Για τον φωτεινό θεολόγο και φιλόσοφο Νικόλαο Νησιώτη

Κείμενο - φωτογραφίες: Ιδιωτική Οδός *

Πραγματοποιήθηκε χθές βράδυ στην Αίθουσα «Κωστής Παλαμάς» του Φιλολογικού Συλλόγου "Παρνασσός" (Πλατεία Αγίου Γεωργίου Καρύτση 8) τιμητική εκδήλωση στη μνήμη του Καθηγητού Νικολάου Αγγ. Νησιώτη, με θέμα: ΘΡΗΣΚΕΙΑ – ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ.  

Για το πολύ σημαντικό έργο του Νησιώτη μίλησαν οι: Μάριος Μπέγζος, Στέλιος Τσομπανίδης, Νικόλαος Ασπρούλης και Σταύρος Γιαγκάζογλου. 

Συντονιστής ήταν ο Σωτήρης Γουνελάς. 

Την εκδήλωση άνοιξε ο διοργανωτής κ. Κωνσταντίνος Βαμβακάς και έκλεισε η σύζυγος του Νίκου Νησιώτη κ. Μαρίνα Νησιώτη, η οποία αναφέρθηκε σε ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες του βίου του. Το επίπεδο των εισηγήσεων ήταν πραγματικά υψηλού επιπέδου και φώτιζε το πολυσχιδές έργο και την φωτεινή προσωπικότητα του Νησιώτη. Ο Νησιώτης ήταν πραγματικά πρωτοπόρος θεολόγος για την εποχή του, αφού ασχολήθηκε με τον Υπαρξισμό και την Χριστιανική Πίστη (στην διδακτορική του διατριβή), συμμετείχε ενεργά στην Οικουμενική Κίνηση, διετέλεσε Πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, ήταν αθλητής από την μικρή του ηλικία, ήταν πρόσκοπος, ήταν ο άνθρωπος που υποστήριζε με πάθος τον διάλογο σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής, ήταν ένας ξεχωριστός φιλόσοφος και δάσκαλος, που δεν έμενε στη θεωρία, αλλά ήταν πάντα σε δράση.

Παραθέτουμε στη συνέχεια ένα απόσπασμα από την εξαιρετική εισήγηση του Στέλιου Τσομπανίδη, Επ. Καθηγητή του Τμήματος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου Θεσσαλoνίκης, που είχε ως θέμα:  Από το “πρόσωπο” στην “οικουμένη”: Βασικές πτυχές της οικουμενικής θεολογίας του Νίκου Νησιώτη. 

Εις μνήμην Καθηγητού Νικολάου Νησιώτη, τιμητική εκδήλωσις

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ “ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ”

                                                               Πλατεία Αγίου Γεωργίου Καρύτση 8, Αθήνα

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Τιμητική εκδήλωσις εις μνήμην του

Καθηγητού Νικολάου Αγγ. Νησιώτη

Το Σάββατο 28^η Σεπτεμβρίου 2013 και ώρα 7:00 μ.μ. εις την Αίθουσα «Κωστής Παλαμάς» θα λάβει χώρα τιμητική Εκδήλωσις εις μνήμην του Καθηγητού Νικολάου Αγγ. Νησιώτη, με θέμα:

Θρησκεία – Φιλοσοφία

Συντονιστής:    Σωτήρης Γουνελάς

                        Υπεύθυνος εκδόσεως του περιοδικού Σύναξη (1986-1997)

07:00 μ.μ.        Μάριος Μπέγζος

Κοσμήτωρ Θεολογικής Σχολής Αθηνών

Εισαγωγή στο έργο του Νίκου Νησιώτη

07:10 μ.μ.        Στέλιος Τσομπανίδης

Επ. Καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου Θεσσαλoνίκης

Από το “πρόσωπο” στην “οικουμένη”: Βασικές πτυχές της οικουμενικής θεολογίας του Νίκου Νησιώτη

07:35 μ.μ.        Νικόλαος Ασπρούλης

                        Master Θεολογίας, Επιστημονικός Συνεργάτης της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών και

του περιοδικού «Θεολογία»

Η περί προσώπου θεώρηση του Ν. Νησιώτη και η θεολογική γενιά του ’60. Εισαγωγικές σκέψεις

                       

08:00 μ.μ.        Σταύρος Γιαγκάζογλου

Δρ. Θεολογίας, Σύμβουλος Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων/ΙΕΠ, Διδάσκων στο ΕΑΠ, Διευθυντής του  περιοδικού «Θεολογία»

Ο διάλογος θεολογίας και φιλοσοφίας. Η θεολογική ερμηνευτική του Νίκου Νησιώτη

08:25 μ.μ.        Μαρίνα, σύζυγος Νικολάου Νησιώτη

                        Νησιώτης – ο άνθρωπος

                                                              Είσοδος ελεύθερη

  

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ “ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ”

"ΘΕΟΛΟΓΙΑ": Κυκλοφόρησε το νέο τεύχος με αφιέρωμα: «Ορθόδοξη Θεολογία και διαθρησκειακός διάλογος"

Κυκλοφόρησε το νέο τεύχος του περιοδικού Θεολογία 

(τόμος 84, τεύχος 2, Απρίλιος-Ιούνιος 2013) με αφιέρωμα «Ορθόδοξη Θεολογία και διαθρησκειακός διάλογος - Μέρος Α΄». 

Στο Προλογικό σημείωμα «Το χρέος της μαρτυρίας και η ευθύνη του διαλόγου» ο Σταύρος Γιαγκάζογλου αναδεικνύει την ανάγκη και τις δυνατότητες του διαλόγου της ορθόδοξης θεολογίας με την πολιτιστική και θρησκευτική ποικιλομορφία του σύγχρονου κόσμου.

Στο πρώτο κείμενο του αφιερώματος «Αλήθεια, Ανεκτικότητα και Μονοθεϊσμός. Είναι δυνατός ένας διαθρησκειακός διάλογος» ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης (Ζηζιούλας) αντιπροτείνει μια διαφορετική από την τρέχουσα κατανόηση του Μονοθεϊσμού με βάση τη θεώρηση της Ορθοδοξίας για την αλήθεια στην προοπτική του διαθρησκειακού διαλόγου.

Θρησκευτικά και Νέες Τεχνολογίες: Μια δημιουργική συμπόρευση!

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ 

ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ Η/Υ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ 

* Ένα διδακτικό εγχειρίδιο – «οδηγός» της θεολόγου εκπαιδευτικού Ξανθής Αλμπανάκη 

Του Χάρη Ανδρεόπουλου* 

Μερικές φορές χαίρεσαι ιδιαίτερα που είσαι θεολόγος… Όταν συναντάς τη δουλειά συναδέλφων σου στην οποία το μεράκι είναι έκδηλο και η αγάπη (η έμπρακτη! – από λόγια χορτάσαμε…) για το μάθημα φανερή, τότε νιώθεις διπλή τη χαρά που συνυπάρχεις σ΄ αυτόν τον ταλαιπωρημένο κλάδο (ΠΕ01) με τέτοιους ανθρώπους… Ανθρώπους δημιουργικούς, προοδευτικούς, στοχαστικούς για το σήμερα και, κυρίως, για το αύριο του θρησκευτικού μαθήματος, σαν τη εκλεκτή συνάδελφο Ξανθή Αλμπανάκη, η οποία με τη δουλειά της τα τελευταία χρόνια στο «πάντρεμα» των Θρησκευτικών με τις Νέες Τεχνολογίες ανοίγει διαρκώς νέους ορίζοντες. Για ένα μάθημα που ναι μεν είναι από τη φύση του όμορφο, αλλά έχει περιθώρια με την αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας να γίνει περισσότερο ελκυστικό – άρα παραγωγικότερο και αποδοτικότερο ως προς τους στόχους που υπηρετεί για τον θρησκευτικό εγγραμματισμό των μαθητών μας, τον απαραίτητο και αναγκαίο για τη κατανόηση τόσο της πραγματικότητας που μας περιβάλλει, όσο – και κυρίως – του κόσμου που έρχεται. 

Η Ξανθή Αλμπανάκη, θεολόγος καθηγήτρια στο Πειραματικό Γυμνάσιο – Λύκειο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (ΠΑ.ΜΑΚ.), η οποία διατηρεί στο διαδίκτυο ένα ξεχωριστό για τη ποιότητά του εκπαιδευτικό ιστολόγιο («blog») το “e - Θρησκευτικά”, συνεχίζοντας τη δημιουργική της δράση στο τομέα της σύμπραξης του μαθήματος των Θρησκευτικών με τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) έρχεται τώρα να μας προσφέρει και το θεωρητικό υλικό για την εφαρμογή του νέου διδακτικού μοντέλου μάθησης, μέσω της χρήσης των ηλεκτρονικών υπολογιστών (Η/Υ) και του διαδικτύου, ένα μοντέλο το οποίο κατανοείται σαν μια ενεργητική διαδικασία οικοδόμησης της γνώσης στην οποία συμμετέχουν ενεργά και αλληλεπιδραστικά οι μαθητές. 

Κατερίνα Μάρκου:"Έχουμε ανάγκη από ένα σωστό μάθημα θρησκευτικών"

Σε ομιλία της για το Ν/Σ περί Β/θμιας εκπαίδευσης και σε ειδικότερη αναφορά της για τη παιδαγωγική και γνωστική αξία του μαθήματος των Θρησκευτικών, η βουλευτής της Δημοκρατικής Αριστεράς (ΔΗΜ.ΑΡ./ Β΄ Θεσσαλονίκης) Κα Αικατερίνη Μάρκου, μεταξύ άλλων ανέφερε τα εξής:


"Η Ελλάδα είναι χώρα κοσμική με επικρατούσα θρησκεία την ορθοδοξία. Ορθά η Πολιτεία δίνει το δικαίωμα στις οικογένειες που επιθυμούν να εξαιρέσουν το παιδί τους από το μάθημα των θρησκευτικών. Είτε γιατί δεν θέλουν, είτε γιατί είναι καθολικοί, μουσουλμάνοι, αγνωστικιστές, άθεοι, κοκ. Στην Ελλάδα, τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν συντριπτικά πως είμαστε ορθόδοξοι. Επίσης,  σύμφωνα με τις έρευνες, περίπου 9 στους 10 δηλώνουν ότι «πιστεύουν», ασχέτως εάν επισκέπτονται συχνά την εκκλησία.

Όλη η διεθνής πρακτική και, το τονίζω αυτό, η διεθνής βιβλιογραφία, από τον μεγάλο Λανς Ταίηλορ μέχρι τον Ιωάννη Ζηζιούλα, αναγνωρίζουν ότι τα Θρησκευτικά βιώνονται ως μάθημα και δεν έχει νόημα να διδάσκονται θρησκειολογικά, ως ιστορία των θρησκειών. Ρωτώ και παρακαλώ απαντήστε μου: Μπορεί ένας καθολικός ή ένας μουσουλμάνος δάσκαλος να διδάξει την ορθόδοξη παράδοση των Πατέρων μας? Όχι φυσικά. Ένας ορθόδοξος μπορεί να διδάξει το Κοράνι; Ε, δεν χρειάζεται να είναι κανείς καθηγητής για να καταλάβει ότι δεν γίνεται αυτό!!!

Αφού ο πληθυσμός μας είναι κατά βάση ορθόδοξος, ο ορθόδοξος καθηγητής θα διδάξει την ορθόδοξη εκδοχή. Πολύ σωστά, επίσης,  ο μουσουλμάνος, διορισμένος όμως από το ελληνικό κράτος, θα διδάξει στους μουσουλμάνους Έλληνες πολίτες τη μουσουλμανική θρησκεία. Η οικογένεια,  τονίζω και πάλι, που δεν επιθυμεί το παιδί της να διδαχθεί θρησκευτικά, μπορεί να το κάνει. Ας αφήσουμε με πολιτικά φιλελεύθερο και προοδευτικό πνεύμα την οικογένεια να αποφασίζει.

Το κράτος και η Πολιτεία πρέπει να εγγυηθούν ότι τόσο τα εγχειρίδια όσο και το εκπαιδευτικό προσωπικό ΔΕΝ ΚΑΝΟΥΝ ΚΑΤΗΧΗΣΗ. Οι δάσκαλοι, με φιλελεύθερο πνεύμα, και με αφετηρία τα ανθρωπιστικά, κοινοτιστικά και πολλές φορές πολύ προοδευτικά κείμενα των Πατέρων της Εκκλησίας μας, επιχειρούν να μυήσουν τον μαθητή και τη μαθήτρια στις αξίες της αλληλεγγύης, της συλλογικότητας, της κοινωνικής συνοχής, της αγάπης και του ενδιαφέροντος για τον συνάνθρωπο.

Ρωτώ, είναι κακό αυτό; Όχι, βέβαια. Σήμερα ιδίως που η κοινωνία μας μαστίζεται από την κρίση και διψά για τυπικούς και άτυπους μηχανισμούς κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής. Καταλήγω, λοιπόν, ότι έχουμε ανάγκη από ένα σωστό μάθημα θρησκευτικών.

Ευχαριστώ"

[Aπόσπασμα από την ομιλία της κ. Αικατερίνης Μάρκου στη Βουλή]

Τα Θρησκευτικά στο Νέο Λύκειο

                           Η αναζωπύρωση της έριδας και η υπέρβαση της διελκυστίνδας 

  Του Σταύρου Γιαγκάζογλου * 

Με αφορμή τη συζήτηση στη Βουλή για το νέο πρόγραμμα του Λυκείου, ήρθε και πάλι στο προσκήνιο της δημοσιότητας το ζήτημα του μαθήματος των Θρησκευτικών. Πρόκειται για μία πεπαλαιωμένη ιδεολογική έριδα μεταξύ «προοδευτικών» και «παραδοσιακών» στη χώρα μας, από την οποία απουσιάζει η σε βάθος προσέγγιση του προβλήματος. Έτσι το μάθημα των Θρησκευτικών συχνά εγκαλείται για δογματικό κατηχητισμό και ως εκ τούτου υποστηρίζεται ότι δεν έχει θέση στο σύγχρονο σχολείο. Μια σειρά άλλων γνωστικών αντικειμένων θα άξιζε στο όνομα του «εκσυγχρονισμού» της εκπαίδευσης να καταλάβουν τις διδακτικές ώρες αυτού του μαθήματος. Η μόνη περίπτωση που το μάθημα αυτό θα ήταν ανεκτό σχετίζεται με την σαφή προαιρετικότητα και την αλλαγή του χαρακτήρα του από ομολογιακό σε θρησκειολογικό. Στον ορίζοντα αυτής της διαμάχης δεν φαίνεται να υπάρχουν άλλα πιο ποιοτικά στοιχεία, ούτε καν η διαχρονική σχέση της ορθόδοξης παράδοσης με τον ελληνικό πολιτισμό, ούτε βέβαια η προσέγγιση και η διαχείριση θεμάτων διαπολιτισμικής αγωγής, θρησκευτικού φονταμενταλισμού, αποδοχής της θρησκευτικής ετερότητας, ηθικής ανάπτυξης και συμπεριφοράς κ.ά.; Έτσι, όμως, η Πολιτεία, εν μέσω κρίσεως, η οποία δεν είναι μονοσήμαντα οικονομική, πιέζεται να απεμπολεί την ευθύνη της για σοβαρή και υπεύθυνη θρησκευτική αγωγή. Πώς όμως θα διαχειριστεί το θρησκευτικό φαινόμενο στην πολυείδεια και πολυπλοκότητά του, όταν οι πολίτες δεν θα γνωρίζουν έγκυρα τις πραγματικές διαστάσεις του,ποια θα είναι η σχέση της ελληνικής κοινωνίας με την παράδοση και τον πολιτισμό της Ορθοδοξίας, όταν από τον δημόσιο χώρο η ορθόδοξη παράδοση συνωθείται βίαια και παραμερίζεται απλώς στην ιδιωτική σφαίρα; Εν τέλει, το σχολείο είναι κοινότητα ολόπλευρης ζωής και γνώσης, εστία κοινωνικοποίησης ή απλώς φροντιστήριο και πεδίο εντατικής προετοιμασίας για την επιχειρηματική και οικονομική ανταγωνιστικότητα; Το σύγχρονο σχολείο δεν χρειάζεται να εμπεριέχει ελεύθερα και μιαν ερμηνευτική αναζήτηση νοήματος του βίου, να δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ανάλυση της φύσης του νοήματος αυτού, στα μορφωτικά αγαθά που πρέπει να διερευνήσουν και να ανακαλύψουν οι μαθητές ως απαραίτητη υποδομή για την ίδια τους τη ζωή; 

Είναι χαρακτηριστικό ότι τόσο οι επικριτές όσο και οι υποστηρικτές της υποχρεωτικής διδασκαλίας των Θρησκευτικών συνήθως θεωρούν δεδομένο τον στενά ομολογιακό και κατηχητικό χαρακτήρα του μαθήματος αυτού. Η πραγματικότητα αυτή προκαλεί εντάσεις που αποκαλύπτουν συχνά εκ διαμέτρου αντιτιθέμενες ιδεολογικές θέσεις για τη θρησκευτική εκπαίδευση στο δημόσιο σχολείο. Θεωρούμε, πάντως, ότι είναι καιρός τα Θρησκευτικά στο Νέο Λύκειο να προσλάβουν έναν πιο ανοικτό και πλουραλιστικό χαρακτήρα. Έτσι διατηρώντας και επεκτείνοντας τον γνωσιακό και παιδαγωγικό χαρακτήρα του το μάθημα αυτό μπορεί να ανταποκριθεί στις σύγχρονες μορφωτικές ανάγκες των μαθητών, υπηρετώντας έναν «θρησκευτικό γραμματισμό», ο οποίος με τη σειρά του εντάσσεται σε έναν ευρύτερο πολιτισμικό εγκλιματισμό στην σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα. Πρόκειται για μία καίρια διάσταση της θρησκευτικής αγωγής, που συμβάλλει στη δημιουργία θρησκευτικά συνειδητοποιημένων και διαλεγόμενων πολιτών. 

Η εναλλακτική αυτή θεώρηση των Θρησκευτικών στο Νέο Λύκειο ασφαλώς θα ξεκινά και θα έχει επίκεντρο τη θρησκευτική παράδοση του τόπου, όπως αυτή σαρκώθηκε στη ζωή και αποτυπώθηκε στα μνημεία του πολιτισμού της Ορθοδοξίας. Ο κάθε μαθητής ή μαθήτρια είναι χρήσιμο και πολύτιμο να γνωρίζει τη θρησκευτική παράδοση του τόπου και συνάμα μπορεί να γνωρίζει και να διαλέγεται με τις χριστιανικές παραδόσεις που υπάρχουν στην Ευρώπη και γενικότερα στον κόσμο, αλλά και με τα μεγάλα θρησκεύματα και ιδίως όσα ενδιαφέρουν ιδιαίτερα την ελληνική κοινωνία. Η διευρυμένη αυτή θρησκευτική εκπαίδευση θα εξετάζει με ερευνητικό, κριτικό και διαλεκτικό τρόπο τι συνεισέφερε στην ιστορία και στον πολιτισμό η κάθε θρησκευτική παράδοση, αποβλέποντας στον θρησκευτικό γραμματισμό, αλλά και στην ευαισθητοποίηση και στον αναστοχασμό των μαθητών απέναντι στο δικό τους θρησκευτικό και ηθικό προβληματισμό. Το εγχείρημα αυτό δεν είναι θεωρητικό ή νεφελώδες, αλλά ήδη έγινε πραγματικότητα στο νέο Πρόγραμμα Σπουδών στα Θρησκευτικά Δημοτικού και Γυμνασίου, το οποίο από το 2011 είναι σε φάση πιλοτικής εφαρμογής σε ορισμένα σχολεία. 

Ένα τέτοιο μάθημα Θρησκευτικών μπορεί να είναι ζήτημα επιλογής; Τι σημαίνει επιλέγω για έναν έφηβο 15-17 ετών σε ένα Λύκειο προθάλαμο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης; Ποιο μάθημα θα συζητά τα ηθικά και υπαρξιακά ερωτήματα των μαθητών του Λυκείου ως ερμηνευτική αναζήτηση του νοήματος, ως υποδομή για την ίδια τη ζωή; 

Σε ένα σχολείο όπου τα Θρησκευτικά μπορεί και να μη διδάσκονται στο υποχρεωτικό πρόγραμμα πώς θα αντιμετωπιστούν θέματα διαπολιτισμικής αγωγής, θρησκευτικού φονταμενταλισμού, αποδοχής της θρησκευτικής ετερότητας, ηθικής ανάπτυξης και συμπεριφοράς κ.ά.; Η Ελληνική Πολιτεία έχει ευθύνη για μια σύγχρονη, σοβαρή και υπεύθυνη θρησκευτική αγωγή. Για να μπορεί να διαχειριστεί το θρησκευτικό φαινόμενο στην πολυείδεια και πολυπλοκότητά του, είναι ανάγκη οι πολίτες να γνωρίζουν έγκυρα τις πραγματικές διαστάσεις του. Έχουμε σκεφθεί σοβαρά ότι στην ελληνική και ανθρωπιστική μας παιδεία το μάθημα των Θρησκευτικών, όπως άλλωστε και το επιστητό της θεολογίας, μπορεί να έχει τη δική του σοβαρή και υπεύθυνη θέση, πέρα από επίπλαστες ιδεολογικές αγκυλώσεις; 

[Πρώτη δημοσίευση στο φρέαρ. Ο Σταύρος Γιαγκάζογλου είναι σύμβουλος του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων / Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής.Το έργο είναι του Αλέκου Κυραρίνη].