Συνέλευση της Μικτής Επιτροπής για τον θεολογικό διάλογο Ορθοδόξων - Ρωμαιοκαθολικών, στη Κύπρο

Από τις 16 μέχρι τις 23 Οκτωβρίου, η Εκκλησία της Κύπρου θα φιλοξενήσει στην Πάφο, τη Συνέλευση της Διεθνούς Μικτής Επιτροπής για το Θεολογικό Διάλογο μεταξύ Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών.

Η Διεθνής Μικτή Επιτροπή, η οποία αποτελείται από εκπροσώπους Ορθοδόξων Εκκλησιών και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, έχει σκοπό την αποκατάσταση της κοινωνίας μεταξύ των δύο Εκκλησιών. Την Εκκλησία της Κύπρου, στο Διάλογο αυτό, εκπροσωπεί η Α.Π. ο Μητροπολίτης Πάφου κ. Γεώργιος.

Παραθέτουμε * στη συνέχεια μια σύντομη ιστορική αναδρομή, από τις πρώτες επαφές που είχαν οι Ορθόδοξοι και οι Ρωμαιοκαθολικοί τον 20ο αιώνα μέχρι την σύσταση της Επιτροπής και την πορεία του επίσημου Θεολογικού Διαλόγου, ώστε να ενημερωθεί ο αναγνώστης για την πορεία του διαλόγου αυτού.

Τα πρώτα βήματα, λοιπόν, από πλευράς Ορθοδόξων είχαν σημειωθεί το 1961 στην Α΄ Πανορθόδοξη Διάσκεψη, στην οποία, ένα από τα κύρια θέματα προς συζήτηση ήταν και οι σχέσεις με τους Ρωμαιοκαθολικούς. Στη συνέχεια, κατά τη Β΄ Πανορθόδοξη Διάσκεψη, στη Ρόδο το 1963 αποφασίστηκε όπως οι Ορθόδοξοι προτείνουν την έναρξη διαλόγου με τους Ρωμαιοκαθολικούς επί ίσοις όροις. Έτσι, κατά τη Γ΄ Πανορθόδοξη Διάσκεψη, που έγινε στη Ρόδο το 1964, προτάθηκε στις κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες να καλλιεργούν αδελφικές σχέσεις με τους Ρωμαιοκαθολικούς, ώστε να δημιουργηθεί το κατάλληλο κλίμα προς ένα Θεολογικό Διάλογο μεταξύ των δύο Εκκλησιών.

Από τη μεριά των Ρωμαιοκαθολικών, το πράσινο φως για τη συμμετοχή τους στη σύγχρονη οικουμενική κίνηση και κατά συνέπεια στους διαλόγους με την Ορθόδοξη Εκκλησία και τις άλλες ομολογίες, δόθηκε από τη Β’ Βατικάνειο Σύνοδο (1962).Μείζονος σημασίας, αναφορικά προς τις σχέσεις των δύο εκκλησιών υπήρξε η συνάντηση του πάπα Παύλου του Στ΄ με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα Α΄, στα Ιεροσόλυμα, τον Ιανουάριο του 1964. Εκεί, οι εκπρόσωποι των δύο Εκκλησιών ήραν τα Αναθέματα που υπήρχαν μεταξύ των Ορθοδόξων και των Ρωμαιοκαθολικών από το 1054.

Το επόμενο βήμα, μετά την άρση των αναθεμάτων, ήταν οι αμοιβαίες επισκέψεις των δύο εκκλησιαστικών ηγετών. Κατά τη Δ΄ Πανορθόδοξη Διάσκεψη, στη Γενεύη το 1968, αποφασίστηκε να συνεχιστούν οι επαφές και οι εκδηλώσεις αδελφικής αγάπης και αμοιβαίου σεβασμού με τους Ρωμαιοκαθολικούς , ώστε να ξεκινήσει ένας καρποφόρος θεολογικός διάλογος. Στο τέλος της εν λόγω Διάσκεψης εγκαινιάστηκε ο «Διάλογος της Αγάπης». Ο Διάλογος αυτός σήμαινε κυρίως τις αμοιβαίες επισκέψεις των αρχηγών ή αντιπροσώπων, καθώς και με επιστροφές από τη Δύση ιερών λειψάνων στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Ο «Διάλογος της Αγάπης» απέβη ο πρόδρομος του επίσημου Θεολογικού Διαλόγου μεταξύ Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών, που ξεκίνησε το έτος 1980, με τη συγκρότηση αρμόδιας Μικτής Επιτροπής.

Η ολομέλεια της Διεθνούς Μικτής Επιτροπής Θεολογικού Διαλόγου συνήλθε συνολικά δέκα φορές μέχρι σήμερα:

• Η πρώτη Συνέλευση έγινε στην Πάτμο και τη Ρόδο το 1980.

• Η δεύτερη στο Μόναχο, το 1982 και εξέδωσε το κείμενο με θέμα «Το Μυστήριον της Εκκλησίας και της Ευχαριστίας υπό το φως του Μυστηρίου της Αγίας Τριάδος».

• Η τρίτη στο Κολυμπάρι των Χανίων, το 1984, με θέμα «Πίστις, μυστήρια και ενότης της Εκκλησίας»

• Η τέταρτη στο Bari της Ιταλίας το 1987 με θέμα «Πίστις, μυστήρια και ενότης της

Εκκλησίας»

• Η πέμπτη στο Νέο Βάλαμο της Φινλανδίας, το 1988, με θέμα «Το μυστήριον της ιερωσύνης εν τη μυστηριακή δομή της Εκκλησίας και ιδία η σπουδαιότης της αποστολικής διαδοχής δια τον αγιασμόν και την ενότητα του λαού του Θεού».

• Η έκτη στο Freising της Γερμανίας, το 1990, είχε ως αρχικό θέμα «Εκκλησιολογικαί και Κανονικαί Συνέπειαι της Μυστηριακής Φύσεως της Εκκλησίας – Συνοδικότης και Αυθεντία», αλλά, λόγω του φορτισμένου κλίματος εξαιτίας της ουνιτικής δράσης, η Μικτή Επιτροπή συζήτησε το θέμα της Ουνίας.

• Η έβδομη διεξήχθη στο Balamand του Λιβάνου, το 1993, με θέμα «Η Ουνία, μέθοδος ενώσεως του παρελθόντος και η σημερινή αναζήτηση πλήρους κοινωνίας».

• Η όγδοη Συνέλευση συνήλθε στη Βαλτιμόρη Η.Π.Α., το 2000.

• Η ένατη στο Βελιγράδι το 2006 με θέμα «Η θεολογία της κοινωνίας (πρωτείο τού Ρώμης και το συναφές ζήτημα των ανατολικών καθολικών εκκλησιών)».

• Η δέκατη στη Ραβέννα της Ιταλίας, το 2007, με θέμα «Εκκλησιολογία και κανονικαί συνέπειαι της μυστηριακής φύσεως της Εκκλησίας, Εκκλησιαστική Κοινωνία, Συνοδικότης και Εξουσία».

Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινιστεί ότι τα θέματα των Συνελεύσεων της Ολομέλειας της Μικτής αυτής Επιτροπής προετοιμάζονται, κάθε φορά, από τη Συντονιστική Επιτροπή για το Θεολογικό Διάλογο μεταξύ Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών.
Η Συντονιστική Επιτροπή συνήλθε στην Ελούντα της Κρήτης, 27/9 – 4/10 του 2008 και προετοίμασε τα κείμενα που θα συζητηθούν κατά τη 11η Συνέλευση της Ολομέλειας της Διεθνούς Μικτής Επιτροπής, η οποία θα γίνει στην Κύπρο τον προσεχή Οκτώβριο. Το θέμα είναι σχετικό με την 10η Συνέλευση της Ολομέλειας που έγινε στη Ραβέννα και είναι «ο ρόλος του επισκόπου Ρώμης εν τη κοινωνία όλων των Εκκλησιών».

* Αρθρο του συναδέλφου θεολόγου κ. Μιχάλη Σπύρου στην επίσημη ιστοσελίδα της Εκκλησίας της Κύπρου, http://www.churchofcyprus.org.cy/article.php?articleID=864

Παρέμβαση θεολόγων για Θρησκευτικά - διορισμούς

* Υπόνημα του Συνδέσμου Θεολόγων Μακεδονίας – Θράκης

σε ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΛΑΟΣ -

* Συνάντηση του Δ.Σ. με τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του ΠΑΣΟΚ κ. Χάρη Καστανίδη

Την υπόσχεση ότι o ίδιος θα συμβάλλει από τη πλευρά του έτσι ώστε για το θρησκευτικό μάθημα να ανοίξει και να διεξαχθεί ένας γόνιμος και δημιουργικός διάλογος, στον οποίο ξεχωριστό ρόλο θα διαδραματίσει η παιδαγωγική διάσταση των θεμάτων σε σχέση με την πολιτισμική και θρησκευτική μας παράδοση, έδωσε ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ και τέως υπουργός κ. Χάρης Καστανίδης, στο πλαίσιο της συνάντησης που είχε στο γραφείο του στη Θεσσαλονίκη, με εκπροσώπους του Συνδέσμου Θεολόγων Μακεδονίας – Θράκης.

Την πρωτοβουλία για την συνάντηση είχε η Διοικούσα Επιτροπή του Συνδέσμου, ενώ για τη πραγματοποίησή της διαμεσολάβησε και η προσκείμενη στο ΠΑΣΟΚ φοιτητική παράταξη της ΠΑΣΠ, της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ.

* Σύμφωνα με το δελτίο Τύπου που εκδόθηκε από τον Σύνδεσμο Θεολόγων, τα μέλη της Διοικούσας Επιτροπής του Συνδέσμου Θεολόγων Μακεδονίας – Θράκης, συνοδευόμενα από δύο φοιτητές, εκπροσώπους της ΠΑΣΠ Θεολογικής Σχολής, επισκέφτηκαν την 28η Σεπτεμβρίου 2009 τον τ. Υπουργό κ. Χ. Καστανίδη και συζήτησαν μαζί του τρία από τα θέματα που απασχολούν το Σύνδεσμο και γενικότερα το θεολογικό κόσμο. Τα θέματα αυτά είναι τα παρακάτω:

1. Η προαιρετικότητα του μαθήματος των θρησκευτικών

2. Η πρόταση μετατροπής του χαρακτήρα του Μαθήματος των Θρησκευτικών σε Θρησκειολογικό

3. Η διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών στο Δημοτικό από Θεολόγους Καθηγητές.

Ο κ. Καστανίδης επέδειξε εξαιρετικό ενδιαφέρον για τα θέματα αυτά και υποσχέθηκε ότι θα συμβάλλει έτσι ώστε να ανοίξει και να διεξαχθεί ένας γόνιμος και δημιουργικός διάλογος, στον οποίο ξεχωριστό ρόλο θα διαδραματίσει η παιδαγωγική διάσταση των θεμάτων σε σχέση με την πολιτισμική και θρησκευτική μας παράδοση.

Για τα παραπάνω θέματα η διοικούσα επιτροπή προσκόμισε στον κ. Καστανίδη επιστημονικές μελέτες, που αναλύουν σε βάθος από παιδαγωγικής – ψυχολογικής και θεολογικής πλευράς τα θέματα αυτά, καθώς και το παρακάτω υπόμνημα:

ΤΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ

«Κύριε Υπουργέ,

Με την ευκαιρία της επικοινωνίας που είχαμε κατά την επίσκεψη στο γραφείο σας, σας υποβάλλουμε και γραπτώς τα αιτήματα του συνδέσμου μας και σας παρακαλούμε για τις δικές σας ενέργειες, γνωρίζοντας τις ευαισθησίες και το ενδιαφέρον σας ως προς τα θέματα που σχετίζονται με την Παιδεία και την Ορθόδοξη Παράδοση.

Θέμα 1ο : Η προαιρετικότητα του μαθήματος των θρησκευτικών

Τον Αύγουστο του 2008 ο τότε Υπουργός Παιδείας κ. Στυλιανίδης, με μια ανέλπιστη Εγκύκλιο προς όλα τα σχολεία της χώρας, κατέστησε το Μάθημα των Θρησκευτικών Προαιρετικό. Από την ίδρυση του Νεοελληνικού κράτους μέχρι το 2008 το μάθημα ήταν πάντοτε υποχρεωτικό στην πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και τώρα έγινε προαιρετικό.

Πέρα από τις συνέπειες που μπορεί να έχει στο μέλλον αυτή η προαιρετικότητα, ως προς τη μείωση των ωρών διδασκαλίας, σε συνδυασμό με το οξύτατο πρόβλημα της αδιοριστίας των Θεολόγων, ακόμη μεγαλύτερη σπουδαιότητα έχει το πρόβλημα του θρησκευτικού αναλφαβητισμού των μαθητών, που πολλοί από αυτούς, θα το θεωρήσουν ως ευκαιρία να έχουν ένα μάθημα λιγότερο και πιθανόν να δηλώνουν ότι δεν επιθυμούν να συμμετέχουν στο μάθημα, με όλες τις ενδεχόμενες συνέπειες ως προς την παιδεία και τη μόρφωσή τους. Για όλες τις διαστάσεις που έχει η προαιρετικότητα του μαθήματος των θρησκευτικών αναφερόμαστε λεπτομερώς σε σχετική μελέτη που σας υποβάλλουμε. Ζητούμε από εσάς να συμβάλλετε στην άρση της Εγκυκλίου που επέβαλε την προαιρετικότητα στη θρησκευτική αγωγή από τον Αύγουστο του 2008.

Θέμα 2ο: Η πρόταση μετατροπής του χαρακτήρα του Μαθήματος των Θρησκευτικών σε Θρησκειολογικό

Πολλές φορές έχει γραφεί και έχει ακουστεί από διανοούμενους, δημοσιογράφους και μερικούς πολιτικούς ότι το μάθημα των θρησκευτικών πρέπει να αλλάξει χαρακτήρα και να γίνει θρησκειολογικό. Οι θεολόγοι της χώρας και οι θεολογικές Σχολές, με ελάχιστες εξαιρέσεις μερικών προσώπων, έχοντας μελετήσει επιστημονικά το θέμα, έχουν καταλήξει ότι όχι μόνο για θεολογικούς, αλλά κυρίως για παιδαγωγικούς, κοινωνικούς, πολιτισμικούς και ψυχολογικούς λόγους, ένα μάθημα θρησκειολογίας είναι ακατάλληλο για το σχολείο και κυρίως για τους μαθητές του Δημοτικού και του Γυμνασίου. Θεωρείται αντιπαιδαγωγική η μετατροπή του θρησκευτικού μαθήματος σε θρησκειολογία για τους παρακάτω λόγους:

1. Το μάθημα των Θρησκευτικών ως θρησκειολογία θα γίνει ένα πληροφοριακό, ουδέτερο και εντελώς γνωσιολογικό μάθημα, χωρίς ιδιαίτερη αξία για τη μόρφωση των μαθητών, αφού απομακρύνεται εντελώς από τους ευρύτερους σκοπούς της Παιδείας και της αγωγής.

2. Η θρησκειολογία στερείται των ψυχολογικών προϋποθέσεων που απαιτούνται να διαθέτει ένα γνωστικό αντικείμενο, διότι δεν ανταποκρίνεται στις ψυχοκινητικές ικανότητες των μαθητών, οι οποίοι δεν θα μπορούν να το παρακολουθούν.

3. Το μάθημα της θρησκειολογίας γίνεται ήδη στη Β΄Λυκείου, στοιχεία δε για τις άλλες θρησκείες υπάρχουν ήδη αρκετά και μπορούν φυσικά να αυξηθούν στη διδακτέα ύλη όλων των τάξεων, προκειμένου να καλλιεργούνται μέσα από αυτά ο σεβασμός και η ανεκτικότητα προς τη διαφορετικότητα, αρετές που έτσι ούτως ή άλλως καλλιεργούνται και μέσα από την οικεία ορθόδοξη παράδοση των μαθητών.

4. Μια καθολική μετατροπή του θρησκευτικού μαθήματος στο σχολείο σε θρησκειολογία θα ήταν σε βάρος των μαθητών, όχι μόνο γιατί θα απέβαινε σε βάρος του περιεχομένου της οικείας ορθόδοξης θρησκευτικότητας αλλά και διότι η εξιστόρηση όλων των θρησκειών σε μια ηλικία, που τα παιδιά δεν έχουν την κριτική και συγκριτική ικανότητα να την αφομοιώσουν γόνιμα και δημιουργικά θα τους δημιουργούσε αφενός σύγχυση και αφετέρου διάθεση σχετικοποίησης της θρησκευτικής τους πίστεως και συνειδήσεως.

5. Σε ελάχιστες από τις 27 χώρες της Ευρώπης εφαρμόζεται το θρησκειολογικό μοντέλο διδασκαλίας των θρησκευτικών στην Εκπ/ση.

6. Οι μαθητές πρέπει σε όλες τις γνώσεις τους να προχωρούν από τα γνωστά στα άγνωστα με βασική προϋπόθεση να συνεχιστεί το εμπειρικό συνεχές. Τα παιδιά επομένως πρέπει να γνωρίσουν και να βιώσουν τη γνωστή σ΄ αυτά οικεία λαϊκή θρησκευτικότητα της ορθόδοξης παράδοσης, να μελετήσουν την αξία και το νόημά της και στη συνέχεια θα προχωρήσουν και στη γνώση των θρησκειών των άλλων λαών. Άλλωστε ο λόγος που διδάσκεται στο ελληνικό σχολείο η Ορθοδοξία, δεν είναι μόνο η πίστη και αναφορά στο Θεό, αλλά είναι επίσης το γεγονός ότι αποτελεί ένα θεμελιακό και αναπόσπαστο παράγοντα της ελληνικής ταυτότητας, του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής ιστορίας και παραδόσεως καθώς και ότι συμβάλλει τα μέγιστα τόσο για την κοινωνικοποίηση των μαθητών όσο και για το ήθος και τον εκπολιτισμό τους.

Για όλες τις πτυχές, που αφορούν το θέμα αν μπορεί και πρέπει να μετατραπεί το μάθημα των Θρησκευτικών σε θρησκειολογία σας υποβάλλουμε σχετικές εργασίες ειδικών καθώς και ειδική μελέτη του ενός από τα δύο Παιδαγωγικά Εργαστήρια της θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ.

Θέμα 3ο Η διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών στο Δημοτικό από Θεολόγους Καθηγητές.

Οι Θεολόγοι ζητούν να διδάσκουν αυτοί το μάθημα των Θρησκευτικών στα Δημοτικά σχολεία για τους παρακάτω λόγους:

1. Το μάθημα των θρησκευτικών δεν διδάσκεται σήμερα στο Δημοτικό από ένα αρκετά μεγάλο αριθμό δασκάλων.

2. Οι δάσκαλοι δεν έχουν διδαχτεί βασικές θεολογικές γνώσεις και ειδική Διδακτική του μαθήματος των Θρησκευτικών στα Παιδαγωγικά Τμήματα που φοίτησαν, τα οποία αρνούνται μέχρι και σήμερα για άγνωστους λόγους να προκηρύξουν θέση ΔΕΠ με γνωστικό αντικείμενο τη Διδακτική των Θρησκευτικών για την κατάρτιση των φοιτητών τους. Στην Ευρώπη δεν μπορεί ένας δάσκαλος να διδάξει το θρησκευτικό μάθημα στο σχολείο χωρίς να έχει αποδεδειγμένα στοιχεία για την προαπαιτούμενη ειδική Παν/κή του κατάρτιση.

3. Τα παιδιά έρχονται στο Γυμνάσιο με αδικαιολόγητα κενά στο μάθημα των Θρησκευτικών με αποτέλεσμα να μην μπορούν να προσαρμόζονται στις αντίστοιχες βαθμίδες θρησκευτικής μαθήσεως.

4. Είναι ανεπίτρεπτο, για το Εκπ/κό μας σύστημα, να παίρνουν τις ώρες διδασκαλίας των Θρησκευτικών οι δάσκαλοι και φυσικά τις αντίστοιχες θέσεις εργασίας, να πληρώνονται γι’ αυτές από τον ελληνικό λαό και στην ουσία να μην διδάσκουν το μάθημα.

5. Παραβιάζεται ανεπίτρεπτα αφενός το Σύνταγμα που απαιτεί με το άρθρ. 16 «την ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης» στο σχολείο αφετέρου ο ισχύων Νόμος για την Εκπ/ση 1566/85, που ορίζει ότι το σχολείο βοηθά τους μαθητές έτσι ώστε «να διακατέχονται από πίστη στα γνήσια στοιχεία της ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης» και φυσικά καταστρατηγείται το ισχύον Πρόγραμμα Σπουδών σε βάρος της μόρφωσης των μαθητών
6. Οι απόφοιτοι των Θεολογικών Σχολών έχουν και τη Θεολογική και την Παιδαγωγική και τη Διδακτική κατάρτιση που απαιτείται για τη διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών.

7. Στον κλάδο των δασκάλων δεν υπάρχει πρόβλημα αδιοριστίας και ανεργίας

8. Στο Δημοτικό σχολείο έχουν διοριστεί και άλλες ειδικότητες καθηγητών, όπως Γυμναστές, Ξενόγλωσσοι καθηγητές, Μουσικοί.

Σας παρακαλούμε να στηρίξετε το αίτημά μας»

Με τιμή

Η Διοικούσα Επιτροπή
Τα μέλη

Ηρακλής Ρεράκης, Αναπλ. Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.

Σωτήριος Μιχελουδάκης, Δικηγόρος-Θεολόγος, Μ.Δ.Ε. Νομικής, Υπ. Διδάκτωρ Θεολογικής Α.Π.Θ.

Σταυρούλα Επιμενίδου, Αδιόριστη Θεολόγος, Μ.Δ.Ε. Θεολογίας, Υπ. Διδάκτωρ Θεολογικής Α.Π.Θ.

Κλεοπάτρα Καταφυγιώτου, Θεολόγος, μεταπτυχιακή φοιτήτρια Θεολογικής Α.Π.Θ.

Αθανάσιος Δεβετζίδης, Αδιόριστος Θεολόγος, μεταπτυχιακός φοιτητής. Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.


Ο Σύνδεσμος Θεολόγων Μακεδονίας – Θράκης στεγάζεται στο Γραφείο 404 της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ (54624, Θεσσαλονίκη, τηλ. – fax: 2310 997113, mail: theologoi@gmail.com , URL: http://www.theologoi.wordpress.com/ )

Σημειώνεται ότι το ίδιο Υπόμνημα απηύθυνε χθές ο Σύνδεσμος Θεολόγων και προς τους Προέδρους των κομμάτων ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΠΑΣΟΚ και ΛΑΟΣ.