"Εθνικός Προσδιορισμός και Αιτούμενα στο Ελλαδικό Κράτος"

Κωνσταντινούπολη, του Νικολάου Μαγγίνα * 

Σημαντικά εκκλησιαστικά, πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα που αφορούν στους πρώτους χρόνους από τη σύσταση του νέου ελληνικού κράτους μέχρι και το 1888 αποτελούν το αντικείμενο της διδακτορικής διατριβής του Τριτεύοντος των Πατριαρχικών Διακόνων Θεοδώρου Μεϊμάρη. 

Το πολυσέλιδο πόνημα που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αντ. Σταμούλη στη Θεσσαλονίκη με τίτλο «Εθνικός Προσδιορισμός και Αιτούμενα στο Ελλαδικό Κράτος: Τα καθ’ εαυτόν Νικάνδρου Ζαννουβίου και η εποχή του (1828-1888)» παρέδωσε ο ίδιος στον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο το Σάββατο 21 Ιουλίου. 

Το καλαίσθητο αυτό βιβλίο, που αποτελείται από έξι κεφάλαια και 525 σελίδες συνολικά, κοσμείται από σχετικό Πατριαρχικό Γράμμα και πραγματεύεται καίρια εκκλησιαστικά, πολιτικά, ιδεολογικά, κοινωνικά και εκπαιδευτικά δρώμενα της περιόδου 1828 – 1888 στον ελλαδικό χώρο, αλλά και τη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης-ταυτότητας (ως απόρροια των επιδράσεων του ευρωπαϊκού και του νεοελληνικού Διαφωτισμού) μέσα από την εξέταση της προσωπικότητας και της δράσης του κρητικής καταγωγής κληρικού Νικάνδρου Ζαννουβίου, ο οποίος κινήθηκε στον ιδεολογικό κύκλο του διαφωτιστή Θεόκλητου Φαρμακίδη,ενώ για σύντομο χρονικό διάστημα, το 1856, διετέλεσε καθηγητής των ιερών μαθημάτων στην Εμπορική Σχολή της Χάλκης. 

Πέρα από τη σκιαγράφηση της βιογραφίας, του συγγραφικού έργου και των ταραγμένων σχέσεων του Νικάνδρου Ζαννουβίου με την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, στο βιβλίο επιχειρείται η εξέταση της θεολογικής σκέψης και της ιδεολογικής αυτοσυνειδησίας του κρητικού κληρικού, διά των οποίων προσεγγίζονται κομβικής σημασίας προτεραιότητες-αιτούμενα για την ιδιοσυστασία και την ταυτότητα του Νεώτερου Ελληνισμού, όπως η σχέση Ελληνισμού και Χριστιανισμού, η ιδεολογική απειλή του Πανσλαβισμού και του Ρωμαϊσμού, η διαπάλη αυτοχθονισμού-ετεροχθονισμού, το όραμα της Μεγάλης Ιδέας, ο ρόλος των Μεγάλων Δυνάμεων στη συγκρότηση του Ελλαδικού Κράτους, το Κρητικό Ζήτημα κ.ά. Επιπλέον ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην προσέγγιση περί του Αυτοκεφάλου της Εκκλησίας της Ελλάδος (με έμφαση στο ρόλο του ρωσικού παραδείγματος) μέσα από πρωτογενές αρχειακό υλικό, όπως ο μέχρι σήμερα ανέκδοτος Κώδικας Αυτοβιογραφίας του Νικάνδρου Ζαννουβίου, αλλά και σε σπουδαία εκκλησιαστικά ζητήματα της εποχής, όπως ο ρόλος του μοναχισμού, το μεταθετό των Επισκόπων, το μισθολογικό ζήτημα του ιερού κλήρου, η εκκλησιαστική εκπαίδευση, η εν γένει διάρθρωση της εκκλησιαστικής διοίκησης, η στάση του Ζαννουβίου και των ομοϊδεατών αυτού ευρωπαϊστών έναντι του Οικουμενικού Πατριαρχείου σε σχέση, κυρίως, με τη μεταβλητή του Βουλγαρικού Ζητήματος. 

Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος συνεχάρη τον Τριτεύοντα Θεόδωρο για το αξιόλογο αυτό έργο του και ευχήθηκε όπως στο μέλλον υπάρξουν και άλλες ανάλογες μελέτες και έρευνες πάνω σε θέματα εκκλησιαστικού και ιστορικού ενδιαφέροντος. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Τριτεύων των Πατριαρχικών Διακόνων κ. Θεόδωρος υποστήριξε τη διατριβή του τον Ιούνιο του 2011 στο Τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ενώπιον της Επταμελούς Εξεταστικής Επιτροπής, η οποία και την βαθμολόγησε με άριστα παμψηφεί.

* Αναδημοσίευση από το Amen.gr