Μαγγιώρου, Νικολάου, Χ., επικ. καθηγητού Τμ. Θεολογίας ΑΠΘ, «Το περιουσιακό δίκαιο της Καθολικής Εκκλησίας (De Bonis Ecclesiae Temporalibus)», εκδ. Μπαρμπουνάκη, Θεσσαλονίκη, 2017

Η μελέτη του Κανονικού Δικαίου αναδεικνύει ποικίλες μορφές της ζωής και της οργάνωσης των χριστιανικών εκκλησιαστικών κοινοτήτων. Στο εσωτερικό δίκαιο των Εκκλησιών διαγράφεται ανάγλυφα η εξελικτική πορεία του θεσμικού μετασχηματισμού τους καθώς και ο τρόπος με τον οποίο ερμηνεύεται το παρόν και προσδιορίζεται η νομική, κοινωνική και πολιτική λειτουργία τους στη δημόσια σφαίρα. Ταυτόχρονα αναδεικνύεται η βούληση των Εκκλησιών να διαλεχθούν μεταξύ τους αλλά και με το σύγχρονο κόσμο. Εξάλλου, το Κανονικό Δίκαιο θεωρούμενο ως εφαρμοσμένη εκκλησιολογία αποτελεί έναν αντικειμενικό δείκτη της διάθεσης των χριστιανών για μια οικουμενική επικοινωνία.

Η Καθολική Εκκλησία με τη Β' Σύνοδο του Βατικανού προσπάθησε να ανανεώσει την εκκλησιολογία της ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στις ανάγκες της εκκοσμικευμένης κοινωνίας και να ενισχύσει την αυτονομία της στο πλαίσιο του σύγχρονου κοσμικού κράτους. Η ανανέωση αυτή αποτυπώνεται σε μεγάλο βαθμό στον ισχύοντα Κώδικα Κανονικού Δικαίου. Το βιβλίο αυτό αποτελεί την πρώτη στην ελληνική βιβλιογραφία μελέτη που αφορά στο περιουσιακό δίκαιο της Καθολικής Εκκλησίας. Φιλοδοξεί να φωτίσει ένα εν πολλοίς αχαρτογράφητο γνωστικό πεδίο και συνάμα να αποτελέσει μια πρόταση ανοιχτή στον επιστημονικό διάλογο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:

Πρόλογος

Πρόλογος του συγγραφέα

Εισαγωγή

1. Ο νέος Κώδικας Κανονικού Δικαίου και η Αποστολική Διάταξη Sacrae disciplinae leges

2. Το πέμπτο βιβλίο του νέου Κώδικα. De Bonis Ecclesiae Temporalibus, καν. 1254-1310

Κεφάλαιο 1o Εισαγωγικοί κανόνες 1254-1258

Κεφάλαιο 2o Η απόκτηση των αγαθών καν. 1259 - 1272

Κεφάλαιο 3o Η διαχείριση των αγαθών καν. 1273-1289

Κεφάλαιο 4o Οι συμβάσεις και ειδικώς η εκποίηση καν. 1290-1298

Κεφάλαιο 5o Ευσεβείς βουλήσεις γενικώς και ευσεβή ιδρύματα καν. 1299-1310

Επίλογος

Βιβλιογραφία

Λεξιλόγιο

Γλωσσάριο

Παράρτημα:

1. Οι σχέσεις Εκκλησίας - Πολιτείας σύμφωνα την Καθολική Εκκλησία

2. Η Καθολική Εκκλησία στην Ελλάδα και ο ν. 4301/2014

3. Κατάλογος των θρησκευτικών νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου της Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα σύμφωνα με το ν. 4301/2014

Α) Καθολική Αρχιεπισκοπή Νάξου, Τήνου, Άνδρου, Μυκόνου

Β) Καθολική Αρχιεπισκοπή Κερκύρας, Ζακύνθου, Κεφαλληνίας

Γ) Αρχιεπισκοπή Καθολικών Αθηνών

Δ) Καθολική Αρχιεπισκοπή Ρόδου

Ε) Καθολική Επισκοπή Σύρου

ΣΤ) Καθολική Επισκοπή Θήρας

Ζ) Καθολική Επισκοπή Κρήτης

Η) Καθολική Επισκοπή Χίου

Θ) Αποστολικό Βικαριάτο Θεσσαλονίκης

Ι) Ελληνική Καθολική Εξαρχία

ΙΑ) Εξαρχία των εν Ελλάδι Αρμενίων Καθολικών

4. Οι κανόνες για τα υλικά αγαθά του Κώδικα του 1917 σε αντιπαραβολή με τους κανόνες του ισχύοντος Κώδικα

* Προλογίζει ο Σεβ/τος Επίσκοπος Γρατιανουπόλεως της Καθολικής Εκκλησίας και καθηγητής Κανονικού Δικαίου κ. Δημήτριος Σαλάχας.

Παρουσίαση του βιβλίου "Ένας άγιος της άγονης γραμμής Οσιομάρτυς Νεόφυτος ο Αμοργίνος" στην Αθήνα

Οι εκδόσεις ΑΡΜΟΣ διοργανώνουν εκδήλωση παρουσίασης του νέου βιβλίου του θεολόγου καθηγητή Ανδρέα Αργυρόπουλου "Ενας άγιος της άγονης γραμμής. Οσιομάρτυς Νεόφυτος ο Αμοργίνος",  μεθαύριο  Παρασκευή 26 Ιανουαρίου και ώρα 18.00 στο βιβλιοπωλείο του Αρμού στην  Αθήνα (Μαυροκορδάτου 11).

Για το βιβλίο θα μιλήσουν:

Αρχ. Ιωακείμ Αρχοντός, Θεολόγος,Ιατρός, Υποψ. Δρ. Ιστορίας

π. Αλέξανδρος Καριώτογλου, Δρ. Θεολογίας-Θρησκειολογίας

Θανάσης Ν.Παπαθανασίου, Δρ. Θεολογίας,Εκπαιδευτικός, διευθυντής του περιοδικού "Σύναξη"

και ο συγγραφέας Ανδρέας Αργυρόπουλος

Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου Ανδρέας (Νανάκης): Το φαινόμενο του αλυτρωτισμού στην Μακεδονία και η υπέρβασή του

Στο τρίτο και τελευταίο μέρος της αποκλειστικής συνεντεύξεώς του στην "Πεμπτουσία" ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου και καθηγητής της Εκκλησιαστικής Ιστορίας στο ΑΠΘ κ. Ανδρέας προσεγγίζει το φαινόμενο του αλυτρωτισμού στη νεώτερη Ελληνική ιστορία και ιδιαίτερα στην περιοχή της Μακεδονίας. Στο τέλος δίδει και μία ιδιαίτερη προοπτική υπερβάσεως.

* Δείτε τη συνέντευξη στην "Πεμπτουσία" 

Παρουσίαση του συλλογικού τόμου "Σύγχρονες προσεγγίσεις στη Διδακτική των Θρησκευτικών" (εκδ. Γρηγόρη)

Με αφορμή τη διάθεση του συλλογικού τόμου «Σύγχρονες προσεγγίσεις στη Διδακτική των Θρησκευτικών για το Γυμνάσιο και το Λύκειο. Θεωρία και Πράξη» από τις εκδόσεις «ΓΡΗΓΟΡΗ», τον οποίο επιμελήθηκαν οι Γ. Καπετανάκης, Γ. Κουζιουμτζής και Γ. Μπίκος, αύριο Τετάρτη, 24.01.2018 και ώρα 18.00,  διοργανώνεται στο «Polis Art Café» (Πεσμαζόγλου 5, Στοά Βιβλίου, στην Αθήνα) ανοιχτή συζήτηση για την αναγκαιότητα εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης της Θρησκευτικής Εκπαίδευσης. 

Ομιλητές θα είναι οι :

ΒΟΥΛΓΑΡΑΚΗ – ΠΙΣΙΝΑ ΕΥΗ. Δρ Θεολογίας, συγγραφέας, εκδότρια. ΕΔΙΠΕΚΠΑ. Θεολογική Σχολή.

ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ ΣΤΑΥΡΟΣ. Σύμβουλος A’, Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Διδάσκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.

ΚΟΥΚΟΥΝΑΡΑΣ – ΛΙΑΓΚΗΣ ΜΑΡΙΟΣ. Επίκουρος Καθηγητής Θρησκευτικής Εκπαίδευσης 

ΕΚΠΑ. Θεολογική Σχολή. Τμήμα Θεολογίας.

ΠΟΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΡΗΣ. Ερευνητής γ' βαθμίδας στο Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Διδάσκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.

Τη συζήτηση θα συντονίζει ο διευθυντής της σειράς  Γ. ΜΠΙΚΟΣ. Διδάσκων ΕΚΠΑ/ΕΑΠ/ΑΣΠΑΙΤΕ.

Παρεμβάσεις θα κάνουν οι συγγραφείς των κειμένων.

* Δυό λόγια για το βιβλίο (από το οπισθόφυλλο):

"Περιλαμβάνει δύο μέρη. Στο πρώτο αναλύονται οι αρχές των σύγχρονων τρόπων διδασκαλίας των Θρησκευτικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με βάση τις οποίες θα μπορέσει ο διδάσκων να κάνει το μάθημά του πιο ελκυστικό και πιο ενδιαφέρον, ενώ θα μπορέσει να κάνει και τους μαθητές του να συμμετέχουν ενεργά σε αυτό. Επίσης, στο ίδιο Μέρος επεξηγούνται όσα αναφέρουν τα Νέα Προγράμματα Σπουδών των Θρησκευτικών, με τέτοιον τρόπο ώστε να μπορεί ο κάθε καθηγητής να τα κάνει πράξη. Στο Δεύτερο μέρος φιλοξενούνται διδακτικές προτάσεις με τη μορφή σχεδίου μαθήματος ή διδακτικού σεναρίου, που εκφράζουν όσα αναπτύχθηκαν στο Πρώτο Μέρος και έχουν εφαρμοστεί σε μια συνήθη τάξη δημόσιου σχολείου - οπότε είναι απόλυτα υλοποιήσιμες. Άλλες χρησιμοποιούν περισσότερο τις Νέες Τεχνολογίες, άλλες λιγότερο και άλλες καθόλου.

Κάποιες δε είναι περισσότερο καινοτόμες από διδακτικολογική άποψη και κάποιες άλλες λιγότερο. Σημειωτέον, τέλος, ότι όλες οι προτάσεις μας μπορούν να λειτουργήσουν και ως ενδεικτικές, καθώς μπορεί βάσει αυτών ο διδάσκων να διαμορφώσει τα δικά του σχέδια ή σενάρια διδασκαλίας. Έτσι, αποτελούν μεν πυξίδα που δείχνει στον θεολόγο τον παιδαγωγικά και διδακτικολογικά ορθό και αποτελεσματικά ορθό και αποτελεσματικό "δρόμο" για να εργαστεί, αλλά του δίνουν και εναύσματα για να αναπτύξει ελεύθερα εκείνη τη δημιουργικότητα που απαιτεί πάντα το λειτούργημα του εκπαιδευτικού".

Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου Ανδρέας (Νανάκης): Εθναρχία και Μακεδονικός Αγώνας.

Στο δεύτερο μέρος της αποκλειστικής συνεντεύξεώς του στην Πεμπτουσία, ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου κ. Ανδρέας, καθηγητής της Εκκλησιαστικής Ιστορίας στην Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ. δίνει με ιστορική ακρίβεια και λεπτομέρεια το ιστορικό, κοινωνικό, πολιτισμικό και ιδεολογικό περίγραμμα της εποχής του Μακεδονικού Αγώνα στις αρχές του εικοστού αιώνα. Μεγάλες προσωπικότητες όπως ο πατριάρχης Ιωακείμ ο Γ΄και ο Ίων Δραγούμης σκιαγραφούνται και περιγράφεται ο ρόλος τους σε μία από τις κρισιμότερες στιγμές της ιστορίας της Μακεδονίας και της Ελλάδος ολόκληρης. Οι προσωπικότητες αυτές δίδουν ένα μήνυμα για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να βλέπουμε τον ιστορικό ρόλο του Ελληνισμού όχι μόνο στην ιστορία, αλλά και στο παρόν.

* Δείτε τη συνέντευξη στην Pemptousia.gr

Μητροπολίτης Aρκαλοχωρίου Ανδρέας (Νανάκης): Τι σημαίνει Μακεδονία για την Ελληνική και Παγκόσμια Ιστορία.

«Οι Μακεδόνες μπόλιασαν την Οικουμένη με τον Ελληνικό Πολιτισμό»: με αυτούς τους λόγους ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου και Καθηγητής της Εκκλησιαστικής Ιστορίας στο Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ. κ. Ανδρέας (Νανάκης), προσεγγίζει ιστορικά και θεολογικά την σημασία της ιστορίας και του πολιτισμού των Μακεδόνων από το παρελθόν έως σήμερα, σε συνέντευξή του στην Πεμπτουσία.

* Δείτε τη συνέντευξη στην "Πεμπτουσία"

Mακεδονία: Ιστορία και πολιτική

ΕΝΑ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΥΠ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΤΟΥ 1992 ΠΟΥ

 ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΕΠΑΝΕΚΔΟΘΕΙ ΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ

Για την έγκυρη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της εκπαιδευτικής κοινότητας

"...Το ευτύχημα και το πλεονέκτημα μαζί της Ελλάδος σε τέτοια θέματα είναι ότι δε χρειάζεται εκ των πραγμάτων κανενός είδους «προπαγάνδα». Ο, τι λείπει είναι η σωστή και έγκυρη ενημέρωση. Και είναι χρέος μας εθνικό να εκθέσουμε εντός και εκτός Ελλάδος τα πράγματα όπως ακριβώς έχουν και να αποκαταστήσουμε την αλήθεια την οποία σκοπιμότητες, βλέψεις και συμφέροντα συνεχίζουν να παραποιούν και να διαστρέφουν, όπως ακριβώς συμβαίνει στη περίπτωση της πανάρχαιας Ελληνικής Μακεδονίας. Το ενημερωτικό βιβλίο (μόλις 55 σελίδων, αλλά με περιεκτική σύνοψη όλης της ιστορικής αλήθειας για το θέμα) που είχε εκδώσει για σχολική χρήση το υπουργείο Παιδείας το 1992, με μια μικρή επεξεργασία συμπερίληψης στην ύλη δεδομένων των πρόσφατων εξελίξεων, θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελέσει και σήμερα ένα άριστο διδακτικό εγχειρίδιο τόσο για το Γυμνάσιο όσο και για το Λύκειο...."

* Αρθρο στην "Ελευθερία" Λαρίσης

Μισθολόγιο 2018: από Μάρτιο - Απρίλιο η αύξηση στο μισθό για όσους εκπαιδευτικούς αλλάζουν μισθολογικό κλιμάκιο από 1ης Ιανουαρίου 2018

 Ως γνωστό η μισθολογική εξέλιξη των εκπαιδευτικών και γενικά των Δημοσίων Υπαλλήλων είχε παγώσει για τα έτη 2016  και 2017 και ενεργοποιήθηκε από 1-1-2018. Σταδιακά πολλοί μόνιμοι υπάλληλοι μέσα στον Ιανουάριο συμπληρώνουν τον απαιτούμενο χρόνο υπηρεσίας (2 έτη) για την κατάταξή τους  στο επόμενο μισθολογικό κλιμάκιο, που αυτό σημαίνει 59 ευρώ αύξηση μεικτά. Το πόσο γρήγορα θα  συμπληρωθούν αυτά τα δύο έτη και από τους άλλους εκπαιδευτικούς εξαρτάται από τον πλεονάζοντα χρόνο (διαβάστε εδώ σχετικά) που είχαν στις 31-12-2015, όταν πάγωσε η μισθολογική εξέλιξη.

Ο χρόνος για την έκδοση των  αποφάσεων απόδοσης μισθολογικών κλιμακίων, τη γνωστοποίησή τους στα αρμόδια τμήματα οικονομικών των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης και ενημέρωσης των προσωπικών μητρώων  είναι περίπου δύο με τρεις μήνες.  Σύμφωνα με ενημέρωση του fresh-education οι αυξήσεις στο μισθό των μόνιμων εκπαιδευτικών που άλλαξαν ΜΚ μέσα στον Ιανουάριο, θα φανούν στη μισθοδοσία Μαρτίου και ίσως Απριλίου 2018. Το ποσό της αύξησης για τους προηγούμενους μήνες θα δοθεί αναδρομικά.

Για αναλυτική ενημέρωση για τους μισθούς εκπαιδευτικών πατήστε εδώ

* Πηγή: Fresh-education.blogspot.gr

Aμβροσίου Λενή, Μητροπολίτου Καλαβρύτων και Αιγιαλείας, «Η αλήθεια δια το “Εκκλησιαστικόν Ζήτημα”», Εκδ. Βιβλίο και Εικόνα της Ι. Μ. Καλαβρύτων, Αίγιον, 2017

 

Από τις Εκδόσεις «Βιβλίο και Εικόνα» της Ιεράς Μητροπόλεως Καλαβρύτων και Αιγιαλείας (Αίγιον, 2017) κυκλοφορήθηκε η μελέτη με τίτλο «Η αλήθεια δια το Εκκλησιαστικόν ζήτημα», η οποία προ 43 ετών, ήτοι το 1974, είχε δημοσιευθεί στο επίσημο περιοδικό της Εκκλησίας της Ελλάδος («Εκκλησία») ως θέση – απόφαση της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας και τώρα φέρει ως συντάκτη το όνομα του τότε Αρχιμανδρίτου Αμβοσίου Λενή, μετέπειτα (και έως του νυν) Μητροπολίτου Καλαβρύτων και Αιγιαλείας κ. Αμβροσίου και εκδόθηκε ως «πόνημα πνευματικά ωφέλιμο και λίαν ενημερωτικό περί του εκκλησιαστικού ζητήματος της περιόδου 1967-1974», όπως υπογραμμίζεται στην εισαγωγή του βιβλίου.

Η επανέκδοση αυτής της μελέτης, με την οποία έχει επικριθεί - και καταδικασθεί συνοδικώς - τόσο ο τρόπος  αναδείξεως, όσο και ο τρόπος διοικήσεως της εκκλησιαστικής - επί αρχιεπισκοπείας Ιερωνύμου Α΄ (Κοτσώνη) - ηγεσίας της περιόδου 1967-1973 (επί δικτατορίας Γ. Παπαδοπούλου), προκάλεσε την αντίδραση του Μητροπολίτου Φθιώτιδος, με επικριτικά σχόλια εις βάρος του εκδότου του βιβλίου Μητροπολίτου Καλαβρύτων κ. Αμβροσίου.

Ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων Αμβρόσιος (Λενής) τον Μάρτιο του 2017,  εξ αφορμής της επανεκδόσεως εις ανάτυπον της μελέτης «Η αλήθεια δια το “Εκκλησιαστικόν Ζήτημα”» την οποία, όπως παρεδέχθη (βλ. εις Χ. Ανδρεόπουλου, Η Εκκλησία κατά την δικτατορία 1967-1974. Ιστορική και νομοκανονική προσέγγιση, Εκδ. Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη, 2017, εις Μέρος Γ΄, σ. 338, υποσημ. 140), ο ίδιος είχε συγγράψει τον Σεπτέμβριο του 1974, ως Γραμματεύς, τότε, της Ιεράς Συνόδου, και την οποία είχε υιοθετήσει η Ιεραρχία ως προς τις κρίσεις της για τα γενόμενα της εξαετίας 1967 – 1973, απαντώντας σε επικριτικά σχόλια του Μητροπολίτου Φθιώτιδος Νικολάου (Πρωτοπαπά) – του δηλώσαντος, αναφορικώς με την εν λόγω μελέτη, ότι πρόκειται περί «κειμένου υβριστικού και υποτιμητικού της προσωπικότητος του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου του Α΄» - επικαιροποιώντας την κριτική άποψή του για το θέμα του τρόπου της αναρρήσεως στον αρχιεπισκοπικό θρόνο του μακαριστού Ιερωνύμου Α΄, θα γράψει, μεταξύ άλλων: 

«O μακαριστός Αρχιεπίσκοπος κυρός Ιερώνυμος ήτο μια εξέχουσα εκκλησιαστική προσωπικότης (…), «αναμφιβόλως ήτο ασκητικός, σεμνός και με αρίστην έξωθεν καλήν μαρτυρίαν, πλήν όμως το μέγιστον λάθος του ήτο το γεγονός ότι, καθηγητής ων του Κανονικού Δικαίου απεδέχθη την εκλογήν του εις τον αρχιεπισκοπικόν θρόνο των Αθηνών υπό μιας Αριστίνδην (οκταμελούς) Συνόδου, τουθ΄ όπερ αντιστρατεύεται εις την εκκλησιαστικήν τάξιν. Ωσαύτως, όλως αντικανονικώς, κατέλαβε τον θρόνον γεγηρακότος Αρχιεπισκόπου, του από Φιλίππων κυρού Χρυσοστόμου, τον οποίον η τότε Κυβέρνησις κατ' αρχήν επίεσεν πρός παραίτησιν, έπειτα δε - τούτου αρνηθέντος την παραίτησιν - τον απεμάκρυναν βιαίως εκ του αρχιεπισκοπικού του θρόνου. Αναμφισβητήτως ο μακαριστός Ιερώνυμος είχεν αγαθήν πρόθεσιν και ωραία σχέδια διά την Εκκλησίαν, αλλά αυτό δεν αρκεί. “Παν καλόν, μη καλώς γενόμενον, ουκ εστί καλόν”. Ας όψονται οι στενοί συνεργάται του, οίτινες τον εξέθεσαν ανεπανορθώτως! Κυριολεκτικώς τον κατέστρεψαν! Ο Θεός ας τους συγχωρήσει!», βλ. εις προσωπικόν ιστολόγιον Μητροπολίτου Καλαβρύτων Αμβροσίου», «Aπάντησις εις τον σεβ. Μητροπολίτη Φθιώτιδος κ. Νικόλαον», 06.03.2017 (http://mkka.blogspot.gr/2017/03/blog-post_6.html , όπου αναδημοσιεύονται και τα από 1ης.03.2017 επικριτικά σχόλια του Μητροπολίτου Φθιώτιδος) και εις ιστοσελίδα Romfea, «Απάντηση Καλαβρύτων σε Φθιώτιδος: Δεν δέχoμαι την ύβριν!», 06.03.2017 (http://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/13384-apantisi-kalabruton-se-fthiotidos-den-dexomai-tin-ubrin  ).

* Εκτεταμένες αναφορές για την μελέτη «Η αλήθεια δια το Εκκλησιαστικόν ζήτημα» περιλαμβάνονται στη κυκλοφορηθείσα σε βιβλίο μελέτη του Χαρ. Ανδρεόπουλου, Η Εκκλησία κατά τη δικτατορία 1967-1974. Ιστορική και νομοκανονική προσέγγιση, Εκδ. Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη, 2017 , και ειδικότερα εις Μέρος Γ΄ (“H β΄ φάση της δικτατορίας 1973-1974, Κεφ. 3, Το Πρόβλημα των “12” § 5 «Η “αλήθεια δια τον Εκκλησιαστικόν ζήτημα”: Η εκδοχή της Ιεραρχίας», σσ. 337-343) και εις Μέρος Δ΄ («Η Εκκλησία στη Μεταπολίτευση § 3: Οι πρώτες μεταπολιτευτικές απόπειρες για λύση του εκκλησιαστικού προβλήματος», σσ. 363-372).