Το ενδιαφέρον δεκάδων αδιορίστων συναδέλφων απ’ όλη την Ελλάδα προκάλεσαν τα δημοσιεύματα του ιστολογίου της Ενωσης Θεολόγων Ν. Λάρισας, για το γεγονός ότι την ερχόμενη Παρασκευή (8.5.2009) - μ’ αφορμή την κατατεθείσα επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή ν. Λάρισας του ΛΑΟΣ και συναδέλφου μας στη Β/θμια εκπαίδευση, καθηγητή (φιλολόγου) κ. Αστερίου Ροντούλη θα πληροφορηθούμε για τις προθέσεις του υπ. Παιδείας αναφορικά με το αίτημα της Πανθεσσαλικής Συντονιστικής Επιτροπής αδιορίστων θεολόγων για τη θεσμοθέτηση του διορισμού θεολόγων και στη Α/θμια εκπαίδευση. Υπενθυμίζεται ότι αρχικώς η συζήτηση στη Βουλή είχε προγραμματισθεί για σήμερα Πέμπτη, 30.4.2009, αλλά λόγω κωλύματος που επικαλέσθηκε ο υφυπουργός κ. Ανδρέας Λυκουρέντζος αναβλήθηκε για την ερχόμενη Παρασκευή. Περισσότερες πληροφορίες στο blog της Ενωσης Θεολόγων:
http://theologylar.blogspot.com/2009/04/blog-post_30.html
Πέμπτη 30 Απριλίου 2009
Τετάρτη 29 Απριλίου 2009
Eπιμορφωτικό σεμινάριο θεολόγων στη Κόρινθο
Επιμορφωτικό Σεμινάριο- Ημερίδα Θεολόγων Καθηγητών-τριών, για το Μάθημα των Θρησκευτικών στη Δ/θμια Εκπ/ση, με θέμα : «ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ. Προτάσεις-Προβληματισμοί στη παιδευτική διαδικασία» διοργανώνει ο Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων Ν. Κορινθίας, Αργολίδας και Δυτ. Αττικής κ. Παύλος Φήμης.
Βασικός στόχος του Σεμιναρίου-Ημερίδας είναι η ανάδειξη της μορφωτικής, παιδαγωγικής και κοινωνικής αξίας του θρησκευτικού Μαθήματος και η υπογράμμιση του υπεύθυνου ρόλου των Θεολόγων στη σύγχρονη πολυπολιτισμική μας κοινωνία. Το Σεμινάριο-Ημερίδα, που γίνεται με την ευλογία και συμπαράσταση του Σεβ. Μητροπολίτου Κορίνθου, Σικυώνος, Ζεμενού, Ταρσού και Πολυφέγγους κ.κ. Διονυσίου και τη χoρηγία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ν. Κορινθίας, του Δήμου Κορινθίων, της Α ΄ΕΛΜΕ Ν. Κορινθίας και συνδιοργανωτή το Παράρτημα της Πανελληνίου Ενώσεως Θεολόγων (ΠΕΘ) Ν. Κορινθίας, θα λάβει χώρα στο Αμφιθέατρο του 4ου Γεν. Λυκείου Κορίνθου (περιοχή Αγ. Γεωργίου ) την Τετάρτη 13 Μαΐου 2009 και από ώρα 8.30 έως και 13.40 σύμφωνα με το ακόλουθο Πρόγραμμα:
08.30-09.00 Υποδοχή Συνέδρων-Χορήγηση φακέλου
09.00-09.20 Προσέλευση Επισήμων και Εισηγητών
09.20-09.30: Απόδοση Πασχαλινών Ύμνων και τραγουδιών από τη χορωδία του Μουσικού Γυμνασίου Κορίνθου
ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ( 10.00-12.00 )
Πρόεδρος Α΄ μέρους : Ο Σεβ. Μητροπολίτης Κορίνθου κ. κ. Διονύσιος
10.00-10.30 Κων. Δεληκωνσταντής, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών, «Η σχολική Θρησκευτική Αγωγή απέναντι στην πρόκληση της πολυπολιτισμικότητας»
10.30-11.00 Σταμ. Πορτελάνος, Δρ Θεολογίας, Εκλεγμένος Λέκτορας του Παιδαγωγικού Τμήματος Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, «Η Θεολογία της διαπολιτισμικότητας στην Παιδεία και την Εκπαίδευση»
11.00-11.30 Χρήστος Ζήκος, Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων Δυτικής Ελλάδας,
«Ο Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων ως διαπολιτισμικός παιδαγωγός»
11.30-12.00 Συζήτηση-Παρεμβάσεις
12.00-12.20 Διάλειμμα- Παράθεση καφέ
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ ( 12.20-13.40 )
Πρόεδρος Β΄ μέρους: Ο καθηγητής κ. Κων. Δεληκωνσταντής
12.20-12.50 Ζωή Πλιάκου, Θεολόγος αποσπασμένη στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο,
«Το μάθημα των Θρησκευτικών από το Δημοτικό Σχολείο στο Γυμνάσιο»
12.50-13.20 Παύλος Φήμης, Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων Ν. Κορινθίας, Αργολίδας & Δυτ.Αττικής, «Περιπτώσεις Πολυπολιτισμικής Διαθεματικότητας στα εγχειρίδια των Θρησκευτικών του Γυμνασίου»
13.20-13.40 Συζήτηση- Παρεμβάσεις
13.40-15.30 Συνεστίαση Συνέδρων
Βασικός στόχος του Σεμιναρίου-Ημερίδας είναι η ανάδειξη της μορφωτικής, παιδαγωγικής και κοινωνικής αξίας του θρησκευτικού Μαθήματος και η υπογράμμιση του υπεύθυνου ρόλου των Θεολόγων στη σύγχρονη πολυπολιτισμική μας κοινωνία. Το Σεμινάριο-Ημερίδα, που γίνεται με την ευλογία και συμπαράσταση του Σεβ. Μητροπολίτου Κορίνθου, Σικυώνος, Ζεμενού, Ταρσού και Πολυφέγγους κ.κ. Διονυσίου και τη χoρηγία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ν. Κορινθίας, του Δήμου Κορινθίων, της Α ΄ΕΛΜΕ Ν. Κορινθίας και συνδιοργανωτή το Παράρτημα της Πανελληνίου Ενώσεως Θεολόγων (ΠΕΘ) Ν. Κορινθίας, θα λάβει χώρα στο Αμφιθέατρο του 4ου Γεν. Λυκείου Κορίνθου (περιοχή Αγ. Γεωργίου ) την Τετάρτη 13 Μαΐου 2009 και από ώρα 8.30 έως και 13.40 σύμφωνα με το ακόλουθο Πρόγραμμα:
08.30-09.00 Υποδοχή Συνέδρων-Χορήγηση φακέλου
09.00-09.20 Προσέλευση Επισήμων και Εισηγητών
09.20-09.30: Απόδοση Πασχαλινών Ύμνων και τραγουδιών από τη χορωδία του Μουσικού Γυμνασίου Κορίνθου
ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ( 10.00-12.00 )
Πρόεδρος Α΄ μέρους : Ο Σεβ. Μητροπολίτης Κορίνθου κ. κ. Διονύσιος
10.00-10.30 Κων. Δεληκωνσταντής, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών, «Η σχολική Θρησκευτική Αγωγή απέναντι στην πρόκληση της πολυπολιτισμικότητας»
10.30-11.00 Σταμ. Πορτελάνος, Δρ Θεολογίας, Εκλεγμένος Λέκτορας του Παιδαγωγικού Τμήματος Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, «Η Θεολογία της διαπολιτισμικότητας στην Παιδεία και την Εκπαίδευση»
11.00-11.30 Χρήστος Ζήκος, Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων Δυτικής Ελλάδας,
«Ο Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων ως διαπολιτισμικός παιδαγωγός»
11.30-12.00 Συζήτηση-Παρεμβάσεις
12.00-12.20 Διάλειμμα- Παράθεση καφέ
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ ( 12.20-13.40 )
Πρόεδρος Β΄ μέρους: Ο καθηγητής κ. Κων. Δεληκωνσταντής
12.20-12.50 Ζωή Πλιάκου, Θεολόγος αποσπασμένη στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο,
«Το μάθημα των Θρησκευτικών από το Δημοτικό Σχολείο στο Γυμνάσιο»
12.50-13.20 Παύλος Φήμης, Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων Ν. Κορινθίας, Αργολίδας & Δυτ.Αττικής, «Περιπτώσεις Πολυπολιτισμικής Διαθεματικότητας στα εγχειρίδια των Θρησκευτικών του Γυμνασίου»
13.20-13.40 Συζήτηση- Παρεμβάσεις
13.40-15.30 Συνεστίαση Συνέδρων
Τρίτη 28 Απριλίου 2009
To αίτημα για ανανέωση του Θρησκευτικού μαθήματος
ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ
ΘΕΤΙΔΟΣ 13, Τ.Κ. 713 04 ΗΡΑΚΛΕΙΟ, ΤΗΛ.: 2810 250543 & 6944712278
Ε-MAIL: pstheologon@yahoo.gr
ΠΑΓΚΡΗΤΙΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ
«Το αίτημα για ανανέωση του Θρησκευτικού μαθήματος»
Το τρέχον σχολικό έτος 2008-09, μπορεί να χαρακτηριστεί ως περίοδος διαλόγου και προβληματισμού για το μάθημα των Θρησκευτικών. Με αφορμή διάφορα γεγονότα που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους, ξεκίνησε μια δημόσια συζήτηση για το μάθημα των Θρησκευτικών με ποικίλες απόψεις και προτάσεις. Αναμφισβήτητα, ο διάλογος έδωσε σε όλους μας πολλές ευκαιρίες αναστοχασμού και ανατροφοδότησης, κυρίως για την παιδαγωγική φυσιογνωμία του μαθήματός μας, με στόχο την αποτελεσματικότερη ανταπόκριση στις σύγχρονες κοινωνικές και παιδαγωγικές ανάγκες. Είναι φανερό ότι βρισκόμαστε σε περίοδο γενικότερων αλλαγών. Η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση και η διαμόρφωση άποψης είναι βασικό καθήκον όλων μας.
Με αυτές τις σκέψεις προχωρήσαμε στην προετοιμασία παγκρήτιας θεολογικής ημερίδας με θέμα «Το αίτημα για ανανέωση του θρησκευτικού μαθήματος».
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο Εκκλησιαστικό Πνευματικό Κέντρο του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού Μεγάλης Παναγίας της Ιεράς Μητροπόλεως Πέτρας και Χερρονήσου, στη Νεάπολη Λασιθίου, το Σάββατο 9 Μαΐου 2009, σύμφωνα με το παρακάτω πρόγραμμα:
ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΠΕΤΡΑΣ ΚΑΙ ΧΕΡΡΟΝΗΣΟΥ
ΣΑΒΒΑΤΟ 9 ΜΑΪΟΥ 2009, ΣΤΗ ΝΕΑΠΟΛΗ ΛΑΣΙΘΙΟΥ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
08.00-09.45: Αρχιερατική Θεία Λειτουργία, στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Μεγάλης Παναγίας, ιερουργούντος του Σεβασμ. Μητροπολίτου Πέτρας και Χερρονήσου κ.κ. Νεκταρίου.
09.45-10.15: Καφές.
10.15-10.30: Υποδοχή – Χαιρετισμοί.
10.30-11.00: 1η Εισήγηση: «Οι εξελίξεις της ευρωπαϊκής θρησκευτικής εκπαίδευσης ως πλαίσιο των εξελίξεων του ελληνικού μαθήματος των Θρησκευτικών».
Εισηγήτρια: κ. Όλγα Γριζοπούλου, δρ. θεολογίας, συγγραφέας σχολικών βιβλίων Θρησκευτικών.
11.00-11.30: Συζήτηση.
11.30-12.00: 2η Εισήγηση: «Το Θρησκευτικό μάθημα μεταξύ παράδοσης και εκσυγχρονισμού. Προς μία νέα και διευρυμένη θεώρηση της φυσιογνωμίας του μαθήματος των Θρησκευτικών στο ελληνικό δημόσιο σχολείο».
Εισηγητής: κ. Σταύρος Γιαγκάζογλου, δρ. θεολογίας, Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
12.00-12.30: Συζήτηση.
12.30-13.00: 3η Εισήγηση: «Λόγος περί των "αυτονοήτων" του Θρησκευτικού μαθήματος».
Εισηγητής: κ. Γεώργιος Στάθης, Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
13.00-13.00: Συζήτηση.
13.30-14.30: Γεύμα, στην Εκκλησιαστική Στέγη Αγάπης του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού Μεγάλης Παναγίας.
ΘΕΤΙΔΟΣ 13, Τ.Κ. 713 04 ΗΡΑΚΛΕΙΟ, ΤΗΛ.: 2810 250543 & 6944712278
Ε-MAIL: pstheologon@yahoo.gr
ΠΑΓΚΡΗΤΙΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ
«Το αίτημα για ανανέωση του Θρησκευτικού μαθήματος»
Το τρέχον σχολικό έτος 2008-09, μπορεί να χαρακτηριστεί ως περίοδος διαλόγου και προβληματισμού για το μάθημα των Θρησκευτικών. Με αφορμή διάφορα γεγονότα που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους, ξεκίνησε μια δημόσια συζήτηση για το μάθημα των Θρησκευτικών με ποικίλες απόψεις και προτάσεις. Αναμφισβήτητα, ο διάλογος έδωσε σε όλους μας πολλές ευκαιρίες αναστοχασμού και ανατροφοδότησης, κυρίως για την παιδαγωγική φυσιογνωμία του μαθήματός μας, με στόχο την αποτελεσματικότερη ανταπόκριση στις σύγχρονες κοινωνικές και παιδαγωγικές ανάγκες. Είναι φανερό ότι βρισκόμαστε σε περίοδο γενικότερων αλλαγών. Η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση και η διαμόρφωση άποψης είναι βασικό καθήκον όλων μας.
Με αυτές τις σκέψεις προχωρήσαμε στην προετοιμασία παγκρήτιας θεολογικής ημερίδας με θέμα «Το αίτημα για ανανέωση του θρησκευτικού μαθήματος».
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο Εκκλησιαστικό Πνευματικό Κέντρο του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού Μεγάλης Παναγίας της Ιεράς Μητροπόλεως Πέτρας και Χερρονήσου, στη Νεάπολη Λασιθίου, το Σάββατο 9 Μαΐου 2009, σύμφωνα με το παρακάτω πρόγραμμα:
ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΠΕΤΡΑΣ ΚΑΙ ΧΕΡΡΟΝΗΣΟΥ
ΣΑΒΒΑΤΟ 9 ΜΑΪΟΥ 2009, ΣΤΗ ΝΕΑΠΟΛΗ ΛΑΣΙΘΙΟΥ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
08.00-09.45: Αρχιερατική Θεία Λειτουργία, στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Μεγάλης Παναγίας, ιερουργούντος του Σεβασμ. Μητροπολίτου Πέτρας και Χερρονήσου κ.κ. Νεκταρίου.
09.45-10.15: Καφές.
10.15-10.30: Υποδοχή – Χαιρετισμοί.
10.30-11.00: 1η Εισήγηση: «Οι εξελίξεις της ευρωπαϊκής θρησκευτικής εκπαίδευσης ως πλαίσιο των εξελίξεων του ελληνικού μαθήματος των Θρησκευτικών».
Εισηγήτρια: κ. Όλγα Γριζοπούλου, δρ. θεολογίας, συγγραφέας σχολικών βιβλίων Θρησκευτικών.
11.00-11.30: Συζήτηση.
11.30-12.00: 2η Εισήγηση: «Το Θρησκευτικό μάθημα μεταξύ παράδοσης και εκσυγχρονισμού. Προς μία νέα και διευρυμένη θεώρηση της φυσιογνωμίας του μαθήματος των Θρησκευτικών στο ελληνικό δημόσιο σχολείο».
Εισηγητής: κ. Σταύρος Γιαγκάζογλου, δρ. θεολογίας, Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
12.00-12.30: Συζήτηση.
12.30-13.00: 3η Εισήγηση: «Λόγος περί των "αυτονοήτων" του Θρησκευτικού μαθήματος».
Εισηγητής: κ. Γεώργιος Στάθης, Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
13.00-13.00: Συζήτηση.
13.30-14.30: Γεύμα, στην Εκκλησιαστική Στέγη Αγάπης του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού Μεγάλης Παναγίας.
Πέμπτη 9 Απριλίου 2009
Σεμινάρια 400 ωρών για αδιόριστους θεολόγους
ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ
Σεμινάρια 400 ωρών για
αδιόριστους θεολόγους
Η Επιτροπή Κοινωνικής Πολιτικής του Α.Π.Θ. στα πλαίσια της σύνδεσής της με την κοινωνία και τις σύγχρονες ανάγκες της, στηριζόμενη στις νεότερες τάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ισότητα των ευκαιριών στην εκπαίδευση, και με πίστη στην διάδοση της γνώσης και συμβάλλοντας στην ανάπτυξη μιας εθνικής στρατηγικής, διοργανώνει εκπαιδευτικά σεμινάρια.
Η Επιτροπή Κοινωνικής Πολιτικής του Α.Π.Θ. αποφάσισε να λειτουργήσει από τον Οκτώβριο του 2009 επιμορφωτικά σεμινάρια εκπαίδευσης εκπαιδευτών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε θέματα ειδικής αγωγής.
Έναρξη: Οκτώβριος 2009.
Διάρκεια: 400 ώρες (Θεωρητική κατάρτιση και πρακτική άσκηση)
Τόπος: Θεσσαλονίκη
Τα σεμινάρια θα έχουν διεπιστημονικό χαρακτήρα και θα υπάρχει συνεργασία με ευρωπαϊκά πανεπιστήμια.
Στα σεμινάρια θα γίνονται δεκτοί πτυχιούχοι Ανωτάτων Σχολών που έχουν δικαίωμα διορισμού στην Β/θμια Γενική και Τεχνική Εκπαίδευση * και σε διαπιστευμένους διερμηνείς ελληνικής νοηματικής γλώσσας πτυχιούχους ανωτάτων σχολών.
Η συμμετοχή στα σεμινάρια είναι δωρεάν.
Περισσότερες πληροφορίες μετά το Πάσχα.
Επιστημονικά υπεύθυνη: Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Καθηγήτρια Φιλολογίας του Α.Π.Θ.
Πληροφορίες: Αδαμαντία Δουρούμα, τηλ. 2310 995360, ηλεκτρονική διεύθυνση: adourou@ad.auth.gr
(* Αρα περιλαμβάνονται και Θεολόγοι)
Σεμινάρια 400 ωρών για
αδιόριστους θεολόγους
Η Επιτροπή Κοινωνικής Πολιτικής του Α.Π.Θ. στα πλαίσια της σύνδεσής της με την κοινωνία και τις σύγχρονες ανάγκες της, στηριζόμενη στις νεότερες τάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ισότητα των ευκαιριών στην εκπαίδευση, και με πίστη στην διάδοση της γνώσης και συμβάλλοντας στην ανάπτυξη μιας εθνικής στρατηγικής, διοργανώνει εκπαιδευτικά σεμινάρια.
Η Επιτροπή Κοινωνικής Πολιτικής του Α.Π.Θ. αποφάσισε να λειτουργήσει από τον Οκτώβριο του 2009 επιμορφωτικά σεμινάρια εκπαίδευσης εκπαιδευτών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε θέματα ειδικής αγωγής.
Έναρξη: Οκτώβριος 2009.
Διάρκεια: 400 ώρες (Θεωρητική κατάρτιση και πρακτική άσκηση)
Τόπος: Θεσσαλονίκη
Τα σεμινάρια θα έχουν διεπιστημονικό χαρακτήρα και θα υπάρχει συνεργασία με ευρωπαϊκά πανεπιστήμια.
Στα σεμινάρια θα γίνονται δεκτοί πτυχιούχοι Ανωτάτων Σχολών που έχουν δικαίωμα διορισμού στην Β/θμια Γενική και Τεχνική Εκπαίδευση * και σε διαπιστευμένους διερμηνείς ελληνικής νοηματικής γλώσσας πτυχιούχους ανωτάτων σχολών.
Η συμμετοχή στα σεμινάρια είναι δωρεάν.
Περισσότερες πληροφορίες μετά το Πάσχα.
Επιστημονικά υπεύθυνη: Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Καθηγήτρια Φιλολογίας του Α.Π.Θ.
Πληροφορίες: Αδαμαντία Δουρούμα, τηλ. 2310 995360, ηλεκτρονική διεύθυνση: adourou@ad.auth.gr
(* Αρα περιλαμβάνονται και Θεολόγοι)
Τρίτη 7 Απριλίου 2009
Oικουμενική διακήρυξη για την Ειρήνη και την Καταλλαγή
Προς μια Οικουμενική Διακήρυξη για την Ειρήνη
και την Καταλλαγή. Μια Ορθόδοξη Συμβολή».
Το Σάββατο 28/3/2009 διοργανώθηκε από την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος στο Βόλο ημερίδα στο πλαίσιο του Προγράμματος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών (WCC) «Δεκαετία για την Υπέρβαση της Βίας» (2001-2010).
και την Καταλλαγή. Μια Ορθόδοξη Συμβολή».
Το Σάββατο 28/3/2009 διοργανώθηκε από την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος στο Βόλο ημερίδα στο πλαίσιο του Προγράμματος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών (WCC) «Δεκαετία για την Υπέρβαση της Βίας» (2001-2010).
Οι κατά τόπους Εκκλησίες, Θεολογικές Σχολές, Ινστιτούτα και Οργανισμοί καλούνται να συντάξουν μια Διακήρυξη για την Ειρήνη, η οποία θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τις πρωτοβουλίες και τις δράσεις τους για την υπέρβαση κάθε μορφής βίας και τη μεταμόρφωση του κόσμου σε κοινωνία σεβασμού, αλληλεγγύης, αρμονικής συνύπαρξης και αγάπης. Το καίριο ερώτημα με το οποίο έρχονται αντιμέτωπες όλες οι χριστιανικές παραδόσεις σήμερα, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, είναι το πως μπορούν να συμβάλουν με την παρουσία τους, το λόγο, τον πλούτο της παράδοσης τους και το ποιμαντικό τους έργο στην άμβλυνση και την εξάλειψη των φαινομένων βίας ∙ πώς θα δημιουργήσουν προϋποθέσεις και συνθήκες ειρήνης, ελπίδας, μετάνοιας και αγάπης σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από συνεχή διάσπαση και διαίρεση∙ πώς θα καταφέρουν, αξιοποιώντας τα θετικά επιτεύγματα της εποχής μας, να επικαιροποιήσουν το μήνυμά τους και να επαναπροσδιορίσουν κριτικά τα μέσα και τις εθόδους επικοινωνίας που χρησιμοποιούν.
Η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος, πιστή στο όραμα «της των πάντων ενώσεως», με την διοργάνωση της Ημερίδας συνέβαλε για μια ακόμη φορά στο Διάλογο. Οι εισηγήσεις (και κατ' επέκταση οι συζητήσεις) της Ημερίδας εκτιμάται ότι βοήθησαν στην ανάδυση και ανάδειξη των Ορθόδοξων απόψεων, θέσεων, αντιλήψεων και δράσεων περί ειρήνης, οι οποίες υπάρχουν πλούσιες τόσο στη βιβλική και την πατερική μας παράδοση, όσο και στην εμπειρία και το βίωμα της σύγχρονης εκκλησιαστικής κοινότητας.
O ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ TOY ΣΕΒΑΣΜΙΟΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ
ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΣ ΚΑΙ ΑΛΜΥΡΟΥ κ. ΙΓΝΑΤΙΟΥ
«Μακάριοι οἱ εἰρηνοποιοί, ὅτι αὐτοὶ υἱοὶ Θεοῦ κληθήσονται» (Ματθ. 5,9).
Η διδαχή και η υπόσχεση του Ιησού στην επί του Όρους Ομιλία -αναγκαιότητα, υποχρέωση και πρόσταγμα των καιρών πλέον- μας υπενθυμίζει το μέγιστο καθήκον της Εκκλησίας συλλογικά και του κάθε μέλους της προσωπικά για την κατίσχυση της ειρήνης, της συμφιλίωσης και της καταλλαγής με τον εαυτό, το συνάνθρωπο και σύνολη τη κτίση.
Αποτελεί γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι ο άνθρωπος που ζει ειρηνικά αισθάνεται ασφαλής . εργάζεται για την πρόοδο, την προσωπική και του κοινωνικού συνόλου . σκέφτεται και δρα δημιουργικά. απολαμβάνει το ωραίο, τη φύση, τις ανθρώπινες σχέσεις . αντιμετωπίζει τους συνανθρώπους του ως αξίες, τους αναγνωρίζει δικαίωμα ύπαρξης, έκφρασης, ευτυχίας . ανακαλύπτει τη γοητεία της ευγένειας και της αλληλεγγύης . μαθαίνει να αγωνίζεται αμιλλώμενος. γνωρίζει να υποτάσσει την παρόρμηση στη λογική . πιστεύει στην αξία του ανθρώπου και σε ένα καλύτερο αύριο . αποδεικνύεται ον "χαρίεν" και αναδεικνύεται σε κοινωνική και πνευματική ύπαρξη.
Η ειρήνη, όσο και η απουσία της, - που αναπόφευκτα οδηγεί σε σύγκρουση, εχθροπραξία, βίαιη κι επιθετική συμπεριφορά- αναδύεται ως θέμα επίκαιρο και φλέγον, σήμερα ίσως περισσότερο από ποτέ, όχι μόνο για τους πολιτικούς και οικονομικούς αλλά και για τους θεολογικούς κύκλους. Οι διάφορες θρησκευτικές παραδόσεις – δυστυχώς και η χριστιανική – δεν απέφυγαν κάποιες φορές τον πειρασμό της έμμεσης ή άμεσης εμπλοκής τους σε φαινόμενα καταπίεσης, χειραγώγησης, σύγκρουσης και αυταρχισμού, τα οποία επ’ ουδενί συνάδουν με τη φύση, τη διδαχή και την ιδιοσυστασία τους.
Στην εποχή μας, η οποία δεν έπαψε να μαστίζεται από κάθε μορφή βίας και εκμετάλλευσης . η οποία ωθεί το άτομο και τα κοινωνικά σύνολα σε ακραίες συμπεριφορές και μορφές αντίδρασης εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, της κοινωνικής αδικίας και ανισότητας, και κατά την οποία οι πάσης φύσεως σχέσεις αλλάζουν μορφή, περιεχόμενο, ύφος και ήθος, το ερώτημα με το οποίο έρχονται αντιμέτωπες όλες οι χριστιανικές εκκλησίες και παραδόσεις, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, είναι το πως μπορούν να συμβάλουν με την παρουσία τους, το λόγο, τον πλούτο της παράδοσης τους και το ποιμαντικό τους έργο στην άμβλυνση και την εξάλειψη των φαινομένων βίας . πως θα δημιουργήσουν προϋποθέσεις και συνθήκες ειρήνης, ελπίδας, μετάνοιας και αγάπης σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από συνεχή διάσπαση και διαίρεση . πως θα καταφέρουν, αξιοποιώντας τα θετικά επιτεύγματα της εποχής μας, να επικαιροποιήσουν το μήνυμά τους και να επαναπροσδιορίσουν κριτικά τα μέσα και τις μεθόδους επικοινωνίας που χρησιμοποιούν. Η συμβολή τους δεν επιτρέπεται να περιορισθεί σε απλή προσπάθεια περιγραφής, κατανοήσεως, εξωτερικής ερμηνείας των φαινομένων και μικροπαρεμβάσεων. Έχουν την υποχρέωση να εκφραστούν με παρρησία, προφητικό όραμα, λόγο και οξύτητα ώστε να προσφέρουν δυνάμεις και μέσα μεταμόρφωσης του αισθητού και ενατένισης και πρόγευσης του υπεραισθητού.
Πρώτιστο, λοιπόν, καθήκον κλήρου και λαού θα πρέπει να αποτελέσουν πρωτοβουλίες και δράσεις, ώστε να γίνει πράξη αυτό που μας καθιστά σαφές ο απ. Παύλος στην προς Ρωμαίους Επιστολή (14,17-19): « η βασιλεία του Θεού δεν είναι βρώσις και πόσις, αλλά δικαιοσύνη και ειρήνη και χαρά εν Πνεύματι Αγίω· επειδή ο δουλεύων εν τούτοις τον Χριστόν ευαρεστεί εις τον Θεόν και ευδοκιμεί παρά τοις ανθρώποις. Αρα λοιπόν ας ζητώμεν τα προς την ειρήνην και τα προς την οικοδομήν αλλήλων» ή όπως άλλως με την ποιητική του δεινότητα μας θυμίζει ο Γιάννης Ρίτσος: «Η ειρήνη είναι τα σφιγμένα χέρια των ανθρώπων, είναι το ζεστό ψωμί στο τραπέζι του κόσμου, είναι το χαμόγελο της μάνας…μες την ειρήνη διάπλατα ανασαίνει όλος ο κόσμος με όλα τα όνειρά του».
Με τη σημερινή ημερίδα η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών και η Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος, πιστές στο όραμα «της των πάντων ενώσεως», ευελπιστούν ότι θα συμβάλουν για μια ακόμη φορά στο γόνιμο διάλογο που ξεκίνησε στη Γενική Συνέλευση του Vancouver (1983) του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών και πήρε πιο συγκεκριμένη μορφή το 2001 στο πλαίσιο του προγράμματος «Δεκαετία για την Υπέρβαση της Βίας» (2001-2010). Επιπλέον, οι εισηγήσεις και οι συζητήσεις της ημερίδας είμαι βέβαιος, ότι θα βοηθήσουν στην ανάδυση απόψεων, θέσεων, αντιλήψεων και δράσεων περί ειρήνης, οι οποίες υπάρχουν πλούσιες τόσο στη βιβλική και την πατερική μας παράδοση όσο και στην εμπειρία και το βίωμα της σύγχρονης εκκλησιαστικής κοινότητας.
ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΣ ΚΑΙ ΑΛΜΥΡΟΥ κ. ΙΓΝΑΤΙΟΥ
«Μακάριοι οἱ εἰρηνοποιοί, ὅτι αὐτοὶ υἱοὶ Θεοῦ κληθήσονται» (Ματθ. 5,9).
Η διδαχή και η υπόσχεση του Ιησού στην επί του Όρους Ομιλία -αναγκαιότητα, υποχρέωση και πρόσταγμα των καιρών πλέον- μας υπενθυμίζει το μέγιστο καθήκον της Εκκλησίας συλλογικά και του κάθε μέλους της προσωπικά για την κατίσχυση της ειρήνης, της συμφιλίωσης και της καταλλαγής με τον εαυτό, το συνάνθρωπο και σύνολη τη κτίση.
Αποτελεί γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι ο άνθρωπος που ζει ειρηνικά αισθάνεται ασφαλής . εργάζεται για την πρόοδο, την προσωπική και του κοινωνικού συνόλου . σκέφτεται και δρα δημιουργικά. απολαμβάνει το ωραίο, τη φύση, τις ανθρώπινες σχέσεις . αντιμετωπίζει τους συνανθρώπους του ως αξίες, τους αναγνωρίζει δικαίωμα ύπαρξης, έκφρασης, ευτυχίας . ανακαλύπτει τη γοητεία της ευγένειας και της αλληλεγγύης . μαθαίνει να αγωνίζεται αμιλλώμενος. γνωρίζει να υποτάσσει την παρόρμηση στη λογική . πιστεύει στην αξία του ανθρώπου και σε ένα καλύτερο αύριο . αποδεικνύεται ον "χαρίεν" και αναδεικνύεται σε κοινωνική και πνευματική ύπαρξη.
Η ειρήνη, όσο και η απουσία της, - που αναπόφευκτα οδηγεί σε σύγκρουση, εχθροπραξία, βίαιη κι επιθετική συμπεριφορά- αναδύεται ως θέμα επίκαιρο και φλέγον, σήμερα ίσως περισσότερο από ποτέ, όχι μόνο για τους πολιτικούς και οικονομικούς αλλά και για τους θεολογικούς κύκλους. Οι διάφορες θρησκευτικές παραδόσεις – δυστυχώς και η χριστιανική – δεν απέφυγαν κάποιες φορές τον πειρασμό της έμμεσης ή άμεσης εμπλοκής τους σε φαινόμενα καταπίεσης, χειραγώγησης, σύγκρουσης και αυταρχισμού, τα οποία επ’ ουδενί συνάδουν με τη φύση, τη διδαχή και την ιδιοσυστασία τους.
Στην εποχή μας, η οποία δεν έπαψε να μαστίζεται από κάθε μορφή βίας και εκμετάλλευσης . η οποία ωθεί το άτομο και τα κοινωνικά σύνολα σε ακραίες συμπεριφορές και μορφές αντίδρασης εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, της κοινωνικής αδικίας και ανισότητας, και κατά την οποία οι πάσης φύσεως σχέσεις αλλάζουν μορφή, περιεχόμενο, ύφος και ήθος, το ερώτημα με το οποίο έρχονται αντιμέτωπες όλες οι χριστιανικές εκκλησίες και παραδόσεις, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, είναι το πως μπορούν να συμβάλουν με την παρουσία τους, το λόγο, τον πλούτο της παράδοσης τους και το ποιμαντικό τους έργο στην άμβλυνση και την εξάλειψη των φαινομένων βίας . πως θα δημιουργήσουν προϋποθέσεις και συνθήκες ειρήνης, ελπίδας, μετάνοιας και αγάπης σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από συνεχή διάσπαση και διαίρεση . πως θα καταφέρουν, αξιοποιώντας τα θετικά επιτεύγματα της εποχής μας, να επικαιροποιήσουν το μήνυμά τους και να επαναπροσδιορίσουν κριτικά τα μέσα και τις μεθόδους επικοινωνίας που χρησιμοποιούν. Η συμβολή τους δεν επιτρέπεται να περιορισθεί σε απλή προσπάθεια περιγραφής, κατανοήσεως, εξωτερικής ερμηνείας των φαινομένων και μικροπαρεμβάσεων. Έχουν την υποχρέωση να εκφραστούν με παρρησία, προφητικό όραμα, λόγο και οξύτητα ώστε να προσφέρουν δυνάμεις και μέσα μεταμόρφωσης του αισθητού και ενατένισης και πρόγευσης του υπεραισθητού.
Πρώτιστο, λοιπόν, καθήκον κλήρου και λαού θα πρέπει να αποτελέσουν πρωτοβουλίες και δράσεις, ώστε να γίνει πράξη αυτό που μας καθιστά σαφές ο απ. Παύλος στην προς Ρωμαίους Επιστολή (14,17-19): « η βασιλεία του Θεού δεν είναι βρώσις και πόσις, αλλά δικαιοσύνη και ειρήνη και χαρά εν Πνεύματι Αγίω· επειδή ο δουλεύων εν τούτοις τον Χριστόν ευαρεστεί εις τον Θεόν και ευδοκιμεί παρά τοις ανθρώποις. Αρα λοιπόν ας ζητώμεν τα προς την ειρήνην και τα προς την οικοδομήν αλλήλων» ή όπως άλλως με την ποιητική του δεινότητα μας θυμίζει ο Γιάννης Ρίτσος: «Η ειρήνη είναι τα σφιγμένα χέρια των ανθρώπων, είναι το ζεστό ψωμί στο τραπέζι του κόσμου, είναι το χαμόγελο της μάνας…μες την ειρήνη διάπλατα ανασαίνει όλος ο κόσμος με όλα τα όνειρά του».
Με τη σημερινή ημερίδα η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών και η Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος, πιστές στο όραμα «της των πάντων ενώσεως», ευελπιστούν ότι θα συμβάλουν για μια ακόμη φορά στο γόνιμο διάλογο που ξεκίνησε στη Γενική Συνέλευση του Vancouver (1983) του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών και πήρε πιο συγκεκριμένη μορφή το 2001 στο πλαίσιο του προγράμματος «Δεκαετία για την Υπέρβαση της Βίας» (2001-2010). Επιπλέον, οι εισηγήσεις και οι συζητήσεις της ημερίδας είμαι βέβαιος, ότι θα βοηθήσουν στην ανάδυση απόψεων, θέσεων, αντιλήψεων και δράσεων περί ειρήνης, οι οποίες υπάρχουν πλούσιες τόσο στη βιβλική και την πατερική μας παράδοση όσο και στην εμπειρία και το βίωμα της σύγχρονης εκκλησιαστικής κοινότητας.
Με θερμές κι εγκάρδιες, εκ των προτέρων, πατρικές ευχαριστίες προς τους εισηγητές και τις εισηγήτριες, προς όλους όσοι και όσες κοπίασαν για την προετοιμασία της σημερινής συνάντησης, κηρύσσω την έναρξη της ημερίδας και εύχομαι καλή επιτυχία στις εργασίες της.
* Οι περιλήψεις εισηγήσεων των ομιλητών στην ιστοσελίδα της Ακαδημίας:
http://www.acadimia.gr/content/view/222/1/lang,el/
* Οι περιλήψεις εισηγήσεων των ομιλητών στην ιστοσελίδα της Ακαδημίας:
http://www.acadimia.gr/content/view/222/1/lang,el/
Κυριακή 5 Απριλίου 2009
Μάθημα Θρησκευτικών και αιρέσεις
ΑΡΘΡΟ
ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ:
Οἱ ἀπόψεις των αἱρετικῶν καί
ἡ σύγχρονη ἑλληνική πραγματικότητα *
Αἱρέσεις καί νομικός προβληματισμός γιά τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν
Του π. Σωτήριου Ὀ. Ἀθανασούλια
Ὅπως εἶναι γνωστό, στή χώρα μας δρᾶ ἕνα μεγάλο πλῆθος αἱρέσεων καί παραθρησκευτικῶν ὁμάδων, οἱ περισσότερες ἀπό τίς ὁποῖες δέν ἀναγνωρίζονται ὡς «γνωστές θρησκεῖες», ἀφοῦ δέν πληροῦν τίς προϋ-ποθέσεις, πού θέτει τό Σύνταγμα καί ἡ ἑλληνική νομοθεσία. Οἱ ὁμάδες αὐτές εἶναι γνωστές διεθνῶς ὡς «σέκτες» («αἱρετικές ὁμάδες» ἤ «νέες θρησκευτικές κινήσεις» ἤ «ὁμάδες θρησκευτικοῦ ἤ ἐσωτεριστικοῦ ἤ πνευματικοῦ χαρακτῆρα», κατά τήν ὁρολογία τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης). Στή χώρα μας ἐπιχειροῦν νά κάνουν αἰσθητή τήν παρουσία τους, θέτοντας συνήθως ἕνα πλῆθος νομικῶν προβλημάτων, γιά δῆθεν παραβίαση τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας καί τῶν ἀτομικῶν δικαιωμάτων, γιά δῆθεν ἀναχρονιστική νομοθεσία κ.λ.π. Θεωροῦν ὅτι ἡ ἑλληνική νομοθεσία εἶναι ἀσύμβατη μέ τά εὐρωπαϊκά δεδομένα καί ἰσχυρίζονται ὅτι ἡ χώρα μας ἔχει δῆθεν καταδικασθεῖ ἀπό διεθνῆ δικαστήρια γιά τή σχετική της νομοθεσία, παραποιώντας, μάλιστα, δικαστικές Ἀποφάσεις.
Ἕνα ἀπό τά θέματα, πού βρίσκονται συνεχῶς στό στόχαστρο τῶν σύγχρονων αἱρέσεων, εἶναι τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν. Οἱ ὁμάδες αὐτές, προφανῶς γιά νά δημιουργήσουν ἐντυπώσεις καί ὄχι γιά πραγματικούς λόγους, ἰσχυρίζονται ὅτι μέσῳ αὐτοῦ ἀσκεῖται προσηλυτισμός στά μέλη τους ὑπέρ τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, ἐπειδή τό μάθημα εἶναι, δῆθεν, ὁμολογιακό καί διδάσκεται μέ πρωτοβουλία τῆς Ἐκκλησίας.
Ἡ πραγματικότητα, βέβαια, εἶναι ἐντελῶς διαφορετική. Τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν δέν ἔχει σέ καμιά περίπτωση ὁμολογιακό χαρακτῆρα καί δέν διδάσκεται, φυσικά, ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Διδάσκεται ἀπό τήν Ἑλληνική Πολιτεία, ἡ ὁποία διαχειρίζεται γενικά τό σύστημα τῆς παιδείας στή χώρα μας. Ὅταν ἡ Ἐκκλησία καλεῖται νά ἐκφράσει τή γνώμη της γιά κάποιο ζήτημα, ἡ γνώμη αὐτή ἔχει μόνο συμβουλευτικό χαρακτῆρα. Ἐκείνη πού τελικά ἀποφασίζει, εἶναι ἡ Πολιτεία, ἡ ὁποία πολλές φορές δέν διαπνεέεται ἀπό εὐνοϊκές διαθέσεις ἔναντι τῆς Ἐκκλησίας καί βλέπει μέ περισσότερη συμπάθεια τίς «θρησκευτικές μειονότητες». Οἱ καθηγητές τῶν Θρησκευτικῶν δέν εἶναι ἀπαραίτητα Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί καί κανείς δέν τούς ρωτᾶ γιά τίς θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, ὅταν ἀναλαμβάνουν τά καθήκοντά τους. Αὐτό σημαίνει ὅτι μπορεῖ νά εἶναι καί μουσουλμάνοι καί μέλη διαφόρων αἱρέσεων ἤ θρησκειῶν ἤ καί ἄθεοι ἀκόμη. Ἀπόδειξη τῶν παραπάνω εἶναι τό κωμικοτραγικό φαινόμενο τῆς ὕπαρξης ἄθεων «θεολόγων»! στά σχολεῖα, οἱ ὁποῖοι ἐκφράζουν ἐλεύθερα μέσα στίς τάξεις τίς ἀθεϊστικές τους πεποιθήσεις καί τή ριζική διαφωνία τους μέ τό περιεχό-μενο τοῦ μαθήματος πού διδάσκουν, ὅπως πολλές φορές καταγγέλλουν οἱ ἴδιοι οἱ μαθητές. Ἡ ὕλη τοῦ μαθήματος δέν περιορίζεται ἀποκλειστικά στην Ὀρθόδοξη πίστη. Παρέχει πληροφόρηση (ἀνάλογη, βέβαια, με τόν πληθυσμό τῶν θρησκευτικῶν ὁμάδων, πού ὑπάρχουν στή χώρα μας) γιά ὅλες τίς μεγάλες θρησκεῖες, ἀλλά καί γιά τίς σπουδαιότερες αἱρετικές παραφυάδες τους.
Παρά ταῦτα ἡ συστηματική προπαγάνδα, πού ἀσκεῖται ἀπό τίς σύγχρονες αἱρέσεις σέ διάφορα ἐπίπεδα, ἔχει πείσει τήν Πολιτεία νά ἀποδεχθεῖ στήν πράξη τήν ἄποψη τῶν ὁμάδων αὐτῶν, ὅτι μέσω τῶν Θρησκευτικῶν ἡ Πολιτεία δέν παρέχει ἀντικειμενική πληροφόρηση γιά τίς θρησκεῖες, ἀλλά ἀσκεῖ εἰς βάρος τους προσηλυτισμό! Ἔτσι, μέ μιά ἁπλή δήλωση τῶν θρησκευτικῶν του πεποιθήσεων, ἕνας μαθητής ἄλλου δόγματος ἤ θρησκείας μπορεῖ νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν. Ἡ πρόσφατη ἀπόπειρα τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας νά μεταβάλλει οὐσιαστικά τό μάθημα σέ προαιρετικό, ἦταν ἕνα βῆμα προσέγγισης στίς ἀντιλήψεις τῶν αἱρέσεων, τίς ὁποῖες καί χαροποίησε ἰδιαίτερα. Ὁ λόγος εἶναι προφανής: Τό περιεχομένου τοῦ μαθήματος ἀναφέρεται περισσότερο, ὅπως εἶναι φυσικό, στήν Ὀρθόδοξη πίστη, δεδομένου, ὅτι αὐτή ἐνδιαφέρει τή συντριπτική πλειοψηφία τῶν Ἑλλήνων καί ἐκπροσωπεῖ μιά παράδοση εἴκοσι αἰώνων Χριστιανισμοῦ στόν τόπο μας (τήν ὁποία, ὡς ἱστορία τοῦ παρελθόντος μας τουλάχιστον, ὀφείλουμε ὅλοι νά γνωρίζουμε, Ὀρθόδοξοι καί μή). Εἶναι προφανές ὅτι στόχος τῶν αἱρέσεων εἶναι ἡ ἄγνοια ἐκ μέρους τῶν Ὀρθοδόξων τῶν βασικῶν στοιχείων τῆς πίστης τους καί ἡ σταδιακή ἐξάλειψη κάθε στοιχείου τῆς Παραδόσεώς μας ἀπό τή σύγχρονη κοινωνία, ἐνῶ παράλληλα προσπαθοῦν νά ἀποφύγουν καί τή σύγκριση τῶν δικῶν τους «παραδόσεων» μέ τή μακραίωνη Παράδοση τῆς Ὀρθοδοξίας.
Ἡ προπαγάνδα τῶν αἱρέσεων ἀσκεῖται στή χώρα μας μέ τήν ὑποστήριξη τῆς λεγόμενης «προοδευτικῆς διανόησης», ἑνός περιορισμένου κύκλου ἀνθρώπων μέ ἔντονα ἐχθρικές διαθέσεις γιά τήν Ἐκκλησία. Συνήθως γίνεται μέ τή χρήση ἀνέντιμων μέσων, ὅπως ἡ ψευδολογία, ἡ ἀπάτη, ἡ συκοφαντία, ἡ λασπολογία κ.ἄ. (Μιά γενική εἰκόνα τῶν μεθοδεύσεων τῶν αἱρέσεων στήν Ἑλλάδα, τῶν διασυνδέσεων καί τῆς ἐν γένει διαπλοκῆς τους παρέχει τό ἀποκαλυπτικό βιβλίο τοῦ π. Ἀντ. Ἀλεβιζοπούλου, Ναζισμός μέ ἄλλο πρόσωπο. Μεθοδεύσεις ὁλοκληρωτικῶν αἱρέσεων καί παραθρησκευτικῶν ὁμάδων, Ἀθῆναι 1996). Ἔτσι, βλέπουμε νά ἐπαναλαμβάνονται συνεχῶς οἱ ἰσχυρισμοί ὅτι ἡ Ἑλλάδα εἶναι τό μόνο κράτος πού διατηρεῖ τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στό ἐκπαιδευτικό σύ-στημα, ὅτι ἡ κατάργηση τοῦ μαθήματος εἶναι ἀπαίτηση τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης κ.λ.π. Πόσο ἀληθεύουν, ὅμως, οἱ παραπάνω ἰσχυρισμοί;
Τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στίς εὐρωπαϊκές χῶρες
Πλήρη εἰκόνα τῆς κατάστασης, πού ἐπικρατεῖ στήν Εὐρώπη σχετικά μέ τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, μᾶς παρέχει ἡ εἰδική μελέτη τοῦ κ. Γ. Κρίππα, Δρ. Συνταγματικοῦ Δικαίου, μέ τίτλο Ἡ συνταγματική κατοχύ-ρωσις τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν παρ’ ἡμῖν καί ἐν τῇ ἀλλοδαπῇ, Ἀθῆναι 2001. Ἡ εἰκόνα αὐτή εἶναι ἐντελῶς ἀντίθετη μέ ὅ,τι παρουσιάζουν οἱ αἱρέσεις καί οἱ «προοδευτικοί» στήν Ἑλλάδα. Τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν διδάσκεται μέ διάφορες μορφές σέ ὅλα τά ἀνεπτυγμένα κράτη. Στά κράτη αὐτά ἐδῶ καί 100 χρόνια δέν ἔχει ἐκδοθεῖ νόμος, πού νά καταργεῖ τό μάθημα. Μόνο στίς χῶρες τῆς ἀνατολικῆς Εὐρώπης εἶχε καταργηθεῖ ἀπό τά ἀθεϊστικά καθεστῶτα, τώρα, ὅμως, καί ἐκεῖ ἐπανέρχεται σταδιακά.
Σύμφωνα μέ τήν παραπάνω μελέτη, στή Γερμανία, κατά τό ἰσχῦον Σύνταγμα (ἄρ. 7, παρ. 3) τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στά δημόσια σχολεῖα «εἶναι τακτικό μάθημα, προστατευμένο ἀπό τήν κρατική ἐποπτεία, καί γίνεται σύμφωνα μέ τίς ἀρχές τῶν θρησκευτικῶν κοινοτήτων». Ἡ νομολογία δέχεται ὅτι οἱ βαθμοί πρέπει νά ἀναγράφονται στό ἀπολυτήριο ἤ τό ἐνδεικτικό, ὅπως τῶν ἄλλων μαθημάτων, ἐνῶ ἡ ὕλη τοῦ μαθήματος καθορίζεται σέ συμφωνία μέ τήν κάθε «ἐκκλησία» (Προτεσταντική, Ρωμαιοκαθολική, Ὀρθόδοξη). Στήν Ἀγγλία τό μάθημα εἶναι ὑποχρεωτικό, σύμφωνα μέ τόν ἐκπαιδευτικό νόμο τοῦ 1944 καί μέ τόν νόμο περί σχολικῆς προσευχῆς τοῦ 1988. Στήν Αὐστρία τό ἄρ. 14 πάρ. 10 τοῦ Συντάγματος προβλέπει ὅτι τό μάθημα εἶναι ὑποχρεωτικό στά δημόσια καί ἰδιωτικά σχολεῖα καί δέν προβλέπεται ἀπαλλαγή γιά κανέναν, ἐφόσον ἀνήκει σέ ὁρισμένη «ἐκκλησία». Στίς αἴθουσες τῶν σχολείων προβλέπεται ἡ ἀνάρτηση τοῦ Σταυροῦ, χωρίς αὐτό νά θεωρεῖται παραβίαση τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας τρίτων. Στό Βέλγιο τό μάθημα εἶναι «κατηχητικό», δηλαδή διδάσκεται στά σχολεῖα ἀπό τήν «Καθολική Ἐκκλησία» καί εἶναι ὑποχρεωτικό. Στήν Ἰταλία τό Σύνταγμα (ἄρ. 8) προβλέπει νά διδά-σκεται τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν δύο ὧρες τήν ἑβδομάδα στά δημοτικά σχολεῖα καί στά γυμνάσια καί μιά ὥρα στά λύκεια. Ἡ ὕλη τῶν μαθημάτων καθορίζεται κατόπιν συμφωνίας μεταξύ τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας καί τῆς «Καθολικῆς Ἐκκλησίας». Στήν Ἰσπανία τό μάθημα διδάσκεται στά σχολεῖα καί κατοχυρώνεται εὐθέως ἀπό τό Σύνταγμα (ἄρ. 16). Στήν Πορτογαλία ἰσχύει Κονκορδᾶτο, πού ἔχει ὑπογράψει ἡ χώρα μέ τό Βατικανό (7/5/1940), καί Νομ. Διάταγμα (407/89), τό ὁποῖο εἰσάγει τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στά σχολεῖα. Κατά τό Κανκορδᾶτο (ἄρ. ΧΧΙ), ἡ διδασκαλία στά δημόσια σχολεῖα πρέπει νά καθοδηγεῖται ἀπό τίς ἀρχές τοῦ Καθολικισμοῦ. Στήν Ἰρλανδία τό μάθημα εἶναι «κατηχητικό», δηλαδή γί-νεται μέ τήν ἐποπτεία τῆς «Καθολικῆς Ἐκκλησίας», διδάσκεται ἀπό κληρι-κούς καί εἶναι ὑποχρεωτικό γιά ὅλους τους μαθητές. Ἐπίσης κάθε συνεδρί-αση τῆς Βουλῆς ἀρχίζει μέ προσευχή, καί τό ἀκαδημαϊκό καί δικαστικό ἔτος κάθε χρόνο ἀρχίζει μέ τέλεση Θ. Λειτουργίας. Στό Λουξεμβούργο τό μάθημα, βάσει τοῦ Συντάγματος (ἄρ. 126), εἶναι ὑποχρεωτικό στά δημόσια σχολεῖα, διδάσκεται καί ἀπό κληρικούς καί τήν ὕλη τήν καθορίζει ἡ «ἐκκλησία». Στή Δανία, κατά τό ἄρ. 4 τοῦ Συντάγματος, «ἡ Εὐαγγελική Λουθηρανή Ἐκκλησία εἶναι ἡ Δανική Ἐθνική Ἐκκλησία και, ὡς τέτοια, ὑποστηρίζεται ἀπό τό Κράτος». Σέ ὅλα τά σχολεῖα διδάσκεται τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν ὡς ὑποχρεωτικό (Νόμ. 8/6/1966). Στή Σουηδία τό μά-θημα διδάσκεται ὡς εὑρύτερη γνώση τῶν θρησκειῶν, ὅμως, καί ἐδῶ τήν ὕλη του καθορίζει ἡ «ἐκκλησία» καί ὄχι τό κράτος.
Στά παραπάνω παραδείγματα ἄς προσθέσουμε καί τήν εἰδική πε-ρίπτωση τῆς «ἄθεης» Γαλλίας. Κατά τό Σύνταγμα τῆς χώρας (ἀρ. 2), ἡ Γαλλία εἶναι κράτος «λαϊκό». Ἀπό τό 1880 ἀπαγορευόταν στά δημόσια σχολεῖα κάθε ἀναφορά σέ ὁποιαδήποτε θρησκεία. Πρό λίγων ἐτῶν ἡ σοσι-αλιστική κυβέρνηση Ζοσπέν ἀποφάσισε νά ἐπαναφέρει, ἔπειτα ἀπό πολλά χρόνια, τά Θρησκευτικά στά δημόσια σχολεῖα, ἔστω καί μέ τή μορφή τοῦ θρησκειολογικοῦ μαθήματος. Τήν ἴδια περίπου ἐποχή (2002) ὁ τότε Ὑπουργός Παιδείας Λίκ Φερί δήλωνε ὅτι ἦταν λάθος ἡ ἀποκοπή τῶν παιδιῶν ἀπό τή θρησκευτική τους ἱστορία, γιατί, «εἴτε εἶναι κανείς θρῆσκος εἴτε ἄθρησκος, ... δέν μπορεῖ νά ἀντιληφθεῖ τήν πνευματική, καλλιτεχνική καί πολιτική ζωή καί παράδοση, ἄν δέν μάθει ὅτι αὐτή εἶναι ἀποτέλεσμα μιᾶς χριστιανικῆς κυριαρχίας 15 αἰώνων» (βλ. Γ. Παπαθανασόπουλου, Τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στίς χῶρες τῆς Εὐρώπης, ἐν «Ὀρθοδοξία καί Ἑλληνισμός», ἔνθετο ἐφημ. «Ἐλεύθερος Τῦπος», 24/11/2002).
Στίς χῶρες τῆς ἀνατολικῆς Εὐρώπης τό μάθημα ἐπανέρχεται, ὅπως προαναφέραμε, μετά τήν κατάργησή του ἀπό ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα. Στή Ρωσία ἔχουν ἐπανέλθει τά Θρησκευτικά στίς περισσότερες περιοχές, ἀλλά δέν ἔχουν ἀκόμη κατοχυρωθεῖ νομοθετικά, δεδομένου ὅτι δέν ὑπάρχουν καί καθηγητές γιά νά διδάξουν τόν πολύ μεγάλο ἀριθμό μαθητῶν. Στή Βουλγαρία ἐπανῆλθαν, τό ἴδιο στή Σερβία, στή Ρουμανία, στήν Πολωνία καί τήν Οὐγγαρία.
Ἀπό τά παραπάνω καταδεικνύεται ὅτι οἱ ἰσχυρισμοί τῶν σύγχρονων αἱρέσεων ὅτι στήν Εὐρώπη καταργεῖται τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν εἶναι μόνο προπαγάνδα καί ἀπόπειρα παραπλάνησης. Ἡ σύγχρονη Εὐρώπη τουλάχιστον ἀναγνωρίζει τήν ἀξία τοῦ μαθήματος. Ἡ χώρα μας, καθώς φαίνεται, δέν τήν ἀνα γνωρίζει, κάνοντας βήματα πρός τήν κατάργησή του, καί στό θέμα αὐτό, βέβαια, ἀπομακρύνεται ἀπό τήν εὐρωπαϊκή πρακτική.
Οἱ κατεύθνσεις τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης
Κάποιοι ὑποστηρίζουν ὅτι ἡ σταδιακή κατάργηση τοῦ μαθήματος εἶναι ἀπαίτηση τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης. Ὅμως, οἱ «ἀπαιτήσεις» τῆς Ε.Ε. ἐκφράζονται πάντοτε μέ ἐπίσημα κείμενα, μέ Ἀποφάσεις κοινοτικῶν ὀργάνων, γραπτές Ὁδηγίες κ.λ.π. Τέτοιο κείμενο δέν ἔχουν νά ἐπιδείξουν ὅσοι ἐκφράζουν τούς παραπάνω ἰσχυρισμούς, διότι ἁπλούστατα τέτοιο κείμενο δέν ὑπάρχει. Ἄλλωστε, εἶναι ἀδύνατο νά ὑπάρχει, ἀφοῦ εἶναι ἀδιανόητο τά εὐρωπαϊκά κράτη ἄλλα νά ἀποφασίζουν τό καθένα ξεχωριστά καί ἄλλα νά ἀποφασίζουν ὡς ἕνωση ἤ συνασπισμός κρατῶν.
Τό πρόβλημα τῶν αἱρέσεων ἔχει ἀπασχολήσει τήν Ε.Ε. ἀπό πολλῶν ἐτῶν, μέ ἀποτέλεσμα νά προέλθει μιά σειρά ἐπίσημων κειμένων, πού ἀναφέρονται στό φαινόμενο. Ἀφορμή δόθηκε ἀπό παράνομες ἤ ἐγκληματικές δραστηριότητες κάποιων σύγχρονων αἱρέσεων, πού προκά-λεσαν διεθνεῖς ἀντιδράσεις, ὅπως ὁμαδικές αὐτοκτονίες, τρομοκρατικές ἐνέργειες, «κακομεταχείριση, σεξουαλική βία, ἐγκλεισμοί, σωματεμπόριο, ἐνθάρρυνση ἐπιθε¬τικῆς συμπεριφορᾶς ... προπαγάνδα ρατσιστικῶν ἰδεολογιῶν, φορολογικές ἀπά¬τες, μεταφορές κεφαλαίων, ἐμπόριο ὅπλων, δια¬κίνηση ναρκωτικῶν ... παράνομη ἄσκηση τῆς ἰα¬τρικῆς» κ.α. (βλ. Ψήφι-σμα τοῦ Εὐρ. Κοινοβουλίου γιά τίς σέκτες τῆς 29/2/1996).
Ἡ Ε.Ε. διαπιστώνει ὅτι οἱ αἱρέσεις «ἀποτελοῦν φαινόμενο σέ πλήρη ἄνθιση, ὑπό πολυποίκιλες μορφές, σ' ὁλόκληρο τόν κό¬σμο» (αὐτόθι), πού χρήζει ἄμεσης ἀντιμετώπισης. Πολύ σωστά ἐπισημαίνει ὅτι ἡ ἀντιμετώπιση αὐτή δέν πρέπει νά θίγει τή θρησκευτική ἐλευθερία, πού ἀποτελεῖ θεμελιῶδες δικαίωμα τοῦ ἀνθρώπου, ἀπόλυτα σεβαστό στή χώρα μας, τόσο ἀπό τήν Πολιτεία ὅσο καί ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ἡ Ἐκκλησία μας, ἀκουλουθώντας τούς λόγους τοῦ Κυρίου «ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκουλουθεῖν» (Μαρκ. 8,34) καί «ἰδού ἔστηκα ἐπί τήν θύραν καί κρούω· ἐάν τις ἀκούσῃ τῆς φωνῆς μου καί ἀνοίξῃ τήν θύραν, εἰσελεύσομαι» (Ἀποκ. 3,20), σέβεται ἀπόλυτα τό δικαίωμα κάθε ἀνθρώπου νά πιστεύει ὅ,τι θέλει καί νά ἐπιλέγει ὅποια θρησκεία θέλει, τό δέ Σύνταγμά μας ὁρίζει ὅτι «ἡ ἐλευθερία τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης εἶναι ἀπαραβίαστη» (ἀρ. 13, παρ. 1). Ἡ Ε.Ε., ὅμως, ὑπό τό βάρος τῶν καταστάσεων, ἐξαναγκάζεται νά κάνει λόγο ἀκόμη καί γιά περιορισμούς τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας, ὅπου ἀπαιτεῖται: «Ἡ Ἐπιτροπή ὑπενθυμίζει ὅτι βάσει τῆς Συνθήκης (τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως τῶν Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώ¬που), ἡ ἐλευθερία τῆς συνειδήσεως καί τῆς θρησκείας καί ἕνας ἀριθμός ἄλλων ἐλευθεριῶν πού ἐξασφαλίζονται ἀπό τήν Συνθήκη ΕΙΝΑΙ δυνατόν νά περιορισθοῦν καί ὅτι οἱ ἁρμόδιες ἐθνικές Ἀρχές ἔχουν διακριτική εὐχέρεια ἐπί τοῦ θέματος» (Συμπληρωματική Ἀπάντηση Κοινοβουλευτικῆς Συνέλευσης Συμβουλίου Εὐρώπης στή Σύσταση 1178/1992).
Οἱ αἱρέσεις, λοιπόν, δημιουργοῦν προβλήματα στήν παγκόσμια κοινωνία, προβλήματα πολλά καί μεγάλα. Γιά νά ἀντιμετωπισθοῦν, ἀπαιτεῖται εὐρύτατη πληροφόρηση, καί τό προσφορότερο μέσο γι’ αὐτήν εἶναι τό σχολεῖο καί τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν. Ἔτσι σέ ἐπίσημα κεί-μενα τῆς Ε.Ε. ἀναφέρεται: «Ἐκπαιδευτικά, νομοθετικά καί ἄλλα μέτρα θά πρέπει νά ληφθοῦν γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν προβλημάτων πού τίθενται ἀπό ὁρισμένες δραστηριότητες αἱρετικῶν ὁμάδων ἤ νέων θρησκευτικῶν κινή¬σεων» (Σύσταση 1178/1992 Κοιν. Συνέλευσης Συμβουλίου Εὐρώπης). «Τό πρόγραμμα τοῦ συστήματος παροχῆς γενικῆς παιδείας πρέπει νά περι-λαμβάνει συγκεκριμένη καί ἀντικειμενική πληροφόρηση ἐπί τῶν μεγά¬λων θρησκειῶν καί ἐπί τῶν σπουδαιοτέρων ἀποκλίσεων ἀπό αὐτές, ἐπί τῶν ἀρχῶν πού προϋποθέτει ἡ μελέτη τῆς συγκρίσεως τῶν θρη¬σκειῶν» (αὐτόθι). «Ἡ Συνέλευση ἐπανέρχεται ἐπί τῆς ἀναγκαιότητος μιᾶς ἐξειδικευμένης δράσεως πληροφορήσεως ἐπί τῆς ἱστορίας καί τῆς φιλοσοφίας τῶν μεγάλων ρευμάτων τῆς σκέψεως καί τῶν θρησκειῶν, ἡ ὁποία θά ἀπέβλεπε κυρίως πρός τούς νέους στό πλαίσιο τῶν σχολικῶν προγραμμάτων» (Σύσταση 1412/1999 Κοιν. Συνέλευσης Συμβουλίου Εὐρώπης). Τά κράτη μέλη προτρέπονται «νά προβλέψουν στά προγράμματα γενικῆς ἐκπαιδεύσεως πληροφόρηση ἐπί τῆς ἱστορίας καί τῆς φιλοσοφίας τῶν μεγάλων ρευμάτων τῆς σκέψεως καί τῶν θρησκειῶν» καί «νά ἐφαρμόζουν χωρίς καμία παράλειψη τή νομοθεσία περί ὑποχρεωτικῆς ἐκπαιδεύσεως καί, ἐν περιπτώσει μή τηρήσεως τῆς ὑποχρεώσεως αὐτῆς νά προκαλοῦν τήν παρέμβαση τῶν ἁρμοδίων ὑπηρεσιῶν» (αὐτόθι). Τά παραπάνω προϋποθέτουν, βέβαια, τήν ἐνίσχυση καί ὄχι τήν κατάργηση τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν καί πρός τήν κατεύθυνση αὐτή προτρέπει ἡ Ε.Ε.
Πρός τήν ὀρθή ἀντιμετώπιση τοῦ προβλήματος
Ζοῦμε σέ μιά ἐποχή μέ πολλαπλά προβλήματα, μιά ἐποχή πού χα-ρακτηρίζει ἡ κατάρρευση τῶν ἀξιῶν, ἡ κρίση ταυτότητος, ὁ πνευματικός ἀποροσανατολισμός, ἡ ἐπέλαση τῆς ἰσοπεδωτικῆς παγκοσμιοποίησης. Πρός ὑπέρβασιν αὐτῆς τῆς κρίσης ἀρχίζει νά συνειδοποιεῖται ἀπό πολλές πλευρές ἡ ἀξία τῶν θρησκευτικῶν ἀξιῶν γιά τήν ὁλοκλήρωση τοῦ ἀνθρώπου καί τήν καλή λειτουργία τῆς κοινωνίας. Στή χώρα μας οἱ ἀξίες αὐτές ἐκπροσωποῦνται ἀπό τήν Ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή, στοιχεῖα διαχρονικά καί ἀναλλοίωτα, μέ τά ὁποῖα ἐπιβιώσαμε γιά εἴκοσι αἰῶνες καί μάλιστα κάτω ἀπό ἐξαιρετικά δυσμενεῖς συνθῆκες. Εἶναι ἀνάγκη οἱ ἀξίες αὐτες νά κληροδοτηθοῦν στίς ἑπόμενες γενεές καί γι’ αὐτό ἡ ἐνίσχυση τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν πρός τήν Ὀρθόδοξη κατεύθυνση εἶναι περισσότερο ἀπό ἄλλοτε ἀπαραίτητη.
Παράλληλα ζοῦμε σέ μιά πολυπολιτισμική κοινωνία, ὅπου καθημε-ρινά συναναστρεφόμεθα ἀνθρώπους διαφορετικῶν πολιτιστικῶν καταβολῶν καί θρησκευτικῶν ἀντιλήψεων (οἰκονομικούς μετανάστες κ.λ.π.), τούς ὁποίους ὀφείλουμε νά κατανοήσουμε κι αὐτοί νά κατανοήσουν ἐμᾶς, ὥστε νά ἐνταχθοῦν σωστά στήν ἑλληνική κοινωνία. Αὐτό δέν θά γίνει μέ τήν περιφρόνηση τῶν βαθύτατα ριζωμένων στήν ἀνθρώπινη συνείδηση θρησκευτικῶν στοιχείων τοῦ πολιτισμοῦ τους. Περισσότερο ἀπαραίτητο εἶναι γι’ αὐτούς, παράλληλα μέ τίς δικές τους θρησκευτικές ἀντιλήψεις, νά γνωρίζουν καί τίς θρησκευτικές ἀντιλήψεις τῆς πλειοψηφίας τῶν κατοίκων τῆς χώρας στήν ὁποία ζοῦν καί ἐργάζονται. Διαφορετικά οὔτε προσέγγιση θά ὑπάρξει οὔτε ἀλληλοκατανόηση καί οἱ παραπάνω συνάνθρωποί μας θά ἐξαναγκασθοῦν νά ὀργανωθοῦν σέ κάστες (κλειστές ὁμάδες), μέ εὐνόητες συνέπειες. Γι’ αὐτό θεωροῦμε ὅτι εἶναι ἐσφαλμένη ἡ ἀπαλλαγή τῶν ἑτεροδόξων ἀπό τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν.
Βέβαια τό μάθημα, ὅπως γίνεται σήμερα, παρουσιάζει πολλά προ-βλήματα. Ἴσως εἶναι ἀναγκαία μιά ριζική ἀναμόρφωσή του, στή διδασκό-μενη ὕλη, στή μεθοδολογία διδασκαλίας, στήν ἐπιλογή καί ἀξιολόγηση τῶν διδασκόντων κλ.π. Ἡ Πολιτεία θά πρέπει νά τά ἐπιλύσει, ἄν θέλει νά ἔχει ὑψηλοῦ ἐπιπέδου μάθημα καί ἄν ἀναμένει ἀπ’ αὐτό θετικά ἀποτελέσματα. Γιά νά τό ἐπιτύχει ἀπαιτεῖται ἡ οὐσιαστική συμβολή τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ εἰλικρινής συνεργασία μ’ αὐτήν (καθώς καί μέ τίς ἄλλες θρησκευτικές κοι-νότητες, ὅπου συντρέχουν εἰδικές συνθῆκες), ὅπως ἄλλωστε διδάσκει ἡ εὐρωπαϊκή πρακτική καί ὅπως συμβαίνει στά ἀνεπτυγμένα κράτη.
* Ἄρθρο ἀπό τό ἔντυπο «Ὀρθοδοξία καί αἵρεσις» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, τεῦχ. 60, Ἰαν. – Φεβρ. 2009
ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ:
Οἱ ἀπόψεις των αἱρετικῶν καί
ἡ σύγχρονη ἑλληνική πραγματικότητα *
Αἱρέσεις καί νομικός προβληματισμός γιά τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν
Του π. Σωτήριου Ὀ. Ἀθανασούλια
Ὅπως εἶναι γνωστό, στή χώρα μας δρᾶ ἕνα μεγάλο πλῆθος αἱρέσεων καί παραθρησκευτικῶν ὁμάδων, οἱ περισσότερες ἀπό τίς ὁποῖες δέν ἀναγνωρίζονται ὡς «γνωστές θρησκεῖες», ἀφοῦ δέν πληροῦν τίς προϋ-ποθέσεις, πού θέτει τό Σύνταγμα καί ἡ ἑλληνική νομοθεσία. Οἱ ὁμάδες αὐτές εἶναι γνωστές διεθνῶς ὡς «σέκτες» («αἱρετικές ὁμάδες» ἤ «νέες θρησκευτικές κινήσεις» ἤ «ὁμάδες θρησκευτικοῦ ἤ ἐσωτεριστικοῦ ἤ πνευματικοῦ χαρακτῆρα», κατά τήν ὁρολογία τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης). Στή χώρα μας ἐπιχειροῦν νά κάνουν αἰσθητή τήν παρουσία τους, θέτοντας συνήθως ἕνα πλῆθος νομικῶν προβλημάτων, γιά δῆθεν παραβίαση τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας καί τῶν ἀτομικῶν δικαιωμάτων, γιά δῆθεν ἀναχρονιστική νομοθεσία κ.λ.π. Θεωροῦν ὅτι ἡ ἑλληνική νομοθεσία εἶναι ἀσύμβατη μέ τά εὐρωπαϊκά δεδομένα καί ἰσχυρίζονται ὅτι ἡ χώρα μας ἔχει δῆθεν καταδικασθεῖ ἀπό διεθνῆ δικαστήρια γιά τή σχετική της νομοθεσία, παραποιώντας, μάλιστα, δικαστικές Ἀποφάσεις.
Ἕνα ἀπό τά θέματα, πού βρίσκονται συνεχῶς στό στόχαστρο τῶν σύγχρονων αἱρέσεων, εἶναι τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν. Οἱ ὁμάδες αὐτές, προφανῶς γιά νά δημιουργήσουν ἐντυπώσεις καί ὄχι γιά πραγματικούς λόγους, ἰσχυρίζονται ὅτι μέσῳ αὐτοῦ ἀσκεῖται προσηλυτισμός στά μέλη τους ὑπέρ τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, ἐπειδή τό μάθημα εἶναι, δῆθεν, ὁμολογιακό καί διδάσκεται μέ πρωτοβουλία τῆς Ἐκκλησίας.
Ἡ πραγματικότητα, βέβαια, εἶναι ἐντελῶς διαφορετική. Τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν δέν ἔχει σέ καμιά περίπτωση ὁμολογιακό χαρακτῆρα καί δέν διδάσκεται, φυσικά, ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Διδάσκεται ἀπό τήν Ἑλληνική Πολιτεία, ἡ ὁποία διαχειρίζεται γενικά τό σύστημα τῆς παιδείας στή χώρα μας. Ὅταν ἡ Ἐκκλησία καλεῖται νά ἐκφράσει τή γνώμη της γιά κάποιο ζήτημα, ἡ γνώμη αὐτή ἔχει μόνο συμβουλευτικό χαρακτῆρα. Ἐκείνη πού τελικά ἀποφασίζει, εἶναι ἡ Πολιτεία, ἡ ὁποία πολλές φορές δέν διαπνεέεται ἀπό εὐνοϊκές διαθέσεις ἔναντι τῆς Ἐκκλησίας καί βλέπει μέ περισσότερη συμπάθεια τίς «θρησκευτικές μειονότητες». Οἱ καθηγητές τῶν Θρησκευτικῶν δέν εἶναι ἀπαραίτητα Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί καί κανείς δέν τούς ρωτᾶ γιά τίς θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, ὅταν ἀναλαμβάνουν τά καθήκοντά τους. Αὐτό σημαίνει ὅτι μπορεῖ νά εἶναι καί μουσουλμάνοι καί μέλη διαφόρων αἱρέσεων ἤ θρησκειῶν ἤ καί ἄθεοι ἀκόμη. Ἀπόδειξη τῶν παραπάνω εἶναι τό κωμικοτραγικό φαινόμενο τῆς ὕπαρξης ἄθεων «θεολόγων»! στά σχολεῖα, οἱ ὁποῖοι ἐκφράζουν ἐλεύθερα μέσα στίς τάξεις τίς ἀθεϊστικές τους πεποιθήσεις καί τή ριζική διαφωνία τους μέ τό περιεχό-μενο τοῦ μαθήματος πού διδάσκουν, ὅπως πολλές φορές καταγγέλλουν οἱ ἴδιοι οἱ μαθητές. Ἡ ὕλη τοῦ μαθήματος δέν περιορίζεται ἀποκλειστικά στην Ὀρθόδοξη πίστη. Παρέχει πληροφόρηση (ἀνάλογη, βέβαια, με τόν πληθυσμό τῶν θρησκευτικῶν ὁμάδων, πού ὑπάρχουν στή χώρα μας) γιά ὅλες τίς μεγάλες θρησκεῖες, ἀλλά καί γιά τίς σπουδαιότερες αἱρετικές παραφυάδες τους.
Παρά ταῦτα ἡ συστηματική προπαγάνδα, πού ἀσκεῖται ἀπό τίς σύγχρονες αἱρέσεις σέ διάφορα ἐπίπεδα, ἔχει πείσει τήν Πολιτεία νά ἀποδεχθεῖ στήν πράξη τήν ἄποψη τῶν ὁμάδων αὐτῶν, ὅτι μέσω τῶν Θρησκευτικῶν ἡ Πολιτεία δέν παρέχει ἀντικειμενική πληροφόρηση γιά τίς θρησκεῖες, ἀλλά ἀσκεῖ εἰς βάρος τους προσηλυτισμό! Ἔτσι, μέ μιά ἁπλή δήλωση τῶν θρησκευτικῶν του πεποιθήσεων, ἕνας μαθητής ἄλλου δόγματος ἤ θρησκείας μπορεῖ νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν. Ἡ πρόσφατη ἀπόπειρα τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας νά μεταβάλλει οὐσιαστικά τό μάθημα σέ προαιρετικό, ἦταν ἕνα βῆμα προσέγγισης στίς ἀντιλήψεις τῶν αἱρέσεων, τίς ὁποῖες καί χαροποίησε ἰδιαίτερα. Ὁ λόγος εἶναι προφανής: Τό περιεχομένου τοῦ μαθήματος ἀναφέρεται περισσότερο, ὅπως εἶναι φυσικό, στήν Ὀρθόδοξη πίστη, δεδομένου, ὅτι αὐτή ἐνδιαφέρει τή συντριπτική πλειοψηφία τῶν Ἑλλήνων καί ἐκπροσωπεῖ μιά παράδοση εἴκοσι αἰώνων Χριστιανισμοῦ στόν τόπο μας (τήν ὁποία, ὡς ἱστορία τοῦ παρελθόντος μας τουλάχιστον, ὀφείλουμε ὅλοι νά γνωρίζουμε, Ὀρθόδοξοι καί μή). Εἶναι προφανές ὅτι στόχος τῶν αἱρέσεων εἶναι ἡ ἄγνοια ἐκ μέρους τῶν Ὀρθοδόξων τῶν βασικῶν στοιχείων τῆς πίστης τους καί ἡ σταδιακή ἐξάλειψη κάθε στοιχείου τῆς Παραδόσεώς μας ἀπό τή σύγχρονη κοινωνία, ἐνῶ παράλληλα προσπαθοῦν νά ἀποφύγουν καί τή σύγκριση τῶν δικῶν τους «παραδόσεων» μέ τή μακραίωνη Παράδοση τῆς Ὀρθοδοξίας.
Ἡ προπαγάνδα τῶν αἱρέσεων ἀσκεῖται στή χώρα μας μέ τήν ὑποστήριξη τῆς λεγόμενης «προοδευτικῆς διανόησης», ἑνός περιορισμένου κύκλου ἀνθρώπων μέ ἔντονα ἐχθρικές διαθέσεις γιά τήν Ἐκκλησία. Συνήθως γίνεται μέ τή χρήση ἀνέντιμων μέσων, ὅπως ἡ ψευδολογία, ἡ ἀπάτη, ἡ συκοφαντία, ἡ λασπολογία κ.ἄ. (Μιά γενική εἰκόνα τῶν μεθοδεύσεων τῶν αἱρέσεων στήν Ἑλλάδα, τῶν διασυνδέσεων καί τῆς ἐν γένει διαπλοκῆς τους παρέχει τό ἀποκαλυπτικό βιβλίο τοῦ π. Ἀντ. Ἀλεβιζοπούλου, Ναζισμός μέ ἄλλο πρόσωπο. Μεθοδεύσεις ὁλοκληρωτικῶν αἱρέσεων καί παραθρησκευτικῶν ὁμάδων, Ἀθῆναι 1996). Ἔτσι, βλέπουμε νά ἐπαναλαμβάνονται συνεχῶς οἱ ἰσχυρισμοί ὅτι ἡ Ἑλλάδα εἶναι τό μόνο κράτος πού διατηρεῖ τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στό ἐκπαιδευτικό σύ-στημα, ὅτι ἡ κατάργηση τοῦ μαθήματος εἶναι ἀπαίτηση τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης κ.λ.π. Πόσο ἀληθεύουν, ὅμως, οἱ παραπάνω ἰσχυρισμοί;
Τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στίς εὐρωπαϊκές χῶρες
Πλήρη εἰκόνα τῆς κατάστασης, πού ἐπικρατεῖ στήν Εὐρώπη σχετικά μέ τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, μᾶς παρέχει ἡ εἰδική μελέτη τοῦ κ. Γ. Κρίππα, Δρ. Συνταγματικοῦ Δικαίου, μέ τίτλο Ἡ συνταγματική κατοχύ-ρωσις τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν παρ’ ἡμῖν καί ἐν τῇ ἀλλοδαπῇ, Ἀθῆναι 2001. Ἡ εἰκόνα αὐτή εἶναι ἐντελῶς ἀντίθετη μέ ὅ,τι παρουσιάζουν οἱ αἱρέσεις καί οἱ «προοδευτικοί» στήν Ἑλλάδα. Τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν διδάσκεται μέ διάφορες μορφές σέ ὅλα τά ἀνεπτυγμένα κράτη. Στά κράτη αὐτά ἐδῶ καί 100 χρόνια δέν ἔχει ἐκδοθεῖ νόμος, πού νά καταργεῖ τό μάθημα. Μόνο στίς χῶρες τῆς ἀνατολικῆς Εὐρώπης εἶχε καταργηθεῖ ἀπό τά ἀθεϊστικά καθεστῶτα, τώρα, ὅμως, καί ἐκεῖ ἐπανέρχεται σταδιακά.
Σύμφωνα μέ τήν παραπάνω μελέτη, στή Γερμανία, κατά τό ἰσχῦον Σύνταγμα (ἄρ. 7, παρ. 3) τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στά δημόσια σχολεῖα «εἶναι τακτικό μάθημα, προστατευμένο ἀπό τήν κρατική ἐποπτεία, καί γίνεται σύμφωνα μέ τίς ἀρχές τῶν θρησκευτικῶν κοινοτήτων». Ἡ νομολογία δέχεται ὅτι οἱ βαθμοί πρέπει νά ἀναγράφονται στό ἀπολυτήριο ἤ τό ἐνδεικτικό, ὅπως τῶν ἄλλων μαθημάτων, ἐνῶ ἡ ὕλη τοῦ μαθήματος καθορίζεται σέ συμφωνία μέ τήν κάθε «ἐκκλησία» (Προτεσταντική, Ρωμαιοκαθολική, Ὀρθόδοξη). Στήν Ἀγγλία τό μάθημα εἶναι ὑποχρεωτικό, σύμφωνα μέ τόν ἐκπαιδευτικό νόμο τοῦ 1944 καί μέ τόν νόμο περί σχολικῆς προσευχῆς τοῦ 1988. Στήν Αὐστρία τό ἄρ. 14 πάρ. 10 τοῦ Συντάγματος προβλέπει ὅτι τό μάθημα εἶναι ὑποχρεωτικό στά δημόσια καί ἰδιωτικά σχολεῖα καί δέν προβλέπεται ἀπαλλαγή γιά κανέναν, ἐφόσον ἀνήκει σέ ὁρισμένη «ἐκκλησία». Στίς αἴθουσες τῶν σχολείων προβλέπεται ἡ ἀνάρτηση τοῦ Σταυροῦ, χωρίς αὐτό νά θεωρεῖται παραβίαση τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας τρίτων. Στό Βέλγιο τό μάθημα εἶναι «κατηχητικό», δηλαδή διδάσκεται στά σχολεῖα ἀπό τήν «Καθολική Ἐκκλησία» καί εἶναι ὑποχρεωτικό. Στήν Ἰταλία τό Σύνταγμα (ἄρ. 8) προβλέπει νά διδά-σκεται τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν δύο ὧρες τήν ἑβδομάδα στά δημοτικά σχολεῖα καί στά γυμνάσια καί μιά ὥρα στά λύκεια. Ἡ ὕλη τῶν μαθημάτων καθορίζεται κατόπιν συμφωνίας μεταξύ τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας καί τῆς «Καθολικῆς Ἐκκλησίας». Στήν Ἰσπανία τό μάθημα διδάσκεται στά σχολεῖα καί κατοχυρώνεται εὐθέως ἀπό τό Σύνταγμα (ἄρ. 16). Στήν Πορτογαλία ἰσχύει Κονκορδᾶτο, πού ἔχει ὑπογράψει ἡ χώρα μέ τό Βατικανό (7/5/1940), καί Νομ. Διάταγμα (407/89), τό ὁποῖο εἰσάγει τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στά σχολεῖα. Κατά τό Κανκορδᾶτο (ἄρ. ΧΧΙ), ἡ διδασκαλία στά δημόσια σχολεῖα πρέπει νά καθοδηγεῖται ἀπό τίς ἀρχές τοῦ Καθολικισμοῦ. Στήν Ἰρλανδία τό μάθημα εἶναι «κατηχητικό», δηλαδή γί-νεται μέ τήν ἐποπτεία τῆς «Καθολικῆς Ἐκκλησίας», διδάσκεται ἀπό κληρι-κούς καί εἶναι ὑποχρεωτικό γιά ὅλους τους μαθητές. Ἐπίσης κάθε συνεδρί-αση τῆς Βουλῆς ἀρχίζει μέ προσευχή, καί τό ἀκαδημαϊκό καί δικαστικό ἔτος κάθε χρόνο ἀρχίζει μέ τέλεση Θ. Λειτουργίας. Στό Λουξεμβούργο τό μάθημα, βάσει τοῦ Συντάγματος (ἄρ. 126), εἶναι ὑποχρεωτικό στά δημόσια σχολεῖα, διδάσκεται καί ἀπό κληρικούς καί τήν ὕλη τήν καθορίζει ἡ «ἐκκλησία». Στή Δανία, κατά τό ἄρ. 4 τοῦ Συντάγματος, «ἡ Εὐαγγελική Λουθηρανή Ἐκκλησία εἶναι ἡ Δανική Ἐθνική Ἐκκλησία και, ὡς τέτοια, ὑποστηρίζεται ἀπό τό Κράτος». Σέ ὅλα τά σχολεῖα διδάσκεται τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν ὡς ὑποχρεωτικό (Νόμ. 8/6/1966). Στή Σουηδία τό μά-θημα διδάσκεται ὡς εὑρύτερη γνώση τῶν θρησκειῶν, ὅμως, καί ἐδῶ τήν ὕλη του καθορίζει ἡ «ἐκκλησία» καί ὄχι τό κράτος.
Στά παραπάνω παραδείγματα ἄς προσθέσουμε καί τήν εἰδική πε-ρίπτωση τῆς «ἄθεης» Γαλλίας. Κατά τό Σύνταγμα τῆς χώρας (ἀρ. 2), ἡ Γαλλία εἶναι κράτος «λαϊκό». Ἀπό τό 1880 ἀπαγορευόταν στά δημόσια σχολεῖα κάθε ἀναφορά σέ ὁποιαδήποτε θρησκεία. Πρό λίγων ἐτῶν ἡ σοσι-αλιστική κυβέρνηση Ζοσπέν ἀποφάσισε νά ἐπαναφέρει, ἔπειτα ἀπό πολλά χρόνια, τά Θρησκευτικά στά δημόσια σχολεῖα, ἔστω καί μέ τή μορφή τοῦ θρησκειολογικοῦ μαθήματος. Τήν ἴδια περίπου ἐποχή (2002) ὁ τότε Ὑπουργός Παιδείας Λίκ Φερί δήλωνε ὅτι ἦταν λάθος ἡ ἀποκοπή τῶν παιδιῶν ἀπό τή θρησκευτική τους ἱστορία, γιατί, «εἴτε εἶναι κανείς θρῆσκος εἴτε ἄθρησκος, ... δέν μπορεῖ νά ἀντιληφθεῖ τήν πνευματική, καλλιτεχνική καί πολιτική ζωή καί παράδοση, ἄν δέν μάθει ὅτι αὐτή εἶναι ἀποτέλεσμα μιᾶς χριστιανικῆς κυριαρχίας 15 αἰώνων» (βλ. Γ. Παπαθανασόπουλου, Τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στίς χῶρες τῆς Εὐρώπης, ἐν «Ὀρθοδοξία καί Ἑλληνισμός», ἔνθετο ἐφημ. «Ἐλεύθερος Τῦπος», 24/11/2002).
Στίς χῶρες τῆς ἀνατολικῆς Εὐρώπης τό μάθημα ἐπανέρχεται, ὅπως προαναφέραμε, μετά τήν κατάργησή του ἀπό ὁλοκληρωτικά καθεστῶτα. Στή Ρωσία ἔχουν ἐπανέλθει τά Θρησκευτικά στίς περισσότερες περιοχές, ἀλλά δέν ἔχουν ἀκόμη κατοχυρωθεῖ νομοθετικά, δεδομένου ὅτι δέν ὑπάρχουν καί καθηγητές γιά νά διδάξουν τόν πολύ μεγάλο ἀριθμό μαθητῶν. Στή Βουλγαρία ἐπανῆλθαν, τό ἴδιο στή Σερβία, στή Ρουμανία, στήν Πολωνία καί τήν Οὐγγαρία.
Ἀπό τά παραπάνω καταδεικνύεται ὅτι οἱ ἰσχυρισμοί τῶν σύγχρονων αἱρέσεων ὅτι στήν Εὐρώπη καταργεῖται τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν εἶναι μόνο προπαγάνδα καί ἀπόπειρα παραπλάνησης. Ἡ σύγχρονη Εὐρώπη τουλάχιστον ἀναγνωρίζει τήν ἀξία τοῦ μαθήματος. Ἡ χώρα μας, καθώς φαίνεται, δέν τήν ἀνα γνωρίζει, κάνοντας βήματα πρός τήν κατάργησή του, καί στό θέμα αὐτό, βέβαια, ἀπομακρύνεται ἀπό τήν εὐρωπαϊκή πρακτική.
Οἱ κατεύθνσεις τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης
Κάποιοι ὑποστηρίζουν ὅτι ἡ σταδιακή κατάργηση τοῦ μαθήματος εἶναι ἀπαίτηση τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης. Ὅμως, οἱ «ἀπαιτήσεις» τῆς Ε.Ε. ἐκφράζονται πάντοτε μέ ἐπίσημα κείμενα, μέ Ἀποφάσεις κοινοτικῶν ὀργάνων, γραπτές Ὁδηγίες κ.λ.π. Τέτοιο κείμενο δέν ἔχουν νά ἐπιδείξουν ὅσοι ἐκφράζουν τούς παραπάνω ἰσχυρισμούς, διότι ἁπλούστατα τέτοιο κείμενο δέν ὑπάρχει. Ἄλλωστε, εἶναι ἀδύνατο νά ὑπάρχει, ἀφοῦ εἶναι ἀδιανόητο τά εὐρωπαϊκά κράτη ἄλλα νά ἀποφασίζουν τό καθένα ξεχωριστά καί ἄλλα νά ἀποφασίζουν ὡς ἕνωση ἤ συνασπισμός κρατῶν.
Τό πρόβλημα τῶν αἱρέσεων ἔχει ἀπασχολήσει τήν Ε.Ε. ἀπό πολλῶν ἐτῶν, μέ ἀποτέλεσμα νά προέλθει μιά σειρά ἐπίσημων κειμένων, πού ἀναφέρονται στό φαινόμενο. Ἀφορμή δόθηκε ἀπό παράνομες ἤ ἐγκληματικές δραστηριότητες κάποιων σύγχρονων αἱρέσεων, πού προκά-λεσαν διεθνεῖς ἀντιδράσεις, ὅπως ὁμαδικές αὐτοκτονίες, τρομοκρατικές ἐνέργειες, «κακομεταχείριση, σεξουαλική βία, ἐγκλεισμοί, σωματεμπόριο, ἐνθάρρυνση ἐπιθε¬τικῆς συμπεριφορᾶς ... προπαγάνδα ρατσιστικῶν ἰδεολογιῶν, φορολογικές ἀπά¬τες, μεταφορές κεφαλαίων, ἐμπόριο ὅπλων, δια¬κίνηση ναρκωτικῶν ... παράνομη ἄσκηση τῆς ἰα¬τρικῆς» κ.α. (βλ. Ψήφι-σμα τοῦ Εὐρ. Κοινοβουλίου γιά τίς σέκτες τῆς 29/2/1996).
Ἡ Ε.Ε. διαπιστώνει ὅτι οἱ αἱρέσεις «ἀποτελοῦν φαινόμενο σέ πλήρη ἄνθιση, ὑπό πολυποίκιλες μορφές, σ' ὁλόκληρο τόν κό¬σμο» (αὐτόθι), πού χρήζει ἄμεσης ἀντιμετώπισης. Πολύ σωστά ἐπισημαίνει ὅτι ἡ ἀντιμετώπιση αὐτή δέν πρέπει νά θίγει τή θρησκευτική ἐλευθερία, πού ἀποτελεῖ θεμελιῶδες δικαίωμα τοῦ ἀνθρώπου, ἀπόλυτα σεβαστό στή χώρα μας, τόσο ἀπό τήν Πολιτεία ὅσο καί ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ἡ Ἐκκλησία μας, ἀκουλουθώντας τούς λόγους τοῦ Κυρίου «ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκουλουθεῖν» (Μαρκ. 8,34) καί «ἰδού ἔστηκα ἐπί τήν θύραν καί κρούω· ἐάν τις ἀκούσῃ τῆς φωνῆς μου καί ἀνοίξῃ τήν θύραν, εἰσελεύσομαι» (Ἀποκ. 3,20), σέβεται ἀπόλυτα τό δικαίωμα κάθε ἀνθρώπου νά πιστεύει ὅ,τι θέλει καί νά ἐπιλέγει ὅποια θρησκεία θέλει, τό δέ Σύνταγμά μας ὁρίζει ὅτι «ἡ ἐλευθερία τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης εἶναι ἀπαραβίαστη» (ἀρ. 13, παρ. 1). Ἡ Ε.Ε., ὅμως, ὑπό τό βάρος τῶν καταστάσεων, ἐξαναγκάζεται νά κάνει λόγο ἀκόμη καί γιά περιορισμούς τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας, ὅπου ἀπαιτεῖται: «Ἡ Ἐπιτροπή ὑπενθυμίζει ὅτι βάσει τῆς Συνθήκης (τῆς Εὐρωπαϊκῆς Συμβάσεως τῶν Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώ¬που), ἡ ἐλευθερία τῆς συνειδήσεως καί τῆς θρησκείας καί ἕνας ἀριθμός ἄλλων ἐλευθεριῶν πού ἐξασφαλίζονται ἀπό τήν Συνθήκη ΕΙΝΑΙ δυνατόν νά περιορισθοῦν καί ὅτι οἱ ἁρμόδιες ἐθνικές Ἀρχές ἔχουν διακριτική εὐχέρεια ἐπί τοῦ θέματος» (Συμπληρωματική Ἀπάντηση Κοινοβουλευτικῆς Συνέλευσης Συμβουλίου Εὐρώπης στή Σύσταση 1178/1992).
Οἱ αἱρέσεις, λοιπόν, δημιουργοῦν προβλήματα στήν παγκόσμια κοινωνία, προβλήματα πολλά καί μεγάλα. Γιά νά ἀντιμετωπισθοῦν, ἀπαιτεῖται εὐρύτατη πληροφόρηση, καί τό προσφορότερο μέσο γι’ αὐτήν εἶναι τό σχολεῖο καί τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν. Ἔτσι σέ ἐπίσημα κεί-μενα τῆς Ε.Ε. ἀναφέρεται: «Ἐκπαιδευτικά, νομοθετικά καί ἄλλα μέτρα θά πρέπει νά ληφθοῦν γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν προβλημάτων πού τίθενται ἀπό ὁρισμένες δραστηριότητες αἱρετικῶν ὁμάδων ἤ νέων θρησκευτικῶν κινή¬σεων» (Σύσταση 1178/1992 Κοιν. Συνέλευσης Συμβουλίου Εὐρώπης). «Τό πρόγραμμα τοῦ συστήματος παροχῆς γενικῆς παιδείας πρέπει νά περι-λαμβάνει συγκεκριμένη καί ἀντικειμενική πληροφόρηση ἐπί τῶν μεγά¬λων θρησκειῶν καί ἐπί τῶν σπουδαιοτέρων ἀποκλίσεων ἀπό αὐτές, ἐπί τῶν ἀρχῶν πού προϋποθέτει ἡ μελέτη τῆς συγκρίσεως τῶν θρη¬σκειῶν» (αὐτόθι). «Ἡ Συνέλευση ἐπανέρχεται ἐπί τῆς ἀναγκαιότητος μιᾶς ἐξειδικευμένης δράσεως πληροφορήσεως ἐπί τῆς ἱστορίας καί τῆς φιλοσοφίας τῶν μεγάλων ρευμάτων τῆς σκέψεως καί τῶν θρησκειῶν, ἡ ὁποία θά ἀπέβλεπε κυρίως πρός τούς νέους στό πλαίσιο τῶν σχολικῶν προγραμμάτων» (Σύσταση 1412/1999 Κοιν. Συνέλευσης Συμβουλίου Εὐρώπης). Τά κράτη μέλη προτρέπονται «νά προβλέψουν στά προγράμματα γενικῆς ἐκπαιδεύσεως πληροφόρηση ἐπί τῆς ἱστορίας καί τῆς φιλοσοφίας τῶν μεγάλων ρευμάτων τῆς σκέψεως καί τῶν θρησκειῶν» καί «νά ἐφαρμόζουν χωρίς καμία παράλειψη τή νομοθεσία περί ὑποχρεωτικῆς ἐκπαιδεύσεως καί, ἐν περιπτώσει μή τηρήσεως τῆς ὑποχρεώσεως αὐτῆς νά προκαλοῦν τήν παρέμβαση τῶν ἁρμοδίων ὑπηρεσιῶν» (αὐτόθι). Τά παραπάνω προϋποθέτουν, βέβαια, τήν ἐνίσχυση καί ὄχι τήν κατάργηση τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν καί πρός τήν κατεύθυνση αὐτή προτρέπει ἡ Ε.Ε.
Πρός τήν ὀρθή ἀντιμετώπιση τοῦ προβλήματος
Ζοῦμε σέ μιά ἐποχή μέ πολλαπλά προβλήματα, μιά ἐποχή πού χα-ρακτηρίζει ἡ κατάρρευση τῶν ἀξιῶν, ἡ κρίση ταυτότητος, ὁ πνευματικός ἀποροσανατολισμός, ἡ ἐπέλαση τῆς ἰσοπεδωτικῆς παγκοσμιοποίησης. Πρός ὑπέρβασιν αὐτῆς τῆς κρίσης ἀρχίζει νά συνειδοποιεῖται ἀπό πολλές πλευρές ἡ ἀξία τῶν θρησκευτικῶν ἀξιῶν γιά τήν ὁλοκλήρωση τοῦ ἀνθρώπου καί τήν καλή λειτουργία τῆς κοινωνίας. Στή χώρα μας οἱ ἀξίες αὐτές ἐκπροσωποῦνται ἀπό τήν Ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή, στοιχεῖα διαχρονικά καί ἀναλλοίωτα, μέ τά ὁποῖα ἐπιβιώσαμε γιά εἴκοσι αἰῶνες καί μάλιστα κάτω ἀπό ἐξαιρετικά δυσμενεῖς συνθῆκες. Εἶναι ἀνάγκη οἱ ἀξίες αὐτες νά κληροδοτηθοῦν στίς ἑπόμενες γενεές καί γι’ αὐτό ἡ ἐνίσχυση τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν πρός τήν Ὀρθόδοξη κατεύθυνση εἶναι περισσότερο ἀπό ἄλλοτε ἀπαραίτητη.
Παράλληλα ζοῦμε σέ μιά πολυπολιτισμική κοινωνία, ὅπου καθημε-ρινά συναναστρεφόμεθα ἀνθρώπους διαφορετικῶν πολιτιστικῶν καταβολῶν καί θρησκευτικῶν ἀντιλήψεων (οἰκονομικούς μετανάστες κ.λ.π.), τούς ὁποίους ὀφείλουμε νά κατανοήσουμε κι αὐτοί νά κατανοήσουν ἐμᾶς, ὥστε νά ἐνταχθοῦν σωστά στήν ἑλληνική κοινωνία. Αὐτό δέν θά γίνει μέ τήν περιφρόνηση τῶν βαθύτατα ριζωμένων στήν ἀνθρώπινη συνείδηση θρησκευτικῶν στοιχείων τοῦ πολιτισμοῦ τους. Περισσότερο ἀπαραίτητο εἶναι γι’ αὐτούς, παράλληλα μέ τίς δικές τους θρησκευτικές ἀντιλήψεις, νά γνωρίζουν καί τίς θρησκευτικές ἀντιλήψεις τῆς πλειοψηφίας τῶν κατοίκων τῆς χώρας στήν ὁποία ζοῦν καί ἐργάζονται. Διαφορετικά οὔτε προσέγγιση θά ὑπάρξει οὔτε ἀλληλοκατανόηση καί οἱ παραπάνω συνάνθρωποί μας θά ἐξαναγκασθοῦν νά ὀργανωθοῦν σέ κάστες (κλειστές ὁμάδες), μέ εὐνόητες συνέπειες. Γι’ αὐτό θεωροῦμε ὅτι εἶναι ἐσφαλμένη ἡ ἀπαλλαγή τῶν ἑτεροδόξων ἀπό τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν.
Βέβαια τό μάθημα, ὅπως γίνεται σήμερα, παρουσιάζει πολλά προ-βλήματα. Ἴσως εἶναι ἀναγκαία μιά ριζική ἀναμόρφωσή του, στή διδασκό-μενη ὕλη, στή μεθοδολογία διδασκαλίας, στήν ἐπιλογή καί ἀξιολόγηση τῶν διδασκόντων κλ.π. Ἡ Πολιτεία θά πρέπει νά τά ἐπιλύσει, ἄν θέλει νά ἔχει ὑψηλοῦ ἐπιπέδου μάθημα καί ἄν ἀναμένει ἀπ’ αὐτό θετικά ἀποτελέσματα. Γιά νά τό ἐπιτύχει ἀπαιτεῖται ἡ οὐσιαστική συμβολή τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ εἰλικρινής συνεργασία μ’ αὐτήν (καθώς καί μέ τίς ἄλλες θρησκευτικές κοι-νότητες, ὅπου συντρέχουν εἰδικές συνθῆκες), ὅπως ἄλλωστε διδάσκει ἡ εὐρωπαϊκή πρακτική καί ὅπως συμβαίνει στά ἀνεπτυγμένα κράτη.
* Ἄρθρο ἀπό τό ἔντυπο «Ὀρθοδοξία καί αἵρεσις» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, τεῦχ. 60, Ἰαν. – Φεβρ. 2009
Παρασκευή 3 Απριλίου 2009
Eκκλησία και Πολιτισμός - Διεθνές συνέδριο στο Βόλο
Ιερά Μητρόπολις Δημητριάδος & Αλμυρού
ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
Βόλος, 1 Απριλίου 2009
Βόλος, 1 Απριλίου 2009
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Από την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος & Αλμυρού ανακοινώνεται ότι, στο πλαίσιο του Προγράμματος Σπουδών Ακαδημαϊκού Έτους 2008-2009 θα πραγματοποιηθεί από 7 έως 10 Μαΐου 2009 στο Συνεδριακό Κέντρο Θεσσαλίας (Μελισσιάτικα, έναρξη: Πέμπτη 7 Μαΐου 2009, 6:30μ.μ.)
ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ, με θέμα:
ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ/ΤΡΙΕΣ: Σεβ. Μητροπολίτης Χαλκηδόνος κ. Αθανάσιος (Οικουμενικό Πατριαρχείο), Σεβ. Μητροπολίτης Νιγηρίας κ. Αλέξανδρος (Πατριαρχείο Αλεξανδρείας), Θεοφ. Επίσκοπος Δυτικής Αμερικής κ. Μάξιμος (Εκκλησία της Σερβίας), Σεβ. Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος (Εκκλησία της Ελλάδος), π. Γρηγόριος Παπαθωμάς (Καθηγητής στο Ορθόδοξο Θεολογικό Ινστιτούτο του Αγ. Σεργίου Παρισίων, Εκλεγμένος Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Αθηνών), π. Λάμπρος Καμπερίδης (Διδάσκων στο Concordia University, Μόντρεαλ), π. Δημήτριος Μπαρθέλος (Πτυχιούχος Φιλολογίας και Θεολογίας, Δρ. King’s College, London), π. Hyacinthe Destivelle (Διευθυντής του Κέντρου Σπουδών Istina, Παρίσι), Αιδ. George Hunsinger (Καθηγητής στο Princeton Theological Seminary), Κωνσταντίνος Αγόρας (επ. Καθηγητής Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου), Daniel Ayuch (Καθηγητής στο Ινστιτούτο Ορθόδοξης Θεολογίας «Άγιος Δαμασκηνός» του Πανεπιστημίου του Balamand, Λίβανος), Alexander Bodrov (Πρύτανις του St. Andrew’s Biblical Theological Institute, Μόσχα), Jean-Francois Colosimo (Καθηγητής στο Ορθόδοξο Θεολογικό Ινστιτούτο του Αγ. Σεργίου, Γεν. Διευθυντής των εκδόσεων του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας, Παρίσι), Amal Dibo (American University of Beruit, Λίβανος), Olga Lossky (Συγγραφέας, Παρίσι), Δημήτρης Μόσχος (Λέκτωρ Θεολογικής Σχολής Αθηνών), Νίκη Παπαγεωργίου (επ. Καθηγήτρια Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ.), Αλέξανδρος Παπαδερός (Δρ. Θεολογίας, πρ. Γενικός Διευθυντής Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης), Radu Preda (Αν. Καθηγητής στην Ορθόδοξη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Bades-Bolyai (Cluj-Napoca) και Διευθυντής του the Romanian Institute for Inter- Orthodox, Inter-Confessional and Inter-Religious Studies (INTER)), π. Alexander Rentel (επ. Καθηγητής Ορθοδόξου Θεολογικού Σεμιναρίου Αγίου Βλαδιμήρου, Νέα Υόρκη), Konstantin Sigov (Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Ερευνητικού Ανθρωπιστικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Kyiv-Mohyla Academy, Κίεβο, Ουκρανία), Χρυσόστομος Σταμούλης (Αν. Καθηγητής Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ.), Mariyan Borgoev Stojadinov (Καθηγητής Πανεπιστημίου Βέλικο Τίρνοβο, Βουλγαρία), Elizabeth Theokritoff (Δρ. Θεολογίας, Μεταφράστρια), Παντελής Καλαϊτζίδης (Δρ. Θεολογίας, Συντονιστής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών).
ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ/ΤΡΙΕΣ: Σεβ. Μητροπολίτης Χαλκηδόνος κ. Αθανάσιος (Οικουμενικό Πατριαρχείο), Σεβ. Μητροπολίτης Νιγηρίας κ. Αλέξανδρος (Πατριαρχείο Αλεξανδρείας), Θεοφ. Επίσκοπος Δυτικής Αμερικής κ. Μάξιμος (Εκκλησία της Σερβίας), Σεβ. Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος (Εκκλησία της Ελλάδος), π. Γρηγόριος Παπαθωμάς (Καθηγητής στο Ορθόδοξο Θεολογικό Ινστιτούτο του Αγ. Σεργίου Παρισίων, Εκλεγμένος Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Αθηνών), π. Λάμπρος Καμπερίδης (Διδάσκων στο Concordia University, Μόντρεαλ), π. Δημήτριος Μπαρθέλος (Πτυχιούχος Φιλολογίας και Θεολογίας, Δρ. King’s College, London), π. Hyacinthe Destivelle (Διευθυντής του Κέντρου Σπουδών Istina, Παρίσι), Αιδ. George Hunsinger (Καθηγητής στο Princeton Theological Seminary), Κωνσταντίνος Αγόρας (επ. Καθηγητής Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου), Daniel Ayuch (Καθηγητής στο Ινστιτούτο Ορθόδοξης Θεολογίας «Άγιος Δαμασκηνός» του Πανεπιστημίου του Balamand, Λίβανος), Alexander Bodrov (Πρύτανις του St. Andrew’s Biblical Theological Institute, Μόσχα), Jean-Francois Colosimo (Καθηγητής στο Ορθόδοξο Θεολογικό Ινστιτούτο του Αγ. Σεργίου, Γεν. Διευθυντής των εκδόσεων του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας, Παρίσι), Amal Dibo (American University of Beruit, Λίβανος), Olga Lossky (Συγγραφέας, Παρίσι), Δημήτρης Μόσχος (Λέκτωρ Θεολογικής Σχολής Αθηνών), Νίκη Παπαγεωργίου (επ. Καθηγήτρια Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ.), Αλέξανδρος Παπαδερός (Δρ. Θεολογίας, πρ. Γενικός Διευθυντής Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης), Radu Preda (Αν. Καθηγητής στην Ορθόδοξη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Bades-Bolyai (Cluj-Napoca) και Διευθυντής του the Romanian Institute for Inter- Orthodox, Inter-Confessional and Inter-Religious Studies (INTER)), π. Alexander Rentel (επ. Καθηγητής Ορθοδόξου Θεολογικού Σεμιναρίου Αγίου Βλαδιμήρου, Νέα Υόρκη), Konstantin Sigov (Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Ερευνητικού Ανθρωπιστικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Kyiv-Mohyla Academy, Κίεβο, Ουκρανία), Χρυσόστομος Σταμούλης (Αν. Καθηγητής Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ.), Mariyan Borgoev Stojadinov (Καθηγητής Πανεπιστημίου Βέλικο Τίρνοβο, Βουλγαρία), Elizabeth Theokritoff (Δρ. Θεολογίας, Μεταφράστρια), Παντελής Καλαϊτζίδης (Δρ. Θεολογίας, Συντονιστής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών).
Το Συνέδριο θα αποτελέσει αφορμή να εξετασθούν, αναλυθούν και συζητηθούν ποικίλα και σημαντικά ερωτήματα για τη σχέση Εκκλησίας και Πολιτισμού, όπως: ποια είναι η σχέση Ευαγγελίου και πολιτισμού, λατρείας και πολιτισμού, Ιεραποστολής, τοπικών παραδόσεων και πολιτισμού, θεολογικής γλώσσας και πολιτισμού; Είναι λ.χ. δυνατή η αναγγελία του χριστιανικού Ευαγγελίου ανεξάρτητα και άσχετα από το εκάστοτε ιστορικό και πολιτισμικό περιβάλλον; Αλλά και από την άλλη, πόσο θεμιτή είναι θεολογικά η ταύτιση της Εκκλησίας με κάποιον συγκεκριμένο ιστορικό πολιτισμό (π.χ. Ελληνισμός), η εργαλειοποίηση της θεολογίας και η υποταγή της στην ιστορία, το έθνος, τον πολιτισμό; Και αν σε άλλες χριστιανικές- ή και ευρύτερα θρησκευτικές- παραδόσεις, προβάλλει επιτακτικά σήμερα το αίτημα του εγκεντρισμού σε έναν συγκεκριμένο πολιτισμό (inculturation), μήπως στην περίπτωση των ορθοδόξων λαών, με το γνωστό στενότατο-έως ταυτίσεως ορισμένες φορές-σύνδεσμο Εκκλησίας και έθνους, Εκκλησίας και τοπικών παραδόσεων, αυτό που χρειάζεται επειγόντως είναι μια αποδέσμευση από τους συγκεκριμένους πολιτισμούς και τις τοπικές παραδόσεις (deculturation); Είναι αναγκαία σήμερα και στον ορθόδοξο χώρο μια θεολογία του πολιτισμού;
* Υπεύθυνες Επικοινωνίας: Αναστασία Γκίτση & Κλαίρη Νικολάου, Τηλ. 24210 93572,3 Φαξ: 24210 77115. Περισσότερες πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής στην ιστοσελίδα της Ακαδημίας: http://www.acadimia.gr