ανάδειξη των τειχών θα συνεχιστούν και στο διαδοχικό τμήμα της περικάστριας ζώνης, το οποίο αναπτύσσεται σε ανάλογο μήκος με αυτό που καλύπτει η πρώτη ζώνη παρέμβασης. Τα έργα στην περιοχή των βυζαντινών τειχών εξελίσσονται βάσει μελέτης του δήμου Θεσσαλονίκης, η οποία φέρει την υπογραφή της αρχιτεκτόνισσας Σμαρώς Θεοδωρίδου. Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή, δίπλα από τα τείχη δημιουργείται μια εκτεταμένη ζώνη πρασίνου με μήκος μέχρι και είκοσι μέτρα. Ακόμη, προβλέπονται περίπατοι και διαδρομές, ώστε οι επισκέπτες του χώρου να μπορούν να περπατούν πλησίον του μνημείου.
ΣΕ ΣΤΟΥΡΝΑΡΑ ΚΑΙ ΑΓΙΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟ
Το δεύτερο σημείο της συμφωνίας δήμου Θεσσαλονίκης και 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων αφορά στην αναβάθμιση της περιοχής της Στουρνάρα, που σήμερα παρουσιάζει επιβαρημένη εικόνα. «Στόχος είναι να αναπλαστεί η περιοχή αυτή και να αξιοποιηθούν τα αρχαιολογικά ευρήματα, που εντοπίζονται κυρίως στο τμήμα κάτω από την Κλαυδιανού», υπογράμμισε ο κ. Κουράκης, λέγοντας ότι προς αυτή την κατεύθυνση θα αξιοποιηθεί μελέτη που εκπονήθηκε το 1997 επί πολιτιστικής πρωτεύουσας.
Στην εξυγίανση των τειχών, στην περιοχή του νοσοκομείου «Άγιος Δημήτριος», αφορά η τρίτη παρέμβαση που συμφωνήθηκε από τον δήμο και τις αρχαιολογικές υπηρεσίες. «Επιδιώκουμε καταρχήν να εξυγιάνουμε την περιοχή των τειχών, αλλά και να δημιουργήσουμε μια μορφή περιπάτου μέχρι τον άξονα της Ολυμπιάδος», επισήμανε ο αντιδήμαρχος Αστικού Περιβάλλοντος.
Στην περιοχή των Δώδεκα Αποστόλων
Στην εξυγίανση των τειχών, στην περιοχή του νοσοκομείου «Άγιος Δημήτριος», αφορά η τρίτη παρέμβαση που συμφωνήθηκε από τον δήμο και τις αρχαιολογικές υπηρεσίες. «Επιδιώκουμε καταρχήν να εξυγιάνουμε την περιοχή των τειχών, αλλά και να δημιουργήσουμε μια μορφή περιπάτου μέχρι τον άξονα της Ολυμπιάδος», επισήμανε ο αντιδήμαρχος Αστικού Περιβάλλοντος.
Στην περιοχή των Δώδεκα Αποστόλων
Μέσα από τη συνεργασία τους, εξάλλου, ο δήμος Θεσσαλονίκης και η 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων επιδιώκουν να δώσουν ζωή σε μια από τις πλέον υποβαθμισμένες γειτονιές της πόλης, αυτής των Δώδεκα Αποστόλων. Οι παρεμβάσεις που σχεδιάζονται για την περιοχή έχουν ως επίκεντρο το βυζαντινό σύνολο του ιερού ναού των Δώδεκα Αποστόλων. «Στον πυρήνα του μνημείου οι παρεμβάσεις θα εξελιχθούν εξ ολοκλήρου από τις αρχαιολογικές υπηρεσίες. Ο δήμος θα αναλάβει την αναμόρφωση του ευρύτερου περιβάλλοντα χώρου του, αλλά και των δρόμων που οδηγούν σε αυτό», εξήγησε ο κ. Κουράκης.
Όπως ανέφερε, έχει τεθεί ένα αυστηρό χρονοδιάγραμμα, με στόχο το αργότερο μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου να έχουν ολοκληρωθεί οι μελέτες για τη διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου του μνημείου και έως τις αρχές του νέου έτους να υπάρχει εγκατεστημένος και ο ανάδοχος που θα αναλάβει την υλοποίηση του έργου.
Εξάλλου, ο δήμος Θεσσαλονίκης έχει ήδη εντάξει στο τεχνικό πρόγραμμα παρεμβάσεις, ύψους άνω του ενός εκατ. ευρώ, οι οποίες αφορούν ακριβώς στην αναβάθμιση της περιοχής των Δώδεκα Αποστόλων και συγκεκριμένα της ζώνης μεταξύ των οδών Μαβίλη, Κάλβου και Παπαρρηγοπούλου. Σύμφωνα με τις αποφάσεις που έλαβαν στην τελευταία συνεδρίασή τους τα μέλη του δημοτικού συμβουλίου Θεσσαλονίκης, σε αυτή τη φάση τα έργα που θα υλοποιηθούν επικεντρώνονται στον επανασχεδιασμό της κυκλοφορίας πεζών και οχημάτων. Ειδικότερα, τα έργα θα εξελιχθούν στις οδούς Καρατζά (από την Ειρήνης μέχρι και την Πηνειού), Κάλβου (από την Πηνειού μέχρι και την Αγίου Δημητρίου), Παπαρρηγοπούλου (από την πλατεία Δημοκρατίας μέχρι την Καρατζά), Πηνειού (από την Καραολή και Δημητρίου μέχρι την Κάλβου), Μαβίλη (από την Ειρήνης μέχρι την Πηνειού), Καλλίνικου (από την Παπαρρηγοπούλου μέχρι την Πηνειού), Γλάδστωνος (από την Ολύμπου μέχρι την Αγίου Δημητρίου) και Βεναρδάκη (από την Καραολή και Δημητρίου μέχρι την Κωστή Παλαμά).
Εξάλλου, ο δήμος Θεσσαλονίκης έχει ήδη εντάξει στο τεχνικό πρόγραμμα παρεμβάσεις, ύψους άνω του ενός εκατ. ευρώ, οι οποίες αφορούν ακριβώς στην αναβάθμιση της περιοχής των Δώδεκα Αποστόλων και συγκεκριμένα της ζώνης μεταξύ των οδών Μαβίλη, Κάλβου και Παπαρρηγοπούλου. Σύμφωνα με τις αποφάσεις που έλαβαν στην τελευταία συνεδρίασή τους τα μέλη του δημοτικού συμβουλίου Θεσσαλονίκης, σε αυτή τη φάση τα έργα που θα υλοποιηθούν επικεντρώνονται στον επανασχεδιασμό της κυκλοφορίας πεζών και οχημάτων. Ειδικότερα, τα έργα θα εξελιχθούν στις οδούς Καρατζά (από την Ειρήνης μέχρι και την Πηνειού), Κάλβου (από την Πηνειού μέχρι και την Αγίου Δημητρίου), Παπαρρηγοπούλου (από την πλατεία Δημοκρατίας μέχρι την Καρατζά), Πηνειού (από την Καραολή και Δημητρίου μέχρι την Κάλβου), Μαβίλη (από την Ειρήνης μέχρι την Πηνειού), Καλλίνικου (από την Παπαρρηγοπούλου μέχρι την Πηνειού), Γλάδστωνος (από την Ολύμπου μέχρι την Αγίου Δημητρίου) και Βεναρδάκη (από την Καραολή και Δημητρίου μέχρι την Κωστή Παλαμά).
Βασικός στόχος του δήμου Θεσσαλονίκης και της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων είναι να αναδειχθούν τα μνημεία της περιοχής, τα οποία σήμερα παραμένουν κρυμμένα ανάμεσα σε παλιές και άχαρες πολυκατοικίες αλλά και στα αυτοκίνητα που σταθμεύουν άναρχα στην περιοχή.
Για την ανάπλαση του μνημειακού άξονα των Δώδεκα Αποστόλων, ο δήμος Θεσσαλονίκης είχε προχωρήσει στην προκήρυξη αρχιτεκτονικού διαγωνισμού ιδεών. Από την προκαταρκτική μελέτη, που είχε κερδίσει το πρώτο βραβείο, είχε προκύψει ότι τα έργα ανάπλασης θα έπρεπε να κινηθούν σε δύο βασικούς άξονες, εκ των οποίων ο πρώτος αφορά την ανάδειξη των μνημείων και ο δεύτερος την επαναλειτουργία της πλατείας των Δώδεκα Αποστόλων ως δημόσιου χώρου συγκέντρωσης, αναψυχής και πολιτισμού.
Για την ανάπλαση του μνημειακού άξονα των Δώδεκα Αποστόλων, ο δήμος Θεσσαλονίκης είχε προχωρήσει στην προκήρυξη αρχιτεκτονικού διαγωνισμού ιδεών. Από την προκαταρκτική μελέτη, που είχε κερδίσει το πρώτο βραβείο, είχε προκύψει ότι τα έργα ανάπλασης θα έπρεπε να κινηθούν σε δύο βασικούς άξονες, εκ των οποίων ο πρώτος αφορά την ανάδειξη των μνημείων και ο δεύτερος την επαναλειτουργία της πλατείας των Δώδεκα Αποστόλων ως δημόσιου χώρου συγκέντρωσης, αναψυχής και πολιτισμού.
Λαγκαδάς: Προώθηση των διαδικασιών για την... "παραγκούπολη"
Ο δήμος Θεσσαλονίκης και 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων συμφώνησαν και στην ανάγκη προώθησης όλων των αναγκαίων διαδικασιών, ώστε επιτέλους να αναπλαστεί η έκταση των περίπου τεσσάρων στρεμμάτων στη δυτική πλευρά της πόλης όπου βρισκόταν μέχρι και πριν από λίγα χρόνια η λεγόμενη «παραγκούπολη» της οδού Λαγκαδά.
Πρόκειται για την περιοχή που περιβάλλεται από τις οδούς Λαγκαδά, Δραγουμάνου, Μιχαήλ Καλού και Ιβανώφ. Εκεί υπήρχαν παραπήγματα, που προ ετών κατεδαφίστηκαν από τον δήμο Θεσσαλονίκης, με σκοπό τότε τη μετατροπή της έκτασης αυτής σε χώρο πρασίνου.
Ο δήμος Θεσσαλονίκης και 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων συμφώνησαν και στην ανάγκη προώθησης όλων των αναγκαίων διαδικασιών, ώστε επιτέλους να αναπλαστεί η έκταση των περίπου τεσσάρων στρεμμάτων στη δυτική πλευρά της πόλης όπου βρισκόταν μέχρι και πριν από λίγα χρόνια η λεγόμενη «παραγκούπολη» της οδού Λαγκαδά.
Πρόκειται για την περιοχή που περιβάλλεται από τις οδούς Λαγκαδά, Δραγουμάνου, Μιχαήλ Καλού και Ιβανώφ. Εκεί υπήρχαν παραπήγματα, που προ ετών κατεδαφίστηκαν από τον δήμο Θεσσαλονίκης, με σκοπό τότε τη μετατροπή της έκτασης αυτής σε χώρο πρασίνου.
Ωστόσο, τα σχέδια της προηγούμενης διοίκησης του κεντρικού δήμου ανακόπηκαν από τις αρχαιολογικές υπηρεσίες, καθώς στην περιοχή βρέθηκαν αρχαιολογικά ευρήματα, ακόμη και επιφανειακά. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, στην περιοχή αυτή πιθανολογείται ότι βρίσκεται τμήμα του δυτικού νεκροταφείου της πόλης. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι, όταν προ τετραετίας είχαν ξεκινήσει από τον δήμο Θεσσαλονίκης οι εργασίες για την απομάκρυνση των παλιών παραπηγμάτων που βρίσκονταν στον χώρο, έγιναν ορατά θραύσματα από αρχαία αγγεία αλλά και μια μαρμάρινη σαρκοφάγος από την πλευρά της οδού Ιβανώφ. Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι στα ανώτερα στρώματα της περιοχής θα βρεθούν παλαιοχριστιανικά ευρήματα, ενώ στα κατώτερα ευρήματα που χρονολογούνται από τη ρωμαϊκή εποχή. Ήδη κλιμάκιο του δήμου Θεσσαλονίκης και της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων πραγματοποίησε αυτοψία στην περιοχή, ενώ οι επόμενες κινήσεις θα καθοριστούν βάσει της προμελέτης που θα αποτελέσει προσφορά του αρχιτέκτονα Πρόδρομου Νικηφορίδη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου