Ιωάννη Μ. Κονιδάρη, Εγχειρίδιο Εκκλησιαστικού Δικαίου, Γ΄ έκδοση (Με την συνεργασία Β. Κ. Μάρκου), Εκδόσεις Σάκκουλας, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, 2016, σσ. XLIII+341

"....Το βιβλίο αυτό του Καθηγητού κ. Κονιδάρη, το από μακρού – από 16ετίας (Α΄ έκδοση 2000, Β΄ έκδοση 2011) - καθιερωμένο ως «Εγχειρίδιο» στον επιστημονικό χώρο του Εκκλησιαστικού Δικαίου, προσφάτως εκυκλοφόρησε στην νέα του έκδοση. Η νέα αυτή (Γ΄) έκδοση – και πάλι από τις «Εκδόσεις Σάκκουλα» (http://www.sakkoulas.gr) - κατέστη επιβεβλημένη λόγω των πολλών νομοθετικών τροποποιήσεων που επήλθαν στη ύλη του κλάδου, μετά την έκδοση μάλιστα και του Ν. 4301/2014 με αντικείμενο την οργάνωση της νομικής μορφής των θρησκευτικών κοινοτήτων και των ενώσεών τους στην Ελλάδα, αλλά και εκ της θεσμοθετήσεως πληθώρας νέων Κανονισμών από την Εκκλησία της Ελλάδος, που τροποποιούν καίρια τμήματα του δικαίου της. 

Συνέπεια όλων αυτών ήταν να καταστεί αναγκαία η νέα (Γ΄) έκδοση του «Εγχειριδίου», με την ευκαιρία δε αυτή η ενημέρωσή του με τη νεώτερη νομολογία και ο εμπλουτισμός του με τη νεώτερη βιβλιογραφία...."

* Ολόκληρη η βιβλιοπαρουσίαση στο "Αmen" , την "Ελευθερία" της Λαρίσης, 
τα "Θεολογικά Δρώμενα", την "Ιδιωτική Οδό"

«Η εκλογή και η αναγνώρισις του Μελετίου Μεταξάκη ως Πατριάρχου Αλεξανδρείας (1925-1927)», του Δευτερεύοντος των Πατριαρχικών Διακόνων π. Θεοδώρου Μεϊμάρη, Δρος Θεολογίας

Σημαντικά εκκλησιαστικά και πολιτικά ζητήματα που αφορούν στην πρώτη Πατριαρχική εκλογή μετά την ανεξαρτησία της Αιγύπτου από την βρετανική επικυριαρχία, με την ανάδειξη του πρώην Κωνσταντινουπόλεως Μελετίου Μεταξάκη στο πηδάλιο του Δευτερόθρονου Πατριαρχικού Θρόνου της Αλεξανδρείας, αποτελούν το αντικείμενο του τρίτου κατά σειρά πονήματος του Δευτερεύοντος των Πατριαρχικών Διακόνων Θεοδώρου Μεϊμάρη, Διδάκτορος Θεολογίας, το οποίο εκυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Αντωνίου Σταμούλη στη Θεσσαλονίκη με τίτλο «Η εκλογή και η αναγνώρισις του Μελετίου Μεταξάκη ως Πατριάρχου Αλεξανδρείας (1925-1927)». Η παρούσα μελέτη, αντίτυπο της οποίας στη μορφή του εκδοθέντος καλαίσθητου βιβλίου ο συγγραφέας παρέδωσε στον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο, βασίζεται αποκλειστικά σε ανέκδοτο αρχειακό υλικό των διπλωματικών υπηρεσιών της Ελλάδας και της Μεγάλης Βρετανίας, μέσα από την εξέταση κυβερνητικών, υπουργικών, πρεσβευτικών και προξενικών εγγράφων που σχετίζονται με το υπό εξέταση θέμα. 

...συνέχεια εις το Φως Φαναρίου

ΣΤΑΥΡΟΥ ΓΙΑΓΚΑΖΟΓΛΟΥ, Κοινωνία εσχάτων, Δοκίμια εσχατολογικής οντολογίας, Σειρά Ιδιόμελα της Ινδίκτου, εκδ. Ίνδικτος, Αθήνα 2016

Το ζήτημα της ιστορίας και της εσχατολογίας βρέθηκε στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής θεολογικής σκέψης του 20^ου αιώνα ως μια γόνιμη βάση για την υπέρβαση μιας αφηρημένης μεταφυσικής εκδοχής του χριστιανισμού. Η αποκατάσταση του ιστορικού χαρακτήρα της χριστιανικής θεολογίας και η προβολή μιας θεολογικής θεώρησης της ιστορίας αποτέλεσαν βασικές πτυχές της σύγχρονης θεολογικής προοπτικής. Η ιδέα του γραμμικού χρόνου και της ιστορίας έχει προέλθει από τη βιβλική παράδοση. Ο κόσμος είναι η δημιουργία του Θεού που κτίσθηκε για να οδηγηθεί μέσω του ανθρώπου στην έσχατη τελείωση. Η πορεία του συνιστά μοναδική και ανεπανάληπτη κίνηση, η οποία κατευθύνεται προς ένα τέλος. Τα γεγονότα της ιστορίας δεν είναι ποτέ αντικειμενικά φαινόμενα, αλλά πράγματα που επιζητούν ερμηνεία, γιατί εμπεριέχουν νόημα και συνιστούν έκφραση προσωπικής δράσης και ελευθερίας.

Το βιβλίο αυτό εκκινεί από την αντινομική θεώρηση ότι η Εκκλησία δεν είναι απλώς μια συμβατική κατάσταση της ιστορίας όσο μια κοινότητα που, ενώ ριζώνει στην ιστορία, ζει και πορεύεται με την προσδοκία αλλά και την πρόγευση των εσχάτων της βασιλείας. Προϊόντος του χρόνου, ο εσχατολογικός αυτός ορίζοντας λησμονήθηκε στην πράξη ή και μεταμορφώθηκε σε τέτοιο βαθμό, ώστε στις μέρες μας σχεδόν εξαφανίσθηκε ή απλώς αναφέρεται ως τελευταίο κεφάλαιο της χριστιανικής δογματικής.

Η έκλειψη της εσχατολογίας φαίνεται να έθρεψε ποικίλους μεσσιανισμούς της ιστορίας, από την χριστιανική πολιτεία ως τα ποικίλα ιδεολογικά σχήματα του 20^ου αιώνα. Από μια σκοπιά, ολόκληρη η πορεία του δυτικού πολιτισμού μοιάζει να είναι ένας παρανοημένος και εγκόσμιος εσχατολογισμός δίχως πλέον χριστιανικό νόημα και σκοπό. Ενώ η ιδέα της προόδου και της ιστορικότητας του ανθρώπου εισήχθη δυναμικά στη δυτική σκέψη και φιλοσοφία με τη βιβλική παράδοση του Χριστιανισμού, η νεωτερικότητα, αντιδρώντας στις ιεροκρατικές δομές του μεσαιωνικού χριστιανισμού, προχώρησε σε ένα πρόγραμμα εκκοσμικευμένης εσχατολογίας, θεμελιώνοντας την ιστορία και την αυθυπερβατική διάσταση του ανθρώπου σε μια μηδενιστική νοηματοδότηση. Εν τέλει, η μετανεωτερική κατάσταση δεν κήρυξε μονάχα το τέλος των μεγάλων αφηγήσεων της φιλοσοφικής και θεολογικής παράδοσης, αλλά και το τέλος της ιστορίας. Στην εποχή της μαζικής δημοκρατίας, η πανουργία της ιστορίας τείνει να ακυρώσει το περιεχόμενό της ως περιπέτειας του ανθρώπου στο γίγνεσθαι και να γίνει η αδιαφάνεια και η αδράνεια των τεχνητών κατασκευών, να γίνει ιστορία του κυβερνο-ανθρώπου, της τεχνητής νοημοσύνης και της βιοτεχνολογίας.

Η εποχή μας γίνεται ολοένα και περισσότερο εποχή της αβεβαιότητας, της σύγχυσης, της απελπισίας και, κυρίως, του μηδενισμού, ο οποίος προβάλλει ως η νέα οντολογία που κινεί τον μετανεωτερικό μας κόσμο. Αλλά ο προορισμός του ανθρώπινου πολιτισμού δεν είναι άσχετος από τον τελικό προορισμό του ανθρώπου. Η ιστορία δεν είναι το «πανδοχείο» όπου παίζεται το δράμα της ανθρώπινης μοίρας, αλλά έχει νόημα μόνον, επειδή πρόκειται να φθάσει σε ένα τέλος. Διαφορετικά, η ατελεύτητη πρόοδος δεν έχει κανένα νόημα. Στην εποχή μας δεν χρειαζόμαστε μια εκκοσμικευμένη εσχατολογία αλλά μια νέα φιλοσοφία της ιστορίας, την οποία μπορεί να εμπνεύσει μια αυθεντικά εσχατολογική θεολογία της ιστορίας. Όταν η ιστορία και η ζωή του ανθρώπου φωτίζονται από την προοπτική των εσχάτων και του τέλους, η υπέρβαση της διαλεκτικής ανθρώπου, κόσμου και ιστορίας, ελευθερίας και αναγκαιότητας δεν θα αποβαίνει τραγική ουτοπία και αυταπάτη.

Διεθνές Συνέδριο με θέμα «Παράδοση, Εκκοσμίκευση και Φονταμενταλισμός», με τη συμμετοχή του Επιστημονικού Συνεργάτη της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου Δρ. Νικολάου Ασπρούλη

Με ιδιαίτερη επιτυχία πραγματοποιήθηκε από 23 έως 25 Ιουνίου στην Νέα Υόρκη (Η.Π.Α.) το Διεθνές Συνέδριο με θέμα «Παράδοση, Εκκοσμίκευση και Φονταμενταλισμός», που διοργανώνεται κάθε τρία χρόνια από το Πρόγραμμα Ορθόδοξων Χριστιανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Fordham (Νέα Υόρκη) με την ευγενική οικονομική υποστήριξη των «Patterson Triennial Conference Endowment» και «Ganister Orthodox Foundation Fund» της First Community Foundation Partnership of Pennsylvania. Σύμφωνα με την προβληματική του συνεδρίου, ενώ η ίδια η έννοια του «κοσμικού» παραμένει αμφιλεγόμενη, οι Χριστιανοί σε παγκόσμιο επίπεδο αυτοπροσδιορίζονται με διαφορετικό τρόπο σε σχέση με την εκκοσμίκευση, όπως αυτή γίνεται κατανοητή κατά περίπτωση. Από την άλλη πλευρά προσπαθούν να μάθουν να ζουν ως παράδοση. Αυτή η διασύνδεση ανάμεσα στην παράδοση, την εκκοσμίκευση και τον φονταμενταλισμό είναι ιδιαίτερα εμφανής τόσο στις μετα-κομμουνιστικές (Καθολικές και Ορθόδοξες) χώρες όσο και στην αμερικανική συνάφεια, όπου ποικίλες φονταμενταλιστικές αντιδράσεις αναδύονται απέναντι στην απειλή του κοσμικού.

Πως θα λειτουργήσει η "Εισαγωγική Κατεύθυνση Μουσουλμανικών Σπουδών" στο Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ. Η ακαδημαϊκή φυσιογνωμία, τα μαθήματα και που θα μπορούν να διορισθούν οι πτυχιούχοι

Ο γενικός σκοπός της "Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών" (ΕΚΜΣ), σύμφωνα με το περίγραμμα σπουδών που κατήρτισε ο φόρέας ιδρύσεώς του, ήτοι το Τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ, είναι η ακαδημαϊκή σπουδή της Μουσουλμανικής Θρησκείας και του πολιτισμού, η προαγωγή των διαθρησκειακών διαλόγων και των σχέσεων καταλλαγής, εντός του πλαισίου που ορίζουν τα ευρωπαϊκά ακαδημαϊκά και πολιτισμικά δεδομένα. Το πρόγραμμα θα εκπαιδεύσει τους ιεροδιδασκάλους που πρόκειται να διδάξουν σε δημόσια σχολεία της Θράκης, θα προσφέρει τη δυνατότητα εκμάθησης συναφών με το αντικείμενο γλωσσών και θα συμβάλλει στη διεύρυνση των μαθησιακών και επαγγελματικών προοπτικών των φοιτητών. Το περιεχόμενο του προγράμματος σχεδιάστηκε αφού λήφθηκε υπόψη ότι το αντικείμενο της σπουδής του Ισλάμ ανήκει στο χώρο των ανθρωπιστικών σπουδών και εντάσσεται στον προπτυχιακό κύκλο σπουδών. Κατά συνέπεια η εστίαση του προγράμματος σπουδών είναι γενική (η εξειδικευμένη γνώση αναφέρεται στο μεταπτυχιακό κύκλο σπουδών) σε σχέση με το συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο και αναφέρεται στο επίπεδο 6 του Ευρωπαϊκού και Εθνικού Συστήματος Προσόντων και με βάση αυτό προσδιορίζονται στη συνέχεια τα μαθησιακά αποτελέσματα (γνώσεις, δεξιότητες, ικανότητες). Οι απαιτήσεις για την εισαγωγή στην ΕΚΜΣ είναι Απολυτήριο Λυκείου και επιτυχία στις Εξετάσεις Εθνικού επιπέδου. Ειδικό ποσοστό θέσεων έχουν τα μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης και ειδικότερα για τους αποφοίτους των μουσουλμανικών ιεροσπουδαστηρίων, όπως ήδη προβλέπεται στη παράγραφο 1 του άρθρου 2 του ν.2341/1995 (Α’ 208). Μπορούν να εισαχθούν με κατατακτήριες εξετάσεις όσοι έχουν αποφοιτήσει από την ΕΠΑΘ μετά το 2005. Επίσης με κατατακτήριες εξετάσεις απόφοιτοι άλλων Τμημάτων και Σχολών (συμπεριλαμβανομένων αποφοίτων Στρατιωτικών Σχολών, Σχολής Αξιωματικών Ελληνικής Αστυνομίας, υπηρετούντων διπλωματικών υπαλλήλων κ.ά.). Ο αριθμός των εισακτέων κατ’ έτος για την πρώτη Πενταετία της λειτουργίας του Προγράμματος υπολογίζεται από 30 έως 50. Οι πτυχιούχοι της ΕΚΜΣ του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. θα έχουν δικαίωμα, σύμφωνα με το άρθρο 53 του ν. 4115/2013, να διδάξουν το Κοράνιο σε δημόσια σχολεία της Θράκης, σε μαθητές μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας. Σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία αλλά και τη συναφή βούληση της Γ. Σ. του Τμήματος Θεολογίας δεν θα δύνανται να διορισθούν καθηγητές και να διδάξουν το μάθημα των θρησκευτικών σε σχολεία της ελληνικής επικράτειας εκτός της Θράκης. Η ΕΚΜΣ θα προσφέρεται επίσης ως διεπιστημονική επιλογή.

* Για περισσότερες και αναλυτικότερες πληροφορίες, αναφορικώς με την ακαδημαϊκή φυσιογνωμία και το πρόγραμμα σπουδών της ΕΚΜΣ πατήστε ΕΔΩ

Κατατακτήριες εξετάσεις πτυχιούχων ΑΕΙ α) στο Τμήμα Θεολογίας και β) την "Εισαγωγική Κατεύθυνση Μουσουλμανικών Σπουδών" του Α.Π.Θ.

Το Τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ προκηρύσσει κατατακτήριες εξετάσεις για το ακαδημαϊκό έτος 2016-2017 (απόφαση ΓΣ αρ. 17/09-06-2016), στις οποίες μπορούν να λάβουν μέρος: α) Πτυχιούχοι Τμημάτων ΑΕΙ εσωτερικού και ισότιμων Ιδρυμάτων του Εξωτερικού, καθώς και πτυχιούχοι των Παραγωγικών Σχολών Αξιωματικών και Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας β) Πτυχιούχοι ΤΕΙ, ή ισότιμων τίτλων προς αυτά Σχολών. (Σε ότι αφορά την ισοτιμία των τίτλων σπουδών προς τους τίτλους σπουδών των ΤΕΙ, οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να απευθύνονται στη Δ/ΝΣΗ Διοικητικού του Τομέα Τριτοβάθμιας Τεχνολογικής Εκπαίδευσης.)

Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 3185/16-12-2013, τ. Β') το ποσοστό των κατατάξεων των πτυχιούχων ΑΕΙ, ΤΕΙ ή ισότιμων προς αυτά, ΑΣΠΑΙΤΕ, της Ελλάδος ή του εξωτερικού (αναγνωρισμένα από τον ΔΟΑΤΑΠ), καθώς και των κατόχων πτυχίων ανώτερων σχολών υπερ-διετούς και διετούς κύκλου σπουδών αρμοδιότητας Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και άλλων Υπουργείων, ορίζεται σε 12% επί του αριθμού των εισακτέων κάθε ακαδημαϊκού έτους σε κάθε Τμήμα Πανεπιστημίου, ΤΕΙ ή ΑΣΠΑΙΤΕ.

Η σχετική αίτηση και το αντίγραφο του πρώτου πτυχίου θα υποβάλλονται στη Γραμματεία του Τμήματος Θεολογίας από 01 έως 15 Νοεμβρίου 2016. Οι εξετάσεις θα διεξαχθούν στο κτίριο της Θεολογικής Σχολής από 01 έως 12 Δεκεμβρίου 2016 και θα διαρκέσουν τρεις συνεχόμενες ημέρες. Για τις ακριβείς ημερομηνίες και ώρες των εξετάσεων θα υπάρξει νεότερη ανακοίνωση, καθώς για οποιαδήποτε, τυχόν, αλλαγή προκύψει από το ΥΠΠΕΘ.

Οι υποψήφιοι καλούνται να εξεταστούν στα ακόλουθα τρία μαθήματα, η ύλη των οποίων είναι η εξής:

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ Η εξεταστέα ύλη για το μάθημα Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη των κατατακτηρίων εξετάσεων 2016-2017 βρίσκεται στο Εγχειρίδιο: Μιλτιάδη Κωνσταντίνου, "..τοῦ συνιέναι τὰς γραφάς, 13 + 1 Βήματα Εισαγωγής στην Παλαιά Διαθήκη", Εκδόσεις Μπαρμπουνάκη / Θεσσαλονίκη 2014. Στο blog «Βίβλος και Οικουμένη (http://bibleandecumene.blogspot.gr) υπάρχει τράπεζα ερωτήσεων πάνω στην εξεταστέα ύλη, υπό τον τίτλο: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ & ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΚΗ ΕΒΡΑΪΚΗ ΓΛΩΣΣΑ: Ερωτήσεις επανάληψης (https://dl.dropboxusercontent.com/u/98456997/ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ%20ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ.pdf)

2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ α. Ιστορία του χειρόγραφου κειμένου της Κ.Δ. β. Ιστορία του έντυπου κειμένου της Κ.Δ. γ. Κριτική του κειμένου της Κ.Δ. δ. Ιστορία της συγκροτήσεως του «κανόνα» της Κ.Δ. ε. Η γλώσσα της Κ.Δ. στ. Εισαγωγή στα 27 βιβλία της Κ.Δ. και στην προβληματική τους ζ) Το συνοπτικό πρόβλημα Εγχειρίδιο: Ι. Καραβιδόπουλος, Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη, εκδόσεις Ostracon, Θεσσαλονίκη 2016.

3. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ Οι υποψήφιοι θα εξεταστούν στο Α΄ μέρος του βιβλίου της καθηγήτριας Δήμητρας Α. Κούκουρα, Εισαγωγή στη σπουδή της Θεολογίας, Εκδόσεις Μπαρμπουνάκη Θεσσαλονίκη 2013. Από τα κείμενα σύγχρονου θεολογικού προβληματισμού που παρατίθενται στο Β΄ μέρος του βιβλίου οφείλουν να μελετήσουν με προσοχή τα κύρια σημεία κάθε δοκιμίου, ώστε να απαντήσουν συνδυαστικά σε ερωτήσεις κρίσεως.

H ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ

ΑΙΤΗΣΗ ΓΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΚΑΙ ΣΤΗN "ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ"

Η Συνέλευση του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, στη συνεδρίασή της αρ. 18/30-06-2016, αποφάσισε την προκήρυξη κατατακτηρίων εξετάσεων για πτυχιούχους ΑΕΙ, Παραγωγικών Σχολών Αξιωματικών, ΤΕΙ, Ανωτέρων Σχολών, κ.λ.π. στην «Εισαγωγική Κατεύθυνση Μουσουλμανικών Σπουδών» για το ακαδημαϊκό έτος 2016-2017.που θα λειτουργήσει από φέτος για πρώτη φορά στο Τμήμα Θεολογίας.

Η αίτηση με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά (ενυπόγραφα, έντυπα ή ηλεκτρονικά) υποβάλλονται στη Γραμματεία του Τμήματος Θεολογίας από 01 έως 15 Νοεμβρίου 2016. Τα απαιτούμενα δικαιολογητικά είναι: 

1. αντίγραφο πτυχίου ή πιστοποιητικό περάτωσης σπουδών 

2. προκειμένου για πτυχιούχους εξωτερικού, βεβαίωση ισοτιμίας του τίτλου σπουδών τους από το Διεπιστημονικό Οργανισμό Αναγνώρισης Τίτλων Ακαδημαϊκών και Πληροφόρησης (ΔΟΑΤΑΠ). 

Οι εξετάσεις θα διεξαχθούν στο κτίριο της Θεολογικής Σχολής από 01 έως 12 Δεκεμβρίου 2016, σε ημερομηνίες που θα ανακοινωθούν από τη Γραμματεία του Τμήματος, τουλάχιστον δέκα (10) ημέρες πριν την έναρξη εξέτασης του πρώτου μαθήματος. Οι εξετάσεις θα διαρκέσουν τρεις (3) συνεχόμενες ημέρες. 

Οι υποψήφιοι καλούνται να εξεταστούν στα ακόλουθα τρία μαθήματα, η βιβλιογραφική ύλη των οποίων είναι η εξής: 

1. Ισλαμική ιστορία και βασικές αρχές του Ισλάμ Εγχειρίδιο: Μακρής Γεράσιμος (2014) Ισλάμ. Πεποιθήσεις και Πρακτικές. Αθήνα, εκδ. Πατάκη. 

2. Διαθρησκειακός διάλογος Εγχειρίδιο: Ζιάκας Γρηγόριος (2010) Διαθρησκειακοί Διάλογοι. τόμος Α’, Θεσσαλονίκη, εκδ. Πουρναράς. 

3. Εισαγωγή στην κοινωνιολογία της Θρησκείας Εγχειρίδιο: Grace Davie (2010) Κοινωνιολογία της Θρησκείας. Αθήνα, εκδ. Κριτική. (επιμ. στην ελληνική γλώσσα: Νίκη Παπαγεωργίου, μετρφ. Νίκη Παπαγεωργίου & Ευαγγελία Λίλιου). 

Η ΑΠΟΦΑΣΗ


ΑΙΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ

«Νομοκανονικά», Επιθεώρηση Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου, τεύχος 1/ 2016

Του Χάρη Ανδρεόπουλου *

Με ενδιαφέρουσα θεματολογία επί επικαίρων ζητημάτων που αφορούν σε εξελίξεις στο χώρο της εκκλησιαστικής νομοθεσίας, όπως το θέμα των θρησκευτικών κοινοτήτων και της καύσεως των νεκρών, αλλά και της εκκλησιαστικής ζωής, όπως το θέμα των μικτών γάμων με το οποίο ασχολήθηκε η πρόσφατη (17 – 27 Ιουνίου) Πανορθόδοξη Σύνοδος στη Κρήτη, κυκλοφόρησε το νέο τεύχος (1/2016) του επιστημονικού περιοδικού (τα) «Νομοκανονικά». Στην ύλη του νέου τεύχους περιέχονται, επίσης, σημαντικές δικαστικές αποφάσεις αφορώσες αφ΄ ενός στη διοίκηση της Εκκλησίας της Ελλάδος και των λοιπών εκκλησιαστικών ΝΠΔΔ και αφ΄ ετέρου στις εξ επόψεως Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου ειδικές λειτουργικές σχέσεις που διαμορφώνονται από την εν εξελίξει νομολογία μεταξύ αυτής - της Εκκλησίας, υπό τον  διφυή αυτής χαρακτήρα, ήτοι ως θείου καθιδρύματος αφ΄ ενός και νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου αφ΄ ετέρου - και των εις αυτήν υπηρετούντων κληρικών.

Τα «Νομοκανονικά» είναι η εξαμηνιαία Επιθεώρηση που επιδιώκει να καλύψει δύο σύνθετους και δυσχερείς επιστημονικούς κλάδους, το Εκκλησιαστικό και το Κανονικό Δίκαιο, τόσο σε επίπεδο θεωρίας όσο και δικαστηριακής πράξεως. Αποτελούν το επιστημονικό όργανο της Eταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου και απευθύνονται σε δικηγόρους, δικαστές, θεολόγους και σε κάθε ερευνητή επιστήμονα από τον χώρο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών (ιστορικό, κοινωνιολόγο, κ.λ.π.) που εντρυφεί στο πεδίο των σχέσεων Πολιτείας – Εκκλησίας / θρησκευτικών κοινοτήτων. Εκδίδονται ανελλιπώς από τον Μάιο του 2002 και ήλθαν, σύμφωνα με την πρόθεση του ιδρυτού και Διευθυντού τους, καθηγητού Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ κ. Ιωάννη Μ. Κονιδάρη, να καλύψουν την απουσία που είχε από ικανού χρόνου καταστεί ευκρινώς ορατή, μιας περιοδικής εκδόσεως, η οποία να προάγει την επιστήμη στα ζητήματα του Εκκλησιαστικού και του Κανονικού Δικαίου και ευρύτερα τον δημόσιο διάλογο στα ζητήματα των σχέσεων Πολιτείας και Εκκλησίας, τα οποία εμφανίζονται στο προσκήνιο με αξιοζήλευτη περιοδικότητα αποτελώντας - το τελευταίο διάστημα όλο και συχνότερα, όλο και εντονότερα – θέμα «ημερησίας διατάξεως» στην ατζέντα του δημοσίου διαλόγου. Παραλλήλως, τα «Νομοκανονικά» φιλοδοξούν να αποτελέσουν το κατάλληλο εκείνο βήμα που θα επιτρέψει στις νέες επιστημονικές δυνάμεις του κλάδου να εμφανισθούν στο προσκήνιο και να δοκιμασθούν.

ΜΕΛΕΤΕΣ / ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΕΙΣ

Στην ύλη του περιοδικού περιλαμβάνονται τρεις ενότητες, που περιέχουν άρθρα, μελέτες ή / και γνωμοδοτήσεις, αποφάσεις ελληνικών και διεθνών δικαστηρίων, ιδίως του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, κατά το δυνατόν με σχόλια και παρατηρήσεις, καθώς και βιβλιοκρισίες και βιβλιοπαρουσιάσεις. Στο νέο τεύχος (1/2016)  περιέχονται οι ακόλουθες μελέτες / άρθρα:

α) του λέκτορος του Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Αθηνών κ. Γεωργίου Ι. Ανδρουτσοπούλου με θέμα «Οι μικτοί γάμοι κατά την πολιτειακή νομοθεσία: Στο μεταίχμιο νομιμότητας και κανονικότητας», το οποίο ο συγγραφέας προσεγγίζει ιστορικά και νομοκανονικά από την βυζαντινή περίοδο μέχρι σήμερα, εξειδικεύοντας και αναλύοντας τα νομικώς και εκκλησιαστικώς ισχύοντα στις περιπτώσεις των θρησκευτικών γάμων μεταξύ δύο χριστιανών διαφορετικού δόγματος

β) της Ειδικής Επιστήμονος στον «Συνήγορο του Πολίτη», διδάκτορος Νομικής κ. Ζωής Ι. Καραμήτρου, με θέμα «Ο Ν. 4301/2014 περί θρησκευτικών κοινοτήτων», μέσω του οποίου επιχειρείται μια κριτική θεώρηση του νομοθετήματος που χαρακτηρίζεται ως «άτολμο», καθώς η κ. Καραμήτρου υποστηρίζει ότι ο νομοθέτης βαθιά επηρεασμένος από την ορθόδοξη παράδοση αγνόησε στοιχεία διαφορετικότητας, διάκρισης και μοναδικότητας κάθε μιας θρησκευτικής κοινότητας καταλήγοντας έτσι, κατά την άποψη της αρθογράφου, όχι στην προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας, αλλά στον κρατικό έλεγχο και περιορισμό της, και,

γ) των κ.κ. Γ. Ι. Ανδρουτσοπούλου λέκτορος της Νομικής και  Βασιλείου Κ. Μάρκου, δικηγόρου, διδάκτορος Νομικής, με θέμα «Νομοθετικές παλινωδίες περί την καύση των νεκρών», όπου διατυπώνονται ενστάσεις και εγείρονται ερωτήματα περί της συνταγματικότητος τινών διατάξεων, π.χ. του αρθ. 49 § 3 του Ν. 4277/2014 για την δυνατότητα αποτεφρώσεως των οστών που προέρχονται από την ανακομιδή των ενταφιασμένων νεκρών. Οι κ.κ. Ανδρουτσόπουλος και Μάρκου, επισημαίνοντας ότι η επιλογή του ατόμου περί του τρόπου διαθέσεως του σώματός του μετά θάνατον απορρέει από την συνταγματικώς προστατευομένη ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητος (αρθ. 1 § 5 του Συντάγματος), θεωρούν ότι η εν λόγω διάταξη καταστρατηγεί τη συγκεκριμένη θεμελιώδη συνταγματική αρχή καθώς θεσπίζεται για ενταφιασμένο άτομο, το οποίο αυτονοήτως δεν είχε επιλέξει ρητώς ούτε είχε εκδηλώσει οποιαδήποτε επιθυμία για την αποτέφρωσή του, άλλως θα έπρεπε να είχε συντελεσθεί εξαρχής η αποτέφρωση της σορού του. Λίαν ενδιαφέρουσα είναι, επίσης, και η παρατήρησή τους σχετικώς με τι θα πρέπει να πράξει η Εκκλησία σε περιπτώσεις κηδεύσεως ατόμων που είχαν επιλέξει την αποτέφρωση. Είναι αδιανόητο – τονίζουν – να επιβάλει ο νομοθέτης δια νόμου στην Ορθόδοξη Εκκλησία τον τρόπο αντιμετωπίσεως όσων εκ των μελών της επιλέξουν, παρά την αντίθετη παράδοση και πρακτική της, αντί της ταφής, την καύση. Οι δύο νομικοί επιστήμονες θεωρούν πως είναι προφανές ότι μια τέτοια ρύθμιση που θα υποχρέωνε την Εκκλησία να τελέσει θρησκευτική κήδευση θα προσέβαλλε την συνταγματικώς κατοχυρωμένη θρησκευτική ελευθερία και ακριβέστερα την αυτοδιοίκηση της «επικρατούσης» εν προκειμένω Ορθοδόξου Εκκλησίας, αυτονόητη προϋπόθεση της οποίας είναι η εξασφάλιση και ο σεβασμός του κύρους και της ισχύος του εσωτερικού της δικαίου.            

 ΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ

Στο ίδιο τεύχος των «Νομοκανονικών» παρουσιάζονται και αναλύονται σημαντικές δικαστικές αποφάσεις που άπτονται ζητημάτων εκκλησιαστικής φύσεως. Ο δικηγόρος (LLM /  Μaster Εκκλησιαστικού Δικαίου) κ. Ιωάννης Ε. Καστανάς σχολιάζει την υπ΄ αριθμ. 4596/2014 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (Γ΄ Τμήμα), βάσει της οποίας απερρίφθη η αίτηση που είχε καταθέσει κληρικός ζητώντας την ακύρωση της επιβληθείσης εις αυτόν, από εκκλησιαστικό δικαστήριο, ποινής της καθαιρέσεως λόγω παραβάσεως σειράς Ιερών Κανόνων τα οποία τυποποιούν την αντικειμενική υπόσταση του κανονικού παραπτώματος της αρσενοκοιτίας. Ο αιτών κληρικός προέβαλλε μεταξύ άλλων ότι η απόφαση καθαιρέσεώς του αντίκειται στο αρθ. 8 της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) περί προστασίας του ιδιωτικού βίου σε συνδυασμό με τον αρθ. 14 της ιδίας Συμβάσεως που απαγορεύει την αρχή των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού. Το δικαστήριο, όμως, ορθώς κατά την άποψη του κ. Καστανά προβαίνοντας σε μια ad hoc στάθμιση των ιδιοτήτων και δικαιωμάτων του πρσφυγόντος, ως κληρικού από την μία και ως πολίτη από την άλλη, απέρριψε την αίτηση, καθώς δέχθηκε ότι οι κληρικοί της Ορθοδόξου Εκκλησίας, έχοντας συνταχθεί με το δόγμα της, έχουν εν γνώσει τους και εκουσίως αποδεχθεί την υπακοή στις θεμελιώδεις πνευματικές αρχές και παραδόσεις και στους αποστολικούς και συνοδικούς της κανόνες. Ως εκ τούτου υπόκεινται, λόγω του δημοσίου λειτουργήματός τους, σε περιορισμούς και ιδιαίτερες υποχρεώσεις ως προς τη συμπεριφορά τους στον ιδιωτικό τους βίο. Λόγω αυτών, τελούν προφανώς σε ειδικές συνθήκες και σχέσεις οι οποίες επιτρέπουν την παρέμβαση της Εκκλησίας, ως έναν βαθμό, στην άσκηση ορισμένων ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών τους, ως πολιτών, όπως είναι και το δικαίωμα σεβασμού της ατομικής και οικογενειακής τους ζωής, στον πυρήνα του οποίου ανάγεται και η δραστηριότητά τους σχετικώς με την ερωτική τους ζωή και τις ερωτικές τους προτιμήσεις. Περαιτέρω δημοσιεύονται οι δικαστικές αποφάσεις: 1111/2015 και 3240/2015 του Γ΄ Τμ. του ΣτΕ που αφορούν σε αιτήσεις ακυρώσεως επί επιβληθεισών ποινών καθαιρέσεως η πρώτη και αργίας από πάσης ιεροπραξίας με ταυτόχρονη αφαίρεση των οφφικίων του αρχιμανδρίτου και της πνευματικής πατρότητος η δεύτερη, σχολιαζόμενες αντιστοίχως από τον δικηγόρο Κ. Β. Μάρκο και τον λέκτορα της Νομικής κ. Γ. Ι. Ανδρουτσόπουλο. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις το δικαστήριο απέρριψε τις προσφυγές κρίνοντας ότι οι εν λόγω επιβληθείσες σε κληρικούς ποινές, ως «αμιγώς πνευματικού χαρακτήρος», δεν προσβάλλονται ακυρωτικώς. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην 1111/2015 απορρίφθηκε επιπροσθέτως και το επιχείρημα του προσφυγόντος κληρικού ότι η καθαίρεσή του από δικαστήριο της Εκκλησίας της Ελλάδος του στερεί τη δυνατότητα, υπό την ιδιότητά του ως Επισκόπου και Εξάρχου του «Πατριαρχείου Κιέβου» στην Ελλάδα, να εξυπηρετεί τις θρησκευτικές ανάγκες των μελών της εν λόγω θρησκευτικής κοινότητος. Οπως ορθά παρετήρησε το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο, το εν λόγω αυτοαποκαλούμενο «Πατριαρχείο» είναι σχισματική Εκκλησία, αποκεκομμένη από την ενότητα των Ορθοδόξων Εκκλησιών, και δεν αναγνωρίζεται από την Εκκλησία της Ελλάδος. Ετσι ο ισχυρισμός του προσφυγόντος θεωρήθηκε αόριστος και ότι το συγκεκριμένο επιχείρημα προβλήθηκε αλυσιτελώς. Ιδιαίτερης σημασίας είναι και η 2480/2015 Γ΄ Τμ. του ΣτΕ η οποία θέτει νομολογιακή γραμμή επί σημαντικών ζητημάτων που αφορούν στην ειδική κατηγορία των ιεροκηρύκων – εκκλησιαστικών υπαλλήλων. Το ΣτΕ έκρινε ότι το επιτίμιο της ακοινωνησίας δεν στερεί το δικαίωμα ασκήσεως, παραδεκτώς, αιτήσεως ακυρώσεως κατά αποφάσεως που επέβαλε ποινή με άλλη νομική βάση και ότι οι πειθαρχικού χαρακτήρος αποφάσεις του Ανωτάτου Υπηρεσιακού Συμβουλίου της Εκκλησίας (ΑΥΣΕ) εις βάρος του ιεροκήρυκος και κάθε κληρικού θα πρέπει να είναι πάντοτε ειδικώς αιτιολογημένες. Σχολιάζοντας εν προκειμένω την απόφαση αυτή του ΣτΕ, που αφορά σε πολυετή δικαστική διένεξη μεταξύ ιεροκήρυκος και Μητροπολίτου, ο πρωτοπρεσβύτερος Βασίλειος Χ. Τρομπούκης, διδάκτωρ Νομικής και LLM / Master Θεολογίας, επισημαίνει αφενός «την αδυναμία των εκκλησιαστικών ανδρών να επιλύουν τις όποιες διαφορές τους εντός των πλαισίων της αγάπης του Ευαγγελίου» και εφ΄ ετέρου «την προχειρότητα των θεσμικών οργάνων της Εκκλησίας στην εφαρμογή της κειμένης νομοθεσίας». Στο ίδιο τεύχος των «Νομοκανονικών» δημοσιεύεται και σχολιάζεται σχετικώς από τον κ. Γ. Ι. Ανδρουτσόπουλο η υπ΄ αριθμ. 40/2014 (ασφαλιστικά μέτρα) απόφαση του Πρωτοδικείου Σπάρτης βάσει της οποίας υποχρεώθηκε Ιερός Ναός να απέχει προσωρινώς από την κρούση της καμπάνας για την σήμανση της ώρας, καθώς ο σχετικός ήχος, που δεν συνδέεται άλλωστε «με τον προορισμό του Ιερού Ναού και τα λατρευτικά καθήκοντα των πιστών», δεν ήταν αντικειμενικά ανεκτός. Τέλος δημοσιεύονται δικαστικές αποφάσεις που αφορούν στις προϋποθέσεις  για την αναγνώριση θρησκευτικού νομικού προσώπου υπό μελών της «Εκκλησίας των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών (Γ.Ο.Χ.)» (Πρωτοδικείο Θηβών, απόφαση 165/2015) και σε θέματα που αφορούν στο ιδιοκτησιακό καθεστώς, τη μεταβίβαση κτητορικού δικαιώματος Ιερών Μονών των «Γ.Ο.Χ.» της Κύπρου (Επαρχιακό Δικαστήριο Λάρνακος, απόφαση της 30^ης Νοεμβρίου 2015).

Τα «Νομοκανονικά» διευθύνονται υπό του ομοτίμου καθηγητού του Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ιωάννη Μ. Κονιδάρη και κυκλοφορούν τον Μάϊο και Νοέμβριο κάθε έτους από τις Εκδόσεις «Σάκκουλας Α.Ε.» (http://www.sakkoulas.gr).

* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι καθηγητής Θρησκευτικών (ΠΕ01) στη Β/θμια Εκπαίδευση, Διδάκτωρ (PhD) Εκκλησιαστικής Ιστορίας του ΑΠΘ (xaan@theo.auth.gr)

[Αρχική δημοσίευση: Amen.gr, "Eλευθερία" Λαρίσης, Θεολογικά Δρώμενα, ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΟΔΟΣ], Θεολόγοι Κρήτης ]